Tíminn - 02.03.1986, Síða 6

Sunnudagur 2. mars 1986
6 Tíminn
Mikhail Baryshnikov og Gregory Hines sýna fótleikni sína í nýjustu
mynd Taylor Hackford, „White Night“. Myndin fjallar um Rússa sem
flýr föðurland sitt til þess að öðlast listrænt frelsi og Bandaríkja-
mann sem flýr sitt af pólitískum ástæðum.
Fyrsta mynd sem Jerzy Skolim-
owski gerir í Bandaríkjunum
hefur þegar fengið sérstök verð-
laun á Feneyja-
hátíðinni og á
sjálfsagt eftir að fá
fleiri. Það eru
heldur öngvir
aukvisarsem fara
með aðalhlut-
verkin í myndinni,
Robert Duvall
leikur bófa sem á í
erjum við löggu
sem Klaus Maria
Brandauer leikur.
Þessar erjur enda
í miklu ofbeldi
enda kalla þeir
ekki allt ömmur
sínar.
Remo Williams, leikstjóri
myndarinnar „The Adventure
Begins“, segir hana aðeins
upphafið að röð mynda sem
byggja á ritröðinni „Des-
troyer“ eftir þá Warren Murphy
og Richard Sapir. Með titilhlut-
verkið fer Fred Ward sem gerði
garðinn frægan í „The Right
Stuff“. Myndin fjallar um kappa
sem með aðstoð áttræðs Kór-
eubúa sýnir illa innrættum og
voldugum bófum í tvo heim-
ana. Kóranska öidunginn leik-
ur Joel Grey búinn nokkrum
kílóum af farða.

Óskar Clausen sá merki
brautryðjandi í fangahjálp gaf
ríkinu jörð sína Kvíabryggju með
þeim tilmælum að þar yrði rekið
opið fangelsi fyrir unga menn. í
rúmlega 30 ár hefur svo verið gert
og er Kvíabryggja sennilega eina
stofnunin sem hefur komist nærri
því að verðskulda heitið
betrunarhæli.
En hvernig er Kvíabryggja í dag,
er stofnunin enn rekin í þeim anda
er Óskar heitinn bauð? Ég, ungur
maður lenti í kast við lögin og
dvaldi þar sem fangi í tæplega ár og
fékk því ágæta mynd af því sem þar
fer fram. Hér á eftir ætla ég að
segja frá því hvernig Kvíabryggja
kom mér fyrir sjónir.
Svona opin stofnun eins og
Kvíabryggja hlýtur fyrst og fremst
að byggjast á stjórnendum hennar.
Þar ráða ríkjum hjónin Vilhjálmur
forstöðumaður oe kona hans sem
sér um matseld. Ég held að Óskar
Clausen hefði verið mjög ánægður
með þau án þess að ég hafi þekkt
hann nema af prenti. Eftir því sem
ég best veit þá hefur enginn
vistmaður yfirgefið Kvíabryggju
með þungan hug til þeirra hjóna,
virkilega elskuleg hjón sem vilja allt
fyrir menn gera sem þar gista. Taka
þeim með opnum hug, dæma menn
ekki fyrr en þau hafa kynnst þeim.
Nokkuð sem þessir menn þurfa og
hafa sumir aldrei kynnst.
^ starf fangavarða hefur ekki
tekist eins vel. Þrír eru þarna
starfandi og af þeim eru tveir
virkilega liðlegir, en sá þriðji er
frckar þreyttur og ber áhyggjurnar
úr einkalífinu með sér í starfið. Að
því er ég best veit þá er hann enn
starfandi þarna. T.d. þrisvar í viku
mánud., miðvd. og föstudagskvöld
milli 18.30-20.00 má hringja í
vistmenn og þegar hringt er í ellefu
manns á ekki lengri tíma, auk þess
sem ansi oft er erfitt að ná vestur,
þá kemur stundum fyrir að fólk nær
ekki sambandi fyrr en nokkrar
mínútur yfir átta. En þá er þessi
vörður ekkert nema leiðindin,
neitar að leyfa fólki að tala við
þann sem spurt er um og skellir
jafnvel á. Síðan til þess að kóróna
þetta þá skilar hann því ekki að
hringt hafi verið, tekur yfirleitt
aldrei skilaboð. Menn sem eru
giftir eða með stúlku eru því
áhyggjufullir að ástæðulausu. Fara
jafnvel að ímynda sér að danian sé
hætt með þeirrnslys o.s.frv. Fleira
í þessum dúr gerir hann og er þetta
högg undir beltisstað og hleypir illu
blóði í menn.
