Tíminn - 23.04.1986, Qupperneq 11

Tíminn - 23.04.1986, Qupperneq 11
Miðvikudagur 23. apríl 1986 Tíminn 11 ■il BÓKMENNTIR lllii BEINT UR KJARNA ÍSLENSKRAR MENNINGAR Þorsteinn Guðmundsson, Skálpastööum: Glampar I fjarska á gullin þil, búskaparár og veiöidagar, siöara bindi, Hörpuútgáfan, 1985. Menn fara stundum hástemmdum orðum um sveitamenninguna og bókmenntina íslensku, og jafnvel svo að margir brosa jafnvel út í annað þegar þeir heyra þetta. En hvað á að segja þegar maður á níræðisaldri, sem eytt hefur blóman- um úr ævi sinni í að byggja upp stórbýli í sveit, sest niður að loknu löngu ævistarfi og sendir frá sér úrvalsbækur? Handbragð hans er þannig að margur langskólagenginn rithöfundur mætti heita stoltur af, og hlýtur þá ekki eitthvað úr „þjóð- ararfinum1' að vera hér að verki? Efnið í bókinni er sótt í ýmsar áttir, en líkt og í fyrra bindi með sama nafni (1982) fer þar niest fyrir minningum höfundar hvers konar frá löngum búskaparferli. Líka eru hestar og laxveiði áberandi í þessu bindi. Bókin hefst á löngum kafla þar sem J>orsteinn rekur búskaparsögu sína á Skálpastöðum, allt frá upphafi og þar til hann lét búið í hendur sona sinna 1970. t>að er hógværlega skrif- aður kafli, sem rekur í raun jafn- framt búskaparsögu þjóðarinnar á miklum uppbyggingartímum á fyrri hluta þessarar aidar. Næst koma þrír minningaþættir um einstaklinga, fyrst þáttur um Vigfús Auðunsson, mikið heljar- menni að kröftum. síðan annar um nágrannafólk hans í Brautartungu, og Ioks hlýlega skrifaður frásögu- þáttur um föður Þorsteins, Guð- mund Auðunsson. Allir eru þessir þættir skrifaðir af hlýhug og ræktar- semi. Þá kemur frásögn um ungan erf- iðleikapilt sem var um tíma á Skálpa- stöðum hjá Þorsteini. í þeim kafla er töluvert mikil sálarfræði, og þar er því vel lýst hvernig yfirvegaður og lífsreyndur maður getur komist í gegnum skelina á vandræðaunglingi og orðið honum til verulegrar hjálpar. Hygg ég að margur sálfræð- ingurinn gæti þóst stoltur af þeim árangri, sem þar náðist, þótt ekki dygði hann til fullrar björgunar. Síðan kemur stutt frásögn af fé sem flutt var á milli landshluta í fjárskiptunum, og eftir það ferða- saga úr bændaför til Noregs 1953. Þar segir raunar ekki frá neinum stórviðburðum, cn öll frásögnin er þó lifandi í einfaldleika sínum og skemmtileg aflestrar. Þá kemur stutt saga úr bernsku Þorsteins, og eftir það þrjár frásagnir af hestum sem hann hefur átt. Loka- kafli bókarinnar er svo löng frásögn um Grímsá og Grafarhyl. Þar kentur laxveiðiáhugi Þorsteins vel fram, en við Grímsá hefur hann glímt meira og minna nær alla ævi sína og þckkir liana nianna best. Hefur hann þarna dregið saman mikinn og skemmtileg- an fróðleik um ána og veiðar í henni, Winston Churchill. LOKABINDI STRlÐS SÖGU CHURCHILLS Winston S. Churchill: The Second World War. Volume V. Closing the Ring. Volume VI. Triumph and Tragedy. Penguin Books 1985. 671 716 bls. Með þessum tveim bindum lýkur endurútgáfu á hinu mikla ritverki Sir Winston Churchill um síðari heims- styrjöldina. Hið fyrra, Hringnum lokað, segir frá innrás bandamanna á Ítalíu og falli fasistastjórnar Muss- ólinis, auk þess sem greint er frá öðrum atburðum styrjaldarinnar á tímabilinu frá því f.júní 1943 og fram í júlí 1944. Hér segir frá hinni miklu og erfiðu sókn norður eftir Ítalíu- skaganum, frá átökum á Kyrrahafi og frá ráðstefnum leiðtoga banda- manna, m.a. frá Teheranfundinum fræga. Þegar bókinni lýkur eru herir Þjóðverja svo að segja króaðir af á meginlandi Evrópu og bandamenn reiðubúnir að hefja innrásina í Nor- mandy og leggja til atlögu við Evrópuvirki Hitlers: Festung Eur- opa. I síðara bindinu greinir frá innrás- inni í Normandy og lokaátökum styrjaldarinnar í Evrópu, en síðan víkur sögunni austur til Asíu og segir frá sfðustu mánuðum styrjald- arinnar gegn Japönum. Ennfremur segir frá fyrstu mánuðunum eftir styrjöldina í Evrópu og þeim atburð- um, sem sumir hafa talið marka upphaf