Tíminn - 05.05.1987, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 5. maí 1987
Tíminn 9
VETTVANGUR
llllllllllll

lllllllllllllll
Sverrir Haraldsson Æsustöðum A-Hún.
Landsbyggðarflokkur
Allmikið hefir verið skrifað að
undanförnu um aðgerðir þær sem
stuðla að fækkun bænda, og er það
ekki neitt undarlegt, þó að ýmsir
láti til sín heyra í því sambandi.
Þær aðgerðir sem Frammleiðni-
sjóður fór út í síðastliðið haust,
það að kaupa fullvirðisréttinn af
sumum bændum, þar var ekki rétt
staðið að verki. Þessi ráðstöfun var
gerð meðal annars til að draga úr
dilkakjötsframleiðslu í landinu.
Það var óþarfi að slátra heilbrigðu
fé í þeim tilgangi. Heldur var
mikið nær að skera riðuveiku hjarð-
irnar úr því að verið er að útrýma
riðu í landinu. Enda er það tvísýnt
að hægt sé að búa við riðuveikan
fjárstofn. Fleira var hægt að gera
til að létta á innlendum dilkakjöts-
markaði. Lækka átti toppana á
stóru fjárbúunum niður í 300-350
ærgildi, það sýnist vera réttlæti í
því að fjárbændur yfirleitt sitji við
sama borð. Margir fengu mikið
minni úthlutun heldur en það sem
nefnt er hér að framan. Fjárbú
með allt upp í 1000 fjár eiga engan
rétt á sér eins og málum er háttað
í dag. Síðan mætti leggja niður
ríkisbúin í þeirri mynd sem þau eru
rekin í dag. Þessi tilraunabú mætti
reka hjá einstökum bændum, og er
ekki sýnt að það gæfi mikið minni
árangur. Þeir sem eru með stór
kúabú ættu ekki að hafa rétt til að
vera með sauðfjárbú. Þó ekki sé nú
á minnst alþingismennina sem í
sveitum búa. Það sem hér að
framan hefir verið talið upp ætti að
létta mikið á innlenda dilkakjöts-
markaðinum.
En þetta lítur nú ekki svona út í
dag. Nú er það fyrirsjáanlegt að
bændum fækkar mikið á næstu
árum, og landbyggðaríbúum
öllum, ef ekkert róttækt verður
gert í þeim efnum. Of mikil grisjun
í sveitum landsins býður mikilli
hættu heim. Það verður sífellt
erfiðara og erfiðara fyrir þá sem
eftir verða, þá hrynur byggðin
fyrirvaralítið. Þetta er ekki ein-
göngu vandi þeirra sem í sveitum
búa. Það er ekki síður hagsmuna-
mál kauptúnanna og kaupstaðanna
á landsbyggðinni að landbúnaðar-
héruðin haldist í byggð, og meira
að segja Stór-Reykjavíkur líka.
Því Stór-Reykjavík lifir að nokkru
leyti á landsbyggðinni. Það er kom-
inn tími til að íbúar landsbyggðar-
innar allrar fari að skoða þessi mál
í réttu ljósi. Það sem vantar er
samstaða í pólitík. Stofna þarf
einn allsherjarflokk Landsbyggð-
arflokk, sem flestir eða allir sem
úti á landi búa styddu, þá fengjum
við fulltrúa inn á Alþing sem væru
virkir, og tækju á málum lands-
byggðarinnar eins og þyrfti að gera
á hverjum tíma. Þeir landsbyggðar-
þingmenn sem sitja á Alþingi fyrir
okkur í dag hefðu gott af því að
hvíla sín lúnu bein. Við réttum
ekki hlut landsbyggðarinnar nema
með sterkum samtökum. Nú er
það svo að fyrir nokkrum árum
voru stofnuð Landshlutasamtök.
Markmið þeirra voru meðal annars
að samtökin skyldu ekki vera pólit-
ísk. Slík samtök ná engum árangri,
vegna þess að Alþingi hefir síðasta
orðið. Það er þar sem frumvörpin
verða að lögum en ekki annarsstað-
ar. En upp úr þessum samtökum
verður að öllum líkindum stofnað-
ur einskonar Landsbyggðarflokk-
ur. Það er komin það mikil hreyf-
ing á þau mál í kjördæmum
landsins. Einhverjir hugsa ef til vill
svo. „Það er annað að kveðja á
Kotum, eða komast í Bakkasel,“
það mætti snúa þessu við. Fyrst er
að kveðja á Kotum og komast
síðan í Bakkasel.
Það er erfitt að trúa því að íbúar
landbyggðarinnar styðji ekki að
sínum eigin málefnum í kosning-
um. En hitt er víst að núverandi
iandsbyggðaþingmenn verða ekki
neitt hrifnir af svona uppákomum.
Við sem úti á landi búum getum
alveg stofnað okkar eigin stjórn-
málaflokk, ef vilji og samstaða er
fyrir hendi, sem enginn þarf að
efast um lengur.
Við látum lönd og leið öll flokks-
bönd frá fyrri tíð - Við hlustum
ekki lengur á kosningasvikaloforð.