Mennirnir sem koma þangað eru
að sjálfsögðu misjafnir og því fer
andinn í hópnum eftir því hvernig
rnannskapur er þennan og þennan
tíma. En venjulega var andinn
frekargóður.
Fullt nafn á stofnunni er
Vinnuhælið á Kvíabryggju og
virkar það hálf hlægilega á þá sem
þekkja til. Á sumrih er að vísu oft
---------------------
nóg að gera allavega á meðan á
heyskapnum stendur, en á veturna
'breytist þetta í hálfgerðan letigarð.
Að vísu kemur smá netavinna, en .
það er afskaplega lítíð.
Ég álít að þetta sé kolröng
stefna, þarna eru 11 fullfrískir
nienn sem hvergi fá útrás. Eins og
þetta er í dag þá er fangelsi ekkert
annað en tímabundinn
geymslustaður fyrir þá sem hafa
gerst brotlegir við lögin. Einhver
segir þá kannski að fangelsi eigi að
vera það, en afhverju ekki að
leiðbeina mönnum, kenna þeint
einhverja iðn eða búa þá undir lífið
sem bíður þeirra þegar þeir losna.
Ég held að það yrði fjárfesting sem
yrði fljót að borga sig upp ef
einhverjar fyrirbyggjandi aðgerðir
yrðu gerðar svo menn fari ekki
bara strax út í ruglið er þeir losna.
Á Kvíabryggju er borgaður
dagpeningur sem ég held að sé 106
kr. fimm daga vikunnar hvort sem
menn vinna eður ei. Þessi peningur
nægir rétt svo ef menn reykja
pakka af sígarettum á dag, (það er
talið að 90% fanga reyki að
meðaltali ) ef menn þurfa að
hringja líka þá hafa þeir hreinlega
ekki efni á því. Ef menn eru svo
frekir að vilja líka t.d. sjampó þá
þurfa þeir að betla í ættingjum eða
félagsstofnunum. Væriekki nærað
leyfa mönnum að vinna sér inn
einhvern aur, engan stórpening
rétt svo að þeir eigi fyrir
hreinlætisvörum og smá pening
þegar þeir koma út, t.d. fyrir
ieiguhúsnæði. Að vísu geta flestir
sem vilja fengið inn hjá Vernd sem
vinnur gott starf, en margir vilja
það ekki, vilja vera sjálfstæðir.
Ekki einhver eilífðar olnbogabörn á
félagsstofnunum. Afleiðingin af
því að menn koma allslausir út cr
oft að menn leita í gamla
félagsskapinn, fara í ruglið,
innbrot, ávísanafals o.s.frv. Það
------—
--------=>---------
vantar hreinlega í dómskerfið að
menn skilji að það margborgar sig
að skila bættari mönnum út í
þjóðfélagið. Það er ekki bara nóg
að loka menn inni í ákveðinn tíma
og svo komi þeir sjálfkrafa út sem
bættir þegnar. En við verðum að
muna að fangarnir eru misjafnir
eins og mennirnir eru margir.
Svo má ég til með að minnast á
sorgleg dæmi eins og viðgangast á
Litla-Hrauni. Þareru oft óhörðnuð
ungmenni látin vera samvistum
við fortherta fanta og af þeim
sökum einum versnað en ekki
batnað í hinu svokallaða
betrunarhúsi. Þetta er grátlegt og
ég er sannfærður um að margur
góður drengurinn hefur farið illa á
því. Einnig má ég til með að
minnast á sálsjúku afbrotamennina
. sem eru látnir dvelja þar. Hræsnin
hjá yfirvöldunum í þeim málum er
yfirþyrmandi, alltaf þegar áberandi
mál koma upp eins og t.d. þegar
ráðist var ástúlkuna í Þverholtinu,
þá blossaði upp mikil umræða hvað
eigi aðgera viðgeðsjúka menn. Nú
verði að byggja sérstofnun og það
strax, en um leið og umræðan
lognast þá er málinu stungið undir
stól. Og er þarenn.
