Tíminn - 11.01.1984, Qupperneq 8

Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. RitstjórnarfulltrOi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofurogauglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavik. Sími: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verð i lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Bjuggust reykvískir
kjósendur við þessu?
■ Hjá því getur ekki farið, að endanleg afgreiðsla fjárhagsáætl-
unar Reykjavíkurborgarfyrir árið 1984 valdi mörgum Reykvíking-
um vonbrigðum. Einkum á þetta þó við um þá reykvísku
kjósendur, sem greiddu Sjálfstæðisflokknum atkvæði sitt í
borgarstjórnarkosningunum 1982 og alþingiskosningunum 1983.
Fyrir borgarstjórnarkosningarnar 1982 lýstu frambjóðendur
Sjálfstæðisflokksins yfir því, að þeir ætluðu ekki að lofa Reykvík-
ingum gulli og grænum skógum, eins og hinir flokkarnir. Þeir
ætluðu aðeins að gefa eitt loforð. Þeir ætluðu að létta skattbyrðina
á Reykvíkingum.
Fyrir alþingiskosningarnar 1983 hétu frambjóðendur Sjálf-
stæðisflokksins því, og þó alveg sérstaklega frambjóðendur hans
í Reykjavík, að þeir myndu gera sitt ýtrasta á komandi
kjörtímabili til að draga úr verðbólgunni. Aðrir flokkar myndu
ekki reynast skelcggari í þeim efnum.
Hvaða staðreyndir blasa nú við reykvískum kjósendum varð-
andi efndir á þessum loforðum?
í fyrsta lagi, að samkvæmt hinni nýju fjárhagsáætlun verða
fasteignagjöldin mun hærri á þessu ári en þau voru í tíð fyrrverandi
borgarstjórnarmeirihlula, þegar það er tekið með í reikninginn,
að fasteignamatið hefur stórhækkað og því hefði álagningarprós-
entan þurft að lækka miklu meira en gert hefur verið, ef gjöldin
áttu ekki að hækka í reynd.
í öðru lagi verður aukning á útsvarsbyrðinni mikil, þegar það
er tekið með í reikninginn, að ekki er gert ráð fyrir nema 20%
tekjuhækkun hjá skattborgurunum á milli ára, en útsvörin hækka
um 40%. Vegna lækkandi launagreiðslna, sem væntanlega
hljótast af efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar á þessu ári, hefði
mátt lækka útsvörin mjög verulega frá því, sem nú hefur verið
ákveðið.
Auk hækkunar á fasteignagjöldum og útsvörum, eru svo öll
þjónustugjöld hjá borgarfyrirtækjum stórhækkuð.
Miðað við það, að tekjur skattborgaranna hækki um 20% milli
ára, mun greiðslubyrði fjögurra manna fjölskyldu í Reykjavík
aukast um 16 þúsund krónur á þessu ári, og er þá átt við álögur
borgarsjóðs eins.
Þessi tala fer langt fram úr 20 þúsundum króna, ef hækkanir á
þjónustufyrirtækjum borgarinnar eru teknar með í reikninginn.
Þannig efnir borgarstjórnarmeirihlutinn í ár loforð þau, sem
Sjálfstæðisflokkurinn gaf fyrir borgarstjórnarkosningarnar 1982.
Þannig efnir borgarstjórnarmeirihlutinn þau loforð, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn gaf fyrir alþingiskosningarnar 1983 um öflugt
viðnám gegn verðbólgunni.
Það er ekki furða, þótt margir Reykvíkingar séu nú vonsviknir.
Andstaðan í
borgarstjórn
Það hefur vakið athygli, að í sambandi við afgreiðslu fjárhags-
áætlunar fyrir 1984 í borgarstjórninni var Framsóknarflokkurinn
eini flokkurinn, sem að ráði beitti sér gegn hinni stórauknu
skattbyrði og flutti tillögur í samræmi við það.
Rétt er að geta þess, að tillögur Framsóknarflokksins hlutu
eindreginn stuðning fulltrúa Alþýðuflokksins.
Við fyrri umræðu um fjárhagsáætlunina greiddu fulltrúar
kvennaframboðsins atkvæði með fulltrúum Sjálfstæðisflokksins
gegn tillögu Framsóknarmanna um lækkun fasteignagjalda og
aðstöðugjalds. Fulltrúar Alþýðubandalagsins sátu hjá.
Við aðra umræðu mönnuðu þó fulltrúar þessara flokka sig upp
í það að greiða atkvæði með þeirri tillögu Framsóknarmanna, að
útsvarsprósentan yrði lækkuð úr 11% í 10%.
Fulltrúar Alþýðubandalagsins vildu þó helzt komast hjá að
greiða atkvæði um þetta, heldur vísa málinu til Alþingis.