Það er lágmarkskrafa alþingis-
manna að standa við sín loforð og
fyrirheit. Þingflokka aginn er orð-
inn slíkur innan Alþingis, að það
er ekki nema einn og einn þing-
maður sem þorir að segja sína
meiningu, og fær yfirleitt litlar
þakkir fyrir hjá viðkomandi þing-
flokki. Sjaldan eða aldrei hefireins
mikið verið barist um að komast í
fyrsta sæti á framboðslistunum
eins og fyrir þessar kosningar. Og
meira að segja í einföldum Búnað-
arþingskosningaundirbúningi ligg-
ur við stór áflogum. Eins og allir
vita, var fyrir nokkrum árum settur
kvóti á hina hefðbundnu landbún-
aðarframleiðslu, vegna þess að
bestu markaðirnir erlendis lokuð-
ust fyrir þessar vörur, og hefir
hann verið hertur síðan. Stafar það
meðal annars af því hvað mikið af
öðrum kjöttegundum hafa komið
inn á markaðinn. í dag heitir þetta
fullvirðisréttur. En mesti gallinn á
þessari stjórnun er sá að sumum er
úthlutað svo litlu, að alls ekki er
hægt að lifa af slíkri úthlutun.
Það er ef til vill dálítið gróft að
halda því fram, að þó að erlendu
markaðirnir hefðu ekki lokast, og
bændur mátt framleiða eftir vild,
sýnist það vera augljóst, að grípa
hefði þurft til framleiðslustjórnun-
ar, að minnsta kosti á sauðfé.
Fjárbúin hefðu orðið það stór með
allri þeirri tækni sem nú er og hefði
orðið og ræktunarmöguleikum, að
bæði afréttir og heimalönd hefðu
ekki borið allan þann pening svo
að nokkurt vit hefði verið í. Nú er
svo komið að með nýja kjötmat-
inu, er albesta dilkakjötið
verðfellt, svokallaður O-flokkur,
því það er staðreynd að kjöt af
feitum skepnum er alltaf best,
skepnum sem liðið hefur vel, það
er lítið kjöt af mögrum dilkum, og
það lítið það er, er það svo að segja
óætt.
Það hefir verið mikið um það
rætt af ráðamönnum bændastéttar-
innar og alþingismönnum, að loð-
dýrarækt geti komið í stað hinna
hefðbundnu búgreina, þó sér í lagi
sauðfjárræktar. Það er mjög hæpið
að svo geti orðið. Fyrst og fremst
er þessi grávara nokkurs konar
tískuvara, eða þær flíkur sem úr
þessum skinnum eru búnar til.
Slíkur markaður hefir áður reynst
ótryggur. Stofnkostnaður er mikill
við loðdýrabú. Líka skal á það
minnt að telja má nokkuð öruggt
að ungu bæi\daefnin á komandi
árum, una ekki við loðdýrabú ein
saman fram til dala í framtíðinni.
íslensk bændamenning hyrfi að
mestu við fall sauðkindarinnar, og
þar rneð íslensk rómantík sveit-
anna.
Það hefði verið mikið vænlegri
kostur, hvað loðdýrabúin snertir,
ef markaðir eru svona öruggir eins
og af er látið, að komið hefði verið
upp sameignarloðdýrabúum á ein-
um stað fyrir hverja sýslu fyrir sig,
fyrir þá aðila sem hefðu haft áhuga
á að vera með stór bú. Flutnings-
kostnaður hefði orðið allmikið
minni í fóðri, og öll afföll sömuleið-
is.
Sauðfé á eftir að fækka mikið
enn í landinu. Þar verða ekki ýkja
margir sem fá sér fé aftur, sem
skera niður við riðu. Margir sauð-
fjárbændur hætta búskap á næstu
árum, og of fáir taka við. Hefði
það ef til vill verið besta lausnin að
banna sauðfjárhald með lögum á
íslandi? Annars ættu bændur að fá
verðlaun fyrir að framleiða slíka
úrvalsvöru, eins og íslenska dilka-
kjötið er.
Það er erfitt að trúa því, að ekki
skuli vera hægt að selja heimsins
besta kjöt á góðu verði í öðrum
löndum. Eitthvað hlýtur að vera
að í þeim efnum.
Það er staðreynd að Stór-
Reykjavík sogar til sín bæði fólk
og fjármagn utanaf landsbyggð-
inni. Þetta er mjög nauðsynlegt að
stöðva, ef landið á að haldast allt í
byggð. Við snúum þessu ekki við,
nema með sterkum pólitískum
samtökum. Það skiptir sjálfsagt
-ekki máli hvaða nafn sá flokkur
bæri, hitt skiftir meira máli að
meiri hluti landsbyggðaríbúa stæðu
óskiftir að slíkum stjórnmála-
flokki, hvort sem kjósendurnir
ættu heima í sveit, kauptúnum eða
kaupstöðum úti á landsbyggðinni.
