Tíminn - 26.04.1986, Blaðsíða 7

Laugardagur 26. apríl 1986
Tíminn 7
VETTVANGUR

Hafsteinn Þorvaldsson
HEILSURÆKTISTAD
DRYKKJUTÍSKU
Barátta uinhverfisverndar-
manna hefur stöðugt verið að eflast
á undanförnum árum. Markmiðin
eru flest áhugaverð, þ.e. að berjast
fyrir ýmsurn náttúruverndar-sjón-
armiðum, svo og bættu umhverfi
mannsins í víðtækri merkingu.
Á meðan baráttan snýst fyrst og
fremst gegn frárennslismengun, og
skipulags- og náttúruspjöllum í
umhverfinu, flæða vímuefnin (þar
á meðal áfengið) yfir þjóðina, og
eru á góðri leið með að valda meira
böli og tjóni en skæðustu drep-
sóttir fyrr á öldum.
Sívaxandi taugaveiklun fólks á
ýmsum aldri, sem rekja má til
áfengisneyslu, og/eða erfiðra heim-
ilisástæðna af ýmsum öðrum ástæð-
um, veldur því líka að læknar ávísa
í meira lagi en nokkru sinni fyrr á
allskonar róandi lyf.
Firnamargir virðast svo nota sér
ástandið, og flytja inn ólöglega og
selja svokölluð eiturlyf, og að sögn
kunnugra vex sá hópur óhugnan-
lega ört sem verður fíkniefnaneysl-
unni að bráð.
Ef okkur fslendingum á að tak-
ast að sporna hér við fótum, og
helst að ná undirtökunum í glím-
unni við þennan vágest, þarf margt
að koma til. Ráðast verður að
rótum vandans, sem býsna oft er af
félagslegum toga. Læknar, félags-
ráðgjafar, sálfræðingar, og aðrir
þeir sem vandann skynja og vilja
leysa, verða að taka höndum
saman, og freysta þess að lækna
ýmsa persónulega bresti í mann-
skepnunni. án þess að þurfa að
nota til þess mikið magn lyfja.
En áhrifaríkasta lækningin verð-
ur samt alltaf skilningur foreldra
og nánustu vina, á meðan menn
reyna að ná áttum í svartnætti
Þaö veldur vissum ugg
að komast aö því, aö
einstaklingar sem
dvalist hafa á sjúkra-
stofnunum, skuli vera
látnir taka þar inn allt
aö 10 til 18 tegundir
lyfja. Enda hafa lyfja-
kaup ýmissa sjúkra-
stofnana og lyfjabúða
ekki aukist í hundruð-
um kílóa á síðustu
árum heldur í tonna-
vís.
vímuþjóðfélagsins.
Það veldur vissum ugg, að kom-
ast að því, að einstaklingar sem
dvalið hafa á sjúkrastofnunum,
skuli vera látnir taka þar inn allt að
10 til 18 tegundir lyfja. Enda hafa
lyfjakaup ýmissra sjúkrastofnana,
og lyfjabúða ekki aukist í hundruð-
um kílóa á síðustu árum, heldur í
tonnavís.
Sem leikmaður getur maður lítið
sagt, en maður leyfir sér að spyrja,
er þetta hægt, og getur þetta þjón-
að einhverjum læknisfræðilegum
tilgangi, þegar svona er komið?
Það er auðvitað lögboðin skylda
sérfræðinga á þessu sviði, að
freysta þess að lina þrautir, og
lækna fólk, en þessi gengdarlausa
lyfjanotkun á fullkomlega löglegan
hátt, veldur fleirum áhyggjum en
undirrituðum, þar á meðal ein-
staklingum í læknastétt.
Við skulum hafa það í huga, að
til þess að neyslan verði að vana-
bindandi fíkn þarf að ástunda
hana í nokkurn tíma.
Ég vona að það hafi í engum
tilfellum verið sá tími, sem sjúkt
fólk hefur af einhverjum ástæðum
þurft aö dvelja á sjúkrastofnunum.
Þeir ógæfusömu einstaklingar sem
ánetjast einhverskonar ávana- eða
fíkniefnum, verða því miður oft
VJ
Ef við hinir eldri búum
æskunni gott atlæti og
aöstööu, og erum
henni jafnframt góö
fyrirmynd, þarf engu að
kvíða.

þrælar slíkrar neyslu þar til yfir
lýkur, með ólýsanlegum hörntung-
um.
Pað er jafnframt sorglegt til þess
að vita, að á tímum velmegunar og
örra framfara á flestum sviðum,
skuli ungt fólk þurfa að búa við
þannig uppeldisaðstæður, sent leitt
geti til þess að það missi fótanna á
þessum hála ís.