í raun voru það fulltrúar Framsóknarflokksins og Alþýðuflokks-
ins, sem beittu sér af eindrægni gegn aukningu skattbyrðarinnar.
Þ.Þ.
MIÐVIKuDAGUR 11. JANUAR 1984
skrifað og skrafað
Framtíðarstefna
í atvinnumalum
■ Ingvar Gíslason al-
þingismaður skrifar ára-
mótabréf til Dags á Ak-
ureyri. Þar lítur hann
yfir stjórnmál og þjóð-
mál á áramótum. Um
framtíðina segir hann, að
brýnt sé að móta fram-
tíðarstefnu í atvinnu-
málum og verði öll þjóð-
in að standa heilshugar
að baki slíkri stefnu-
mörkun. Ingvar skrifar:
Fram að þessu hafa
íslendingar getað „leyft
sér“ skipulagsleysi og
handahóf í atvinnumálum
og fjármálum og reyndar
lifað af óðaverðbólgu ár
eftir ár vegna þess að
sjávarútvegurinn hefur
búið yfir undraverðum
hæfileikum til fram-
leiðslu- og verðmætis-
aukningar. Árið 1983
markar hér hins vegar
svo glögg skil, að hver
maður hlýtur að sjá, að
tímabili handahófsins er
lokið. Auðlindir sjávar-
ins rísa ekki undir blindri
framleiðsluaukningu
eins og nú er komið. Sá
tími er liðinn. Að þessu
leyti urðu tímamót á
síðasta ári. Vonandi er
að ráðamenn og almenn-
ingur átti sig á hvað gerst
hefur og þá ekki síður
hvað gera verður í fram-
haldi af því sem orðið er.
Sjávarútvegsráðherra
hefur haft forgöngu um
að stíga fyrstu sporin til
aðlögunar að breyttum
aðstæðum í fiskveiðimál-
um. Fiskiþing mótaði
reyndar þá stefnu, sem
ráðherra lagði fyrir Al-
þingi. Samtök
hagsmunaaðila í sjávar-
útvegi lýstu stuðningi við
fyrirhugaðar aðgerðir
um veiðitakmarkanir og
víðtæka heimild til
handa ráðherra að á-
kveða aflakvóta fiski-
skipa. M.ö.o.: Ástand
mikilvægustu fiskstofna
við ísland (þ.á.m. þorsk-
stofnsins) er orðið slíkt,
að taka verður upp
skömmtunarkerfi til þess
að bjarga þeim frá hruni.
Og skömmtunarkerfið
hefur hlotið víðtækan
stuðning útgerðarmanna
og sjómanna.
En gera menn sér grein
fyrir hvaða áhrif þetta
muni hafa á afkomu,
efnahag og lifnaðarhætti
íslensku þjóðarinnar og
hvers einstaklings?
Stefnubreyting
— Hugarfars-
.breyting
Fyrir þá, sem hafa van-
ið sig á ofneyslu og of-
eyðslu í skjóli þess að
auðlindir sjávarins séu,
óþrjótandi, eru þessi tíð-
indi að sjálfsögðu ógn-
vekjandi, - ef þeir þá
hafa áttað sig á því sem
hefur gerst. Og vissulega
eru þetta ógnvænleg tíð-
indi hverjum manni. En
það sem hins vegar blasir j
nú við og ekki verður i
, umflúið, er að taka upp
stefnubreytingu í efna-
hags- og atvinnumálum í
samræmi við þann sam-
drátt sem orðinn er í
sjávarútvegi og á túlega
eftir að vaxa á þessu ári.
En samdrátturinn krefst
ekki aðeins stefnubreyt-
ingar í pólitískum skiln-
ingi, heldur hugarfars-
breytingar, sem felst í
því að fólk skilji að al-
menn lífskjör hljóta að
rýrna (þau hafa þegar
gert það) og að atvinna
verður minni og óvissari
en hún hefur verið á
hinum miklu uppgangs-
árum að undanförnu.
Ráðstafanirgegn
atvinnuleysi
Að sjálfsögðu mun at-
vinnusamdrátturinn,
þ.e. minnkandi fram-
leiðsla til sjávarins og hæg-
ari velta í þjóðfélaginu
yfirleitt, koma við alla
þjóðina, hvert mannsbarn
í landinu. En telja má
víst, að öryggisleysið,sem
samdrættinum fylgir,
mæði mest á lausráðnu
verkafólki, sjómönnum
og iðnaðarmönnum.
Þess vegna verður ríkis-
stjórnin að beina aðgerð-
um sínum sérstaklega að
hagsmunum þessa fólks.
Samtök launþega verða
á sama hátt að einbeita
sér að þessum vanda.
