Tíminn - 09.08.1987, Page 6

6 Tíminn
Sunnudagur 9. ágúst 1987
Landsleikur
skipti múhameðstrúarmanna og
kristinna manna nú á tímurn, í
Mið-Austurlöndum.
Félögin höfðu sín svæði,
landamærin. KR var félag heið-
arlegra Vesturbæinga og sannra
íslendinga.
Frægasta spark Clausens ntun
lengi verða í minnum haft, en
það var í leik á móti KR í
hvassviðri og regni. KR mun
liafa haft yfir.
Það var liðið að leikslokuni,
þegar markspyrna var frá marki
hún á móti?
- Nú rykfrakkinn minn, þessi
blái!
- Þú átt engan rykfrakka,
sagði hún. Til hvers vantar þig
rykfrakka? Það er ekki nein
rigning.
- Ég ætla á Völlinn. Það er
iandsleikur við Noreg, hélt ég
áfrarn og dró inn magann.
- Nú, svo þú ætlar á völlinn,
sagði hún og horfði grunsamlega
á mig. Baragenginn íbarndóm.
- Hann hlýtur að vera niðri í
sína, bláu frakkana og rykfrakk-
ana sína. Yfir þessari skelfingu,
blöktu svo fánar þjóðanna í
vestan kylju og smágert regn féll
á vangann, regnúði, sem var
jafn fíngerður og þessi þjóð,
sem hvorki kunni lengur að
sigra, né tapa.
I heiðursstúkunni voru margir
stórir frakkar. Sendiherrar og
stjórnmálamenn. Albert var í
bláum, Geir borgarstjóri í brún-
unt og þeir valkókuðu fyrir fram-
an kjósendur sína, en Gísli Hall-
kvöldin gengum við út á völl,
full eftirvæntingar og undarleg
gleði fyllti sál okkar.
A leiðinni ræddu menn um
fótbolta. Ræddu um liðið og um
vesalingana, sem annaðhvort
voru Valsarar, Danir, eða í
Víkingi, eða hvaö þetta nú allt
hét.
Menn ræddu unt hann Tona,
sem varði óverjandi skot, urn
Björgvin Schram, Rikka, Jón á
ellefu, Sigga skalla og guð veit
hvað og þeir eldri töluðu með
innöndunt um Þorgeir, Steina
Mos, Hans Kragh, Gísla í Hala
og Clausenspörkin.
Við töluðum ýmist í lágum
hljóðum, cða urðum hávær cr
við ræddum um afrek þeirra. Og
svo í eldskini hnígandi sólar
gengum við heim, ýmist dans-
andi af gleði, eða að kvöldsólin
rak okkur í gegn, ásamt þjáning-
unni, ef liðið hafði tapað.
III.
En það fóru ekki allir á
völlinn. Pabbi fór til dærnis
aldrei á völlinn. Hann hélt að
vísu með KR, en lét sér nægja
að horfa á hann Jón í Skipholti,
sem var mikill knattspyrnuunn-
andi og átti stráka í landsliðinu.
Jón í Skipholti hafði verið á
skútum og hann fór alltaf á
völlinn, eftir að hann hætti til
sjós. Hann var svolítið haltur,
eða stakk við, og þegar KR
hafði tapaö, dróst Jón í Skipholti
mcö veikum buröum eftir
Grandaveginunt, en þegar KR
vann, hvarf heltin. Óg þá fór
hann hratt yfir hann Jón í Skip-
holti, til að segja konunni frá
sigrinunt, en Þórunn kona hans
fór ekki á völlinn.
Já og ef grannt er skoðað, var
heintferðin af vellinum ef til vill
áhrifameiri en leikurinn sjálfur,
og um leið fyrirferöameiri í
minningunni, því í þá daga tóku
menn lcikina með sér heim. Þeir
báru þá inná sér, cða á bakinu
og þeir sváfu á brjósti okkar alla
nóttina. Og suma dagana urðu
ákveðnir leikir að stöðugu unt-
ræðuefni meðal okkarstrákanna
og hinna fullorðnu. Og þegar
mikið gekk á, rötuðum við varla
heim.
Ef til vill þykja skoðanirokkar
á knattspyrnu frumstæðar núna.
En áhorfendur, eða áhangendur
félags, skipta þó töluverðu rnáli
ennþá, að mér skilst.
Ef til vil var Guðmundur
Halldór, togaramaður hinn
dæmigerði KR-ingur áhorfenda-
pallanna. Að vísu er togara-
sjómaðurinn fyrst og fremst
gestur á heimiíi sínu, eða var
það, jafnvel löngu eftir að Sjó-
ntannafélagið hafði verið
stofnað. Viðstaðan í landi því
oft lítil, nenta þá helst á sumrin.
Togararnir voru járnhnoðað-
ar þrælakistur, sem spúðu eldi
og gufu. Járn braut járn. Eigi að
síður voru nokkrar tómstundir
hjá togaramönnum í plássi.
Togarar sigldu, þeir fór í slipp.