Síðan er það mannlegi þátturinn
í dómskerfinu að réttara sagt
skortur á honum. í ákveðnunt
málum þá finnst mér að eigi að vera
skyndiréttur, menn látnir taka út
refsingu sína strax. Ekki verið að
draga þetta allt upp í fimm ár eins
ogdæmi eru til um. Allar aðstæður
þeirra geta þá verið breyttar til hins
betra er taka á út refsinguna. Menn
komnir í góða vinnu, með konu og
börn o.s.frv. Þarna er í rauninni
veriðaðrefsa allt öðrummanni. En
ég er ekki þar með að segja að
menn eigi að sleppa við refsingu,
en forgangsdómstóll yrði til hins
betra, bæði fyrir hinn almenna
borgara; og einnig fyrir
________—
afbrotamennina. Sumirsafna
jafnvel kvóta, þetta mörg afbrot og
síðan fara þeir inn, fáránlegt.
Einnig þegar menn sem eru með
mörg afbrot á sér eru settir inn og
síðan sleppt út, áður en dæmt er í
sumum mála þeirra. Þurfa síðan að
mæta ári seinna og klára, hvernig
eiga þessir menn að byggja
eitthvað upp. Það hlýtur að vera
hægt að dæma í öllum málum
þeirra meðan þeir sitja inni.
íþróttaaðstaðan á Kvíabryggju
er frekar bágborin, lítill
lyftingasalur og einn fótbolti og
túnið til þess að leika á. Ég held að
fangar almennt hefðu gott af því að
stunda íþróttir, bæði fengju þeir
góða útrás og það hefði heilbrigð
áhrif á þá að stunda hópíþróttir.
Þegar ég var á Kvíabryggju þá
voru örfáir sem stunduðu lyftingar
og einstaka sinnum þá fóru menn
út í fótbolta og höfðu mikið gott af.
Annars var frítímanum eytt í
taflmennsku, spil og lestur bóka.
Það er segja þeir sem höfðu eirð í
sér til þess. Flesta dagana þá
dröttuðust örfáir á fætur fyrir kl. 11
eða 12, enda til hvers? Ekkert
sérstakt sem beið þeirra.
Annars er ég á því að það sem
koma skal sé opin fangelsi, en þá
verður líka að láta menn hafa
eitthvað fyrir stafni, gefa mönnum
kost á námi (eins og á Litla-
Hrauni) og gera eitthvað fyrir
fangana svo að þeir fari ekki bara
sömu leið þegar út er komið. Ég er
viss um að það yrði góð fjárfesting
fyrir ríkið, því að flestir sem sitja
inni ídageru þarekki í fyrstasinn.
Það er ekki nóg að efla löggæsluna
og byggja stærri og sterkari
fangelsi. Með réttum aðgerðum á
að vera hægt að forða mörgum frá
því að lenda aftur inni. En það er
ailtaf sama sagan, það er verið að
spara aurinn og henda krónunni.
Frímann.
KOMPA
Parið á myndinni eru feðgin. Þetta eru þau Diane
Cilento og Jason Connery, fyrrverandi eiginkona
og sonur Sean Connery. Þau leika saman í nýrri
ástralskri mynd sem heitir „The Boy Who Had
Everything11 og leikstýrð er af ungum áströlskum
leikstjóra, Stephen Wallace. Hún fjallar um ungan
mann sem
! kemst að því
að það getur
verið erfitt að
vera fallegur,
gáfaður, heill-
andi og vöðva-
stæltur. Cil-
ento leikur
móður hans
sem er drykkju-
sjúklingur og
hefur því nóg
með sín vanda-
mál þó svo
hún fari ekki
að blanda sér
í vandamál
sonarins.