Aðgerðir verða fyrst og
fremst að beinast að því
að koma í veg fyrir at-
vinnuleysi, þ.e. dreifa at-
vinnutækifærum réttlát-
lega og bjóða upp á
verkefni, sem kunna að
vera fyrir hendi, en hafa
verið látin ónotuð. Slík
verkefni eru til.
í þessum efnum dugir
þó ekki að seilast um
hurð til lokunnar.
Skýjaborgir
duga ekki
Hér dugir til að mynda
ekki að fara að búa til
skýjaborgir um orku- j
framkvæmdir og „stór-'
iðju“ og láta fólk trúa að'
slíkt sé hinn vísi vegur til
einfaldrar lausnar á at-i
vinnumálum eins og nú
háttar. Enn sem komið
er byggjast stóriðjuhug-
myndir á óljósum kenn-
ingum, nánast vangavelt-
um, en engum praktísk-
um úrræðum, sem hægt
er að henda reiður á.
Hér er um svo flókið
vandamál að ræða,
tæknilegt, fjárhagslegt,
lagalegt og pólitískt, að
það mun taka langan
tíma að komast til botns
í því. Reyndar er unnið
að athugun þessa máls á
vegum ríkisstjórnarinn-
ar. Sérstök nefnd fer með
málið og mun kanna
möguleika í þessu efni,
en nefndin er rétt að
hefja störf sín. Að svo
komnu er allt í óvissu um
hver niðurstaðan verður.
Það er því óþarfi og
reyndar til óþurftar að
ræða stóriðjumál í sömu
andrá og brýn atvinnu-
vandamál verkafólks og
iðnaðarmanna á þessari
stundu. Það væri að
drepa hagsmunamálum
þessara stétta á dreif.
Þjóðareining um
atvinnustefnu
Annað mál er það, að
atvinnuástandið eins og
það hefur þróast, ætti að
verða til þess að opna
augu manna fyrir nauð-
syn þess að móta skýra
framtíðarstefnu í
atvinnumálum. Það væri
verðugt verkefni fyrir
, stjórnmálaflokkana að
glíma við slíkt stórmál í
sameiningu og miða að
því að koma á þjóðar-
samstöðu um svo aðkall-
andi verkefni. Vel færi á
því að þjóðin stengdi
þess heit á 40 ára afmæli
lýðveldisins að sameinast
.um alhliða uppbygging-
arstefnu í atvinnumál-
um. Við mótun slíkrar
stefnu á ekki að útiloka
neinn möguleika fyrir-
fram, en heldur ekki að
gylla svo einn möguleik-
ann - t.d. orkufrekan
iðnað - að aðrir komi
naumast til umræðu. Við
mótun framtíðarstefnu í
atvinnumálum verður að
hafa að leiðarljósi, að
atvinnulífið sé fjölbreytt
- en ekki einhæft, og að
hver atvinnugrein skili að
jafnaði arði sér tii við-
halds og uppbyggingar.
Það mun taka alllangan
tíma að móta slíka lang-
tímastefnu í atvinnumál-
um og síðan að hrinda
henni í framkvæmd. Það
kann að myndast erfitt
millibilsástand áður en
fullmótuð og frambæri-
leg atvinnustefna kemst
í framkvæmd. Það bil yrði
þá brúað með íélags-
legum ráðstöfunum í at-
vinnumálum án þess að
um einhver gustukaverk
væri að ræða eða
atvinnubótavinnu í nei-
kvæðri merkingu þess
orðs. Slíkar félagslegar
ráðstafanir yrðu aðeins
liður í því að ráða fram
úr tímabundnum vanda
meðan varanlegri að-
gerðir væru í undirbún-
ingi.
Lokaorð
í þessu áramótabréfi
mínu til Dags hef ég lagt
láherslu á nauðsyn þjóð-
arsamstöðu um eitthvert
stefnumarkandi stórmál
í stað þess að sundra
þjóðinni með sérhags-
munadekri og tískumál-
efnum og alls kyns
smámunum, þegar aug-
ljós brestur er kominn í
sjálfa undirstöðu efna-
hagslífsins og þar með
grundvöll þjóðfélagsins.
Við slíkri vá verður að
bregðast með viðeigandi
ráðstöfunum og
skynsamlegu hugarfari.
Það verður að tryggja
hagsmuni þess fólks sem
stendur höllustum fæti
hvað atvinnuöryggi
snertir. En umfram allt
ættu ráðandi öfl að sam-
einast um mótun alhliða
uppbyggingarstefnu í at-
vinnumálum, stefnu sem
horfir til framtíðar.
Verðugt væri á 40 ára
afmæli lýðveldisins, að
hefjast handa um slíkt
verkefni og ná um það
þjóðarsamstöðu.