Það leiðir aldrei til góðs að trúa á
blekkingar hvort sem það er í
trúmálum eða pólitík. Sannleikur-
inn hlýtur ætíð að verða númer
eitt. Ef svo fer að sveitir landsins
tæmast að mestu, verður fall
bændafólksins ekki mest, heldur
verður fall hinna mikið hærra, sem
í þorpum og kaupstöðum búa úti á
landi. Og fari svo að flestir íslend-
ingar setjist að á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu þá kemur upp sú staða, að
hér yrði borgríki, og það er hæpið
að það þrífist á íslandi, sjálfstæði
þjóðarinnar verður þá stefnt í
voða.
Ef ekki helst í byggð nema
smáhluti landsins, þá verðum við
ekki íslendingar nema að nokkru
leyti.
FRIMERKI
Plllllilll
iiiliiiinili
iiiiiiinin
Bréfið dýra
Hvernig yrði þér við lesandi
góður, ef þú fengi bréf frá ókunnum
manni, sem bæði þig að koma því í
verð fyrir sig og vonaðist eftir að það
væri svona 16-17 þúsund króna virði.
Þegar þú færir að skoða málið sæir
þú strax að það ætti að geta selst á
svona hálfa milljón. Svo kæmir þú
því á gott uppboð, með þessu lág-
marksverði en það seldist hinsvegar
á tvær milljónir sexhundruð og
fimmtíuþúsund.
Ég held að flestir yrðu undrandi.
Það varð líka Frank Ariansen, hjá
Dano Frimerkeauksjoner. Hann
fékk bréf þetta sent eins og lýst hefir
verið. Bréfið er frímerkt með tveim
frímerkjum. Noregi númer 1, og
Noregi númer 5. En það sem gefur
því gildi, er að þetta er fyrsta bréfið
sem finnst með þessum tveim frí-
merkjum. Það væri svona álíka ef
einhver fyndi íslenskt bréf með einu
skildingamerki og einu auramerki,
sem ekki er útilokað.
Bréfið er mjög fallegt, dagsett 28.
janúar 1857. Það er stimplað með
númerastimpli 44, sem þýðir að það
er sent frá Christiansand. Endastöð,
eða móttakandi þess er í Larvik, eða
Laurvig eins og það var stafað á
þeim tíma. Þá er skrifuð talan 3 á
framhlið þess, sem þýðir að það var
3 kvint að þyngd. Þá var bréfið auk
alls þessa ábyrgðarbréf. Þá kemur í
Ijós að burðargjaldið var 12 skilding-
ar, 4+8.
Það erengin spurning, að í norskri
póstsögu er þetta merkilegasti grip-
urinn, sem fram hefir komið á þessu
ári og þarf mikið til að slá því við.
Auk heldur er þetta hæsta verð sem
nokkru sinni hefir verið greitt fyrir
norskt bréf.
Og svo var byrjað að bjóða.
Lágmarksverðið, sem var 90 þúsund
norskar krónur, steig ört og boðin
hættu ekki fyrr en þau voru komin í
420 þúsund norskar krónur. Þar við
bættist svo þóknun svo endanlegt
verð var 472.500,00 norskar krónur.
Þegar svona var komið óskuðu
bæði seljandi og kaupandi nafn-
leyndar.
Einasta íslenska bréfið sem kemst
nálægt þessu, er hið svo oft rang-
nefnda Biblíubréf. Það á að hafa
selst fyrir eina milljón marka á
sínum tíma, sem að vísu var nokkru
hærri upphæð, en miðað við í dag,
nær tvöföld upphæðin. Það er vissu-
lega ekki útilokað að bréf leynist
enn hér á landi, sem mundu skila
slíkri upphæð ef þau kæmust á
uppboð. Að vísu eru til nokkur
skildingabréf í eigu einstaklinga hér
heima ennþá, en þau verða ekki til
sölu á næstunni. Þó held ég að
ekkert þeirra mundi ná þessu verði
í dag, að einu undanskildu, sem færi
langt til í sama vcrð og Biblíubréfið.
Því skulum við gera okkur grein
fyrir því, að ísland er helmingi
verðmætara í sjaldgæfustu bréfum
en Noregur. Þetta er ekki svo lítill
fengur fyrir okkur.
Af þessu getum við lært að láta
aldrei svona hluti frá okkur fara,
nema til þeirra er við treystum
fullkomlega, ekki aðeins fyrir þeim,
heldur einnig til að gera úr þeim
góða peninga fyrir okkur. Og að fá
svona gott verð fyrir hluti kostar líka
eigandann nokkra peninga, sem sé
þóknun til seljanda.
Ef litið er svo til allra íslensku
skildingabréfanna, einnig þeirra sem
eru í opinberum söfnum, þá eru það
nokkur mörg sem mundi fást meira
verð fyrir en hér er rætt um. Þar
fylgir sá böggull hinsvegar skamm-
rifi, að ekkert þeirra er eða verður
til sölu. Þetta sannar okkur því enn
frekar, að raunverðmæti íslenskra
bréfa er meira en norskra.
Ef litið er svo til frímerkja
almennt, þá stendur ísland einnig
betur þar. Hin sígildu mcrki okkar
eru yfirleitt mun hærri í verði en-
þegar svo kemur að almennum
merkjum dagsins í dag er verðið
samt svipað hjá báðum þjóðum.
Sigurður H. Þorsteinsson.