Hvort sent menn vilja viður-
kenna það eða ekki, er áfengis-
neyslan yfirleitt upphaf ógæfunnar
sem á eftir fer.
Það er því hættuleg blekking
þegar jafnvel umvöndunaraðilar
eru að reyna að horfa fram hjá
þeirri staðreynd.
í áfengismálunum höfum við
átt ábyrga stjórnmálamenn og ráð-
herra,sem skynjað hafa vandann
og sýnt gott fordæmi, en því miður
er sá hópur forystumanna í þjóð-
félaginu miklu stærri sem drekkur
Bakkusi til dýrðar við öll möguleg,
og ómöguleg tækifæri, það er slæm
fyrirmynd, og til skammar.
Þessir aðilar eiga vonandi eftir
að skilja það, að það er ekkert fínt
við það, að veita fólki áfengi, eða
önnur vímuefni, þegar hægt er
með sóma að bjóða gestuni sínum
aðrar veitingar.
Þrátt fyrir allar hrakspár í þess-
um efnum, er ég bjartsýnn, og trúi
ég því statt og stöðugt, að það
verði æskufólkið okkar, hin svo-
kallaða heilsuræktar-kynslóð, sem
á eftir að ganga hér fram fyrir
skjöldu, og hafna þeirri drykkju-
tísku og spillingu sem hér hefur
meira og minna viðgengist í sam-
kvæmis- og skemmtanalífinu allt
frá stríðslokum. „Partý-kynslóö-
in“ sem ég hcfi kallað svo, kynslóð
sígarettureykinga sem aðallega
varð til á stríðsárunum, mun renna
sitt skeið, og við taka kynslóð
heilbrigðara lífernis, scm áður hef-
ur verið að vikið.
Hvað sem gerast kann um herta
löggjöf og eftirlit í þessum málum
hjá okkur. verður það forvarnar-
starf hinnar frjálsu íþrót'ta- og
æskulýðshreyfingar í Iandinu sem
ég bind mestar vonir við, með
öflugum og góöum stuðningi ríkis
og sveitarfélaga. Ef við hinir cldri
búum æskunni gott atlæti og að-
stöðu, og erurn hcnni jafnframt
góð fyrirmynd þarf engu að kvíða.
Æska íslands cr að upplagi þrótt-
mikil og sterk.
Halsteinn Þorvaldsson.
Jón Sigfús Sigurjónsson:
Sveitarst órnarkosningar
Hluti erindis sem flutt var á
ráðstefnu um sveitarstjórnarmál
hinn 19. apríl sl. Ráðstefnuna sóttu
kosningastjórar og frambjóðendur
Framsóknarflokksins úr flestum
sveitarfélögum landsins.
Annars vegar fjallaði erindið um
lög og reglur um framkvæmd sveit-
arstjórnarkosninga, einkum atriði
sem gæta þarf við framlagningu
framboðslista, framboðsfresti,
kærufresti o.fl. Hins vegar um
réttindi og skyldur sveitarstjórn-
armanna.
Lög og reglur um
framkvæmd
sveitarstjórnarkosninga:
Hinn 16. apríl sl. samþykkti
Alþingi ný sveitarstjórnarlög. f 3.
kafla þeirra eru ákvæði um kosn-
ingar til sveitarstjórna. Enn fremur
gilda lög nr. 52/1959 um kosningar
til Alþingis, einnig um kosningar
til sveitarstjórna eftir því sem við
á, með þeim frávikum sem nýju
sveitarstjórnarlögin ákveða. Með
gildistöku nýju sveitarstjórnarlag-
anna, falla úr gildi lög nr. 1/1962
um sveitarstjórnarkosningar og
eldri sveitarstjórnarlög, nr. 58/
1961.
I og III kafli nýju laganna öðlast
þegar gildi. Aðrir hlutar laganna
taka gildi að afloknum sveitar-
stjórnarkosningum 1986, nema
VIII kafli laganna sem fjallar um
fjármál sveitarfélaga, tekurgildi 1.
jan. 1987.
1. Kosningaréttur. Skv. nýju
lögunum eru nú almenn skilyrði
kosningaréttar:
a) 18 ára aldur.
b) íslenskur ríkisborgararéttur.
c) Lögheimili í sveitarfélaginu.
Hér er mikilvæg ein úndantekn-
ing sem gerð er frá lögheimilis-
skilyrðinu, um þá sem dvelja á
Norðurlöndum og hafa tilkynnt
flutning þangað. Þeir eiga kosn-
ingarétt til sveitarstjórna ef þeir
falla undir ákvæði 10. gr. lögheim-
ilislaga nr. 35/1960, (námsfólk
o.fl.).