kalda stríðsins. Eins og frá var skýrt í umfjöllun um 1. og 2. bindi þessa verks hér í blaðinu, var Sir Winston Churchill einn færasti penni þeirra, sem á enska tungu hafa ritað á þessari öld og samdi mörg verk önnur en stríðs- söguna. Hér verður ekkert endur- tekið af því sem þar var sagt, en þess eins getið, að þótt Stríðssaga Churc- hills sé nú af mörgun talin úrelt og hlutdræg sem sagnfræðirit, hefur þessi útgáfa hlotið mjög góðar við- tökur í Bretlandi. Meta menn þar ekki síst frásagnargáfu og stílsnilld höfundar, og einnig, að sagan býr þrátt fyrir allt, yfir ýmsum upplýsing- um, sem aðrir höfðu ekki aðgang að, fyrr en löngu seinna. Pesónuleg frásögn Churchills af atburðum er og ávallt athyglisverð, þótt oft sé hún lituð. Jón Þ. Þór. Þorsteinn Guðniundsson og fléttar hann þar saman við marg- víslegum persónulegum minningum urn mcnn og málefni. Lýkur þeim þætti, og bókinni, með skemmtilegri frásögn af einurn tólf löxum sem gerðu heiðarlega tilraun til að sleppa undan ádrætti í hylnum og sýndu þar töluvert meiri skynsemi en mcnn myndu annars að óþekktu ætla „skynlausum skepnum" af kynkvísl þeirra. Það sem mér líkar best við þessa bók er það hvað mikið er í hcnni af einlægri en þó yfirvegaðri frásagnar- gleði. Þorsteinn á Skálpastöðum kemur hér fram scm sögumaður fyrst og fremst. Hann cr að segja frá og rifja upp miriningar sínar um menn, málleysingja og málefni sem hann hefur kynnst á langri vegferð. En þó að þetta séu fyrst og fremst minningar hans sjálfs þá fellur hann ekki í þá gryfju að fara hér að rita neins konar ævisögu. Því fcr fjarri að hann reki í þurru og annálslegu frásöguformi allt það sem fyrir hann hefur borið. Það sem honum tckst kannski fyrst og fremst vel við er að velja sér efni og að hafna öðru. Slíkt er mikill vandi sem allir þeir. sem fást við ritstörf, þurfa að heyja glímu við, og hún getur oft orðið erfið. í þessu sýnir Þorsteinn fullþroska rithöfundartök á viðfangsefni sínu. Og í öðru þykir mér raunar einnig að þessi bók beri vott um verulega rithöfundarhæfileika Þorsteins, þótt vera megi að það sé ómeðvitað. Bæði í þessari bók og í hinni fyrri tekst honum nefnilega að draga upp verulega trúverðuga og lifandi pers- ónulýsingu, sem margur sá, sem titlar sig með rithöfundarheiti, mætti öfunda hann af. Þessi persónulýsing er af honum sjálfum, því að hann hefur þann háttinn á að leggja mikið í skrif sín frá eigin brjósti. Lesandi kemst því ekki hjá að kynnast Þor- steini allnáið í gegnum skrif hans, og ég hygg að flestum verði þau kynni ánægjuleg. Menn mega gjarnan lesa þessa bók, ef þeir hafa sérstakan áhuga á búriaðársögu, hestamennsku eða laxveiði, og fylla með henni upp í þekkingu sína á þeim sviðum. En ég hef þá trú að menn geti einnig lesið hana sér til verulegrar ánægju þótt |ieir hafi ekki sérstakan áhuga á neinu af þcssu þrennu. Það er vegna þess að þetta er vel samin bók sem sprottin cr bcint úr bókmcnntalífinu í sveitum landsins í þúsund ár. Hún er raunar sprottin beint úr kjarna íslenskrar mcnningar. Eysteinn Sigurösson SUNNLENDINGAR SUNNLENDINGAR BOÐSKORT Nýtt fyrirtæki, Vélar & Vagnar, byrjar starfsemi sína hér á Selfossi 24. apríl, Sumardaginn fyrsta. í tilefni af því bjóðum við öllum Sunnlendingum til opnunarhátíðar í húsakynnum okkar að Eyrarvegi 15, sími 1504 og 1506. Þar verður kynnt starfsemi fyrirtækisins: Bílaleiga og bílasala. Auk þess verður BÍLABORG HF með sýningu á nýjum 1113203 bíl. Sýnum einnig landbúnaðarvélar ÍN i 1 J kynnir starfsemi sína, en Vélar & Vagnar er umboðsaðili þessara fyrirtækja á Suðurlandi. Bn Veitingar verða allan daginn, og HOLTAKEXfyrir fullorðna en nýji sykurlausi Hi'C-drykkurinn fyrir bömin. Léttið ykkur upp og lítið inn hjá okkur á Sumardaginn fyrsta, Lyftingatröllín koma fram kl. 16.00. V. ELAR \Agnar Eyrarvegi 15, sími 1504 & 1506 P.S. Hringið og látið skrá bílinn eða landbúnaðartækið hjá okkur.

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.