Stundum brotnaði eitthvað, eða
gaf sig, og fyrir kom að þeim var
lagt inn á Sund, þegar ekki
borgaði sig lengur að gera þá út
á veiðar. Þá eins og nú, og þar
hímdu þeir eins og járndraugar
og rottan synti í land, full skelf-
ingar.
Guðmundur Halldór var ekki
þannig maður, að hann gæti
notið tómstunda, eins og stund-
um er sagt. Tómstundir voru því
eyða í lífi hans - nema þegar
hann gat farið á Völlinn, en það
gjörði hann oftastnær.
Hann var fastagestur.
Guðmundur Halldór hafði
unun af allri keppni í íþróttum
og þá sér í lagi fótbolta, sem
hann lifði sig inn í, í bókstafleg-
um skilningi. Það mátti sjá það
af göngulagi hans og yfirbragði
hvernig leikir höfðu farið, og að
sjálfsögðu tók hann leikina mcð
sér heim í Verkó, og virtist ekki
mönnum sinnandi ef KR tapaði
leik. Það var hans félag og gat
því ekki raunverulega tapað
leik, nema réttlætið hefði vcrið
fótum troðið. Dómarinn eða
línuvörðurinn, eða að einhver
hafði dottað á himnum. Og
hneykslan hans var óskvikin,
eins og sorgin.
Til eru margar sögur af Guð-
mundi Halldóri, orðsnilld hans
og innlifun. Mér er það til dæmis
minnisstætt, þegar hann var að
koma af stórleik á vellinum, en
hvort KR tapaði eða vann, erég
búinn að gleynta. En allavega
var Guömundur Halldór í
ntikilli geðshræringu, og þegar
hann kom heint, vildi svo til að
enginn var heima, svo hann
byrjaði á því að setja ketilinn
yfiroglaga kaffi úrvatni, exporti
og gcöshræringu.
Þegar hann hafði lokið við að
laga kaffið og var sestur til þess
að drekka úr bollanum, kom
kona úr næsta húsi inn, án þess
að banka og varð henni dálítið
hverft við. Og hún spurði hann,
hvað hann sé að gcra þarna.
- Gera hér. Ég er að drekka
kaffi. Má bjóða þérbolla, spurði
hann svolítið undrandi?
Konan svaraði engu, en eftir
dálítið kalda þögn, sagði hún:
-Ég á nú heima hér.
Guðmundur Halldór þagnaði
andartak, horfði fyrst rannsak-
andi á þessa biluðu konu, en
síðan leit hann í kringum sig, og
sá þá að ekki var allt með felldu.
Og ekki er að orðlengja það, að
hann hafði farið inn í vitlaust
hús í Verkó. Hann átti heima á
Ásvallagötu 65, en hafði í geðs-
hræringu sinni farið inn í hús
núnter 63.
Að þessu var ntikið hlcgið, og
Guðmundur kláraði sitt kaffi og
fór.
Þessi saga lýsir vel uppnámi
fastagesta og KR-inga, en þó er
þess að geta, að húsin þarna
voru öll eins, og án efa llestar
kaffikönnur líka.
Á vorum dögum hefði Guð-
mundur Halldór talist til sér-
fræðinganna. Hann vildi
ákveðna gerð af knattspyrnu,
sumsé að menn spörkuðu mark-
anna á milli. Þá gat allt skeð.
Þetta nefndu ntenn Clausen-
spörk í þá daga, og voru þau
kennd við Arreboe Clausen,
föður Clausenbræðra, Hauks og
Arnar, sem síðar urðu frægir
garpar í frjálsum íþróttum.
Clauscn var í Frant, sem var
að vísu galli, en hann naut þó
viðurkenningar langt út fyrir
félag sitt fyrir spörk sín, sem var
þó heldur sjaldgæft, því mörkin
milli knattspyrnufélaga voru
mun skýrari á þeirri tíð, en þau
eru á vorum dögum.
Menn stunduðu fótboltalegan
strangtrúnað í þá daga og sam-
skipti milli félaga minntu á sam-
Fram, sem hafði á móti stormi
og regni að sækja.
Auðvitað tók Clausen út-
sparkið og hann stillti boltanum
vandlcga upp, en í þá daga
voru knettir úr þykku leðri og
þeir drukku í sig mikið vatn í
regninu og pollunum á vellinum,
sem oft var eitt svað. Var boltinn
orðinn mjög þungur.
Það er ekki að orðlengja það,
nema Clausen mun hafa hugsað
með sér, hvort ekki væri nú
reynandi að gjöra bara ntark,
beint úr niarkspyrnunni. Og
hann tók gríðarlegt tilhlaup og
miðaði í hornið á ntarki KR, en
hitti boltann þó ekki neitt sér-
lega vel.
En yfir völlinn fór boltinn og
í stöngina á KR markinu - sem
brotnaði í spón við höggið.
