Tíminn - 22.06.1986, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Sunnudagur 22. júní 1986
„Ég missti alla mina ættingja.
Ég stóð einn uppi,“ segir
sendiherrann. (Tímamynd Pclur)
„Við reyndum
að borða
trélím með
U
viðarmylsnu
Kosarev sendiherra Sovétríkjanna
minnist umsátursdaganna í Leningrad,
en í dag eru 45 ár liðin frá innrásardegi
Nú á sunnudag, 22. júní eru liðin 45 ár frá innrásinni í
Sovétríkin 1941. Þetta var einn mesti atburður styrjaldarinnar
og sá sem átti eftir að hafa úrslitaáhrif á gang hennar og örlög
þjóða, sem óneitanlega sér stað í heiminum sem við í dag
lifum í. Stríðinu í Rússlandi fylgdu miklar og ólýsanlegar
þjáningar fyrir íbúana og þær sögur verða ekki tölum taldar
sem um það efni hafa verið ritaðar, - sögur um reynslu heilla
byggða, borga og svo af persónulegri reynslu einstaklinga.
Okkur hafði verið sagt að Evgení Kosarev sendiherra
Sovétríkjanna hér á landi hefði verið einn þeirra sem þoldu
hörmungar umsátursins við Leningrad og við báðum hann að
minnast þessara daga, eins og hann nú man þá, 45 árum síðar.
“Já, ég var í Leningrad meðan
á umsátri Pjóðverja um borgina
stóð,“ segir Kosarev sendiherra.
„Ég er fæddur í Leningrad árið
1919, en þar var faðir minn
verkamaður. Hann var af smá-
bændum kominn, enda eiga
flestir okkar Rússa ættir að rekja
til verkamanna og smábænda.
Ég var ákaflega hrifinn af öllu
því sem að tækni laut, þegar ég
var barn og unglingur, smíðaði
mér módel af ýmsum flugvélunt
og tókst meira að segja að taka
myndir á myndavél sem ég sjálf-
ur smíðaði mér. Líklega var það
þessi tækniáhugi minn sem varð
til þess að ég komst ungur á einn
besta tækniskóla landsins, sem
var í Leningrad, þar sem stærð-
fræði og tæknifræði voru mín
meginfög.
En skuggi styrjaldarhættunn-
ar grúfði yfir á þessum árum og
hafði raunar gert það allt frá því
er nasistar tóku völd í Þýska-
landi 1933. Hitler hafði löngu
lýst því yfir að hann hyggðist
ganga á milli bols og höfuðs á
bolsevismanum í Sovétríkjun-
um og land okkar hafði smám
saman verið að búa sig undir
hugsanleg átök með uppbygg-
ingu vígbúnaðarins. Það höfðu
fleiri ríki kapitalisku landanna
áður viljað okkur feiga, eins og
sýndi sig bæði 1917 og 1919 og
Japanar eftir 1930.
1940 var í Leningrad stofnað-
ur flugsmíðatækniskóli og ég
settist nú í þann skóla, ásamt
þeim af félögum mínum sem
bestir vorum taldir í stærðfræði-
greinum. Ég stefndi á að verða
hönnuður í flugvélasmíði.
En skólavistin varð ekki eins
löng og til stóð vegna þess að
árið eftir, þann 22. júní fréttist
um innrás Þjóðverja í land
okkar, án stríðsyfirlýsingar. Ég
gaf mig strax fram sjálfviljugur
og var settur í deild sem barðist
á vígstöðvunum milli Leningrad
og Moskva. Það var við borgina
Chuduvo. En við máttum ekki
við herstyrk Þjóðverja í byrjun,
enda stóð efnahagskerfi og
framleiðslumáttur flestra af Evr-
ópulöndum á bak við þýsku
stríðsvélina og við urðum að
hörva. Við vorum við Chudovo
fram í miðjan ágúst, en í byrjun
september vorum við komnir
heim til Leningrad, sem senn
var umkringd af herjum óvinar-
ins.
Fyrr en varði var ástandið í
heimaborg minni orðið skelfi-
legt. Veturinn 1941-42 vargeisi-
lega harður. Engar vistir bárust
til borgarinnar, það var raf-
magnslaust og ekkert vatn. Fólk
varð að sækja allt neysluvatn í
ána. Án afláts voru gerðar loft-
árásir og stórskotahríðin dundi
af landi dag og nótt. Sprengju-
þrýstingurinn braut hverja rúðu
í þeim húsum sem ekki urðu
fyrir sprengjunum sjálfum og
kuldinn í híbýlum fólks varð