2. Kjörskrár. Varðandi kjörskrár
er mikilvægt ákvæði í síðustu máls-
grein 19. gr. nýju sv.stj.laganna.
Samkvæmt því eiga menn kosn-
ingarétt í því sveitarfélagi þar sem
þeir eiga lögheimili, þegar fram-
boðsfrestur rennur út, þ.e.a.s. 3
vikum fyrir kjördag. Þess vegna
þurfa sveitarstjórnir ac' lagfæra
kjörskrárstofn í samræmi við flutn-
inga inn og út úr sveitarfélaginu
eftir 1. des. 1985. En á kjörskrár-
stofni eru skráðirallireinstaklingar
fæddir fyrir 1. jan. 1969 sem eru á
upphaflegri íbúaskrá 1. des. 1985.
Eg ætla ekki að fjalla nánar um
kjörskrár en bendi mönnum á
fyrirmæli sem Félagsmálaráðu-
neytið sendir út til sveitarstjórna
ásamt kjörskrám.
3. Dagsetningar vegna kosninga
1986.
Kjördagur í kaupstöðum og
hreppum þar sem 3/4 hluti íbúa býr
í kauptúni er laugardagurinn 31.
maí en í öðrum hreppum verður
kosið 14. júní. Kjörskrá skal leggja
fram 2. mán. fyrir kjördag. Aðrar
mikilvægar dagsetningar vegna
kosninganna eru:
a) Framboðsfrestur rennur út 6.
maí þar sem kosið er 31. maí en 20.
maí þar sem kosið er 14. júní.
b) Kærufrestur vegna kjörskrár
rennur út 16. maí þar sem kosið er
31. maí, en 30. maí þar sem kosið
er 14. júní.
4. Hlutbundnar kosningar, óhlut-
bundnar kosningar.
í 14. gr. nýju sv.stj.laganna segir
að kosning skuli vera leynileg og
annað hvort bundnar hlutfalls-
kosningar, þar sem kosning er
bundin við framboð á listum eða
óbundnar kosningar, þar sem
kosning er ekki bundin við
framboð, en allir kjósendur í kjöri
nema þeir sem löglega eru undan-
þegnir skyldu til að taka kjöri og
hafa fyrirfram skorast undan því.
Skv. 15. gr. skal kjósa bundinni
hlutfallskosningu í sveitarfélögum
þar sem íbúar eru fleiri en 300.
5. Kjörgengi. Allir sem kosninga-
rétt eiga í sveitarfélaginu eru kjör-
gengir í sveitarstjórn, nema þeir
hafi verið sviptir lögræði.
6. Frágangur framhoðslista.
Framboðslista með nöfnum
frambjóðenda og samþykki fram-
bjóðenda skal skila til yfirkjör-
stjórnar áður en framboðsfrestur
rennur út, þ.e.a.s. fyrir 6. maí þar
sem kosið er 31. maí en fyrir 20.
maí þar sem kjördagur er 14. júní.
Til þess að framboðslisti sé rétti-
lega fram borinn þarf enn fremur sbr.
27. gr. nýju laganna, tiltekinn
fjöldi kjósenda að mæla með listan-
um. Lágmarksfjöldi meðmælenda
skal vera:
í sveitarfélagi með færri en 500
íbúa 10 meðmælendur.
1 sveitarfélagi með 501-2000 íbúa
20 meðmælendur.
í sveitarfélagi með 2001-16000 íbúa
40 meðmælendur.
í sveiturfélagi með 16000 og flciri
íbúa 100 meðmælendur.
Hámarksfjöldi meðntælenda
skal vera tvöföld tilskilin lágmarks-
tala.
Helstu breytingar sem nýju.
sveitarstjórnarlögin mæla fyrir um
varðandi kosningar og framkvæmd
þeirra, eru þessar:
1. Kosningaaldur lækkar í 18 ár.
2. Nýkjörin sveitarstjórn tekur við
störfum fyrsta dag næsta mánaðar
eftir kjördag.
3. Sérstakarreglureru um meðferð
sveitarstjórnarmála meðan úrslit
kosninga eru í óvissu. Heimild
sveitarstjórnar sem situr á óvissu-
tímabili, til að inna af hendi
greiðslur og gangast undir skuld-
bindingar er takmörkuð.
4. Framvegis er gert ráð fyrir að
kjördagur verði sá sami í öllum
sveitarfélögum, þ.e. annar laugar-
dagur í júní. (Þetta ákv. tekur gildi
í þar næstu kosningum).
5. Sérstök kjörnefnd fer með úr-
skurðarvald um gildi kosningar í
stað sveitarstjórnar.
Reykjavík, 18. apríl 1986.
Jón Sigfús Sigurjónsson,
varaformaður fulltrúaráðs
Framsóknarfélaganna í Rvk.