Þetta var sú tegund knatt-
spyrnu, sem Guðmundur Hall-
dór vildi viðhafa. Hann gaf
minna fyrir samleik. Samspil
manna unt fótbolta á Laugar-
dalsvellinum vildi hann ekkert
hafa ntcð að gera, og viður-
kenndi reyndar aldrei þann völl.
Hann hætti að sækja fótbolta-
leiki.
Melavöllurinn var fastmótuð
heild. í Laugardalnum var ann-
að mynstur, er heillaði hann
ekki. En tryggð hélt hann við
Melavöllinn til dauðadags.
Horfði þá einkum á frjálsar, en
þar voru afreksmenn að hans
skapi og settu met.
Guðntundur Halldór féll vel
inn í KR, þannig að það var
ávallt ranglátt, ef KR tapaði. Og
þá var almættinu það réttara að
koma með viðeigandi skýringar.
IV.
Föstudagurinn rann upp og
þegar komið var kvöld, spurði
ég konuna um rykfrakkann minn.
- Hvaða rykfrakka, spuröi
geymslu, og ég fór í geymsluna
og fann frakkann, sent ilntaði
þekkilega af blautum pappír og
kalki. En hann var samt ágætur
og ég fór að hugsa um það, að
það var nú orðið langt síðan ég
hafði farið í rykfrakka. Líklega
ekki síðan ég fór síðast á
Völlinn, en sem kunnugt er, þá
voru, eða eru frakkar, einskonar
stöðutákn á íþróttavellinum.
Þannig var það a.rn.k. í gamla
daga, þótt ekki rigndi hann þá
jafn óhuganlega í Reykjavík og
á vorum dögunt. Maður varð að
vera í frakka á Vellinum. Það
tilheyrði knattspyrnunni í gantla
daga á sama hátt og dómarinn
og línuverðirnir.
í þá daga áttu líka margir
fallega frakka. Einkunt og sér í
lagi Víkingarnir, sem mættu allt-
af í amerískum glæponafrökk-
um frá Chicago. Þessum tví-
hnepptu með breiðu hornunum,
en svoleiðis frakkar munu vera
sjaldhafnarflík knattspyrnu-
manna enn þann dag í dag. Að
minnsta kosti máttu bóka, að
þeir sem ganga í gulum, eða
bláunt frökkum úr Kashmírull,
eru annaðhvort sendiherrar,
söngvarar, gangsterar, eða
knattspyrnumenn.
Ég sá það strax og ég kont á
Laugardalsvöllinn, að ntér
höfðu orðið á mistök. Ég myndi
ekki þola að sjá þjóð mína tapa
einu sinni enn.
- Vertu rólegur pabbi, sögðu
strákarnir. Þeir unnu Austur-
Þjóðverja og gerðu jafntefli við
Frakka, en ég bað þá að hætta
að hugsa upphátt. Ég hafði
nefnilega visst hugboð - alveg
cins og í gamla daga.
Allur þessi áhorfendaskari og
það var einhvern veginn allt of
mikil sigurvissa í andliti þessarar
þjóðar, sem stakk höndunum
svo djúpt niður í gulu frakkana
dórsson forseti ÍSI, sem líka var
í pólitík var bara í rykfrakka, þó
hann væri gömul fótbolta-
stjarna, því þegar maður er
forseti ÍSI, verður maður að
leyna fótboltanum í sérog kaupa
sér rykfrakka í staðinn. Og við
bárumst með flaumnum, og
blönduðumst þjóð okkar og
draumi niður lágan halla, inn
hliðin og í stúkuna.
Ég virti áhorfendur fyrir mér.
Aldrei hafði annað eins
mannhaf þorað á landsleik, eins
og í kvöld. Það gjörði líklega
sigurinn yfir A-Þjóðverjum og
jafnteflin við Frakka.
Og stundum greip mig sú
tilfinning að ég væri á leiðinni í
fangabúðir, eða á vígvöllinn.
Þjóðsöngvar hafa alltaf haft slæm
áhrif á mig. Endalaus þyrpingin
lötrar áfram, fet fyrir fet, og þú
hefur það á tilfinningunni, að
hamrabrún sé framundan og að
ekki verði snúið aftur.
Guð varðveiti þessa sigurvissu
þjóð hugsaði ég með mér og þá
sérstaklega íslenska markið á
kalskemmdum vellinum fyrir
neðan, sem nú starði eins og
grænt auga upp í regndrukkinn
hintininn.
Ja svona slæmt var þetta, að
jafnvel grasið hafði ekki þorað
að spretta upp úr blóðvolgri
jörðinni.
Og áfram bárumst við nteð
straumnum. Inn unt stúkudyrn-
ar, framhjá þúsundununt, sem
sátu með skelfinguna í augun-
um, en sigurglott var málað yfir
bleikar varirnar.
Frakkaburður var góður og
ntenn skvöldruðu saman, og
þetta skvaldur gjálfraði við sál
þína og hjarta.
Þetta voru sérfræðingarnir.
Sérfræðingar í samleik, sem nú
hafði komið í staðinn fyrir
Clausenspörk og óverjandi skot