Tíminn - 15.09.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aðstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrí mur G íslason
Skrifstöfur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
0

Náðarfaðmur
Um langa hríð hefur verið sótt að okkur
íslendingum í hvalveiðimálum af miklu offorsi
og vanþekkingu, og hafa þeir sem minnst vita
um hvalveiðistefnu okkar, friðunarvilja og hæfi-
legar veiðar haft hæst og beitt mestum hótunum.
Það hefur óneitanlega orðið hryggðarefni hér
heima af hve mikilli frekju og yfirgangi að okkur
hefur verið sótt af fulltrúum Bandaríkjanna á
vettvangi Alþjóðahvalveiðiráðsins, en við telj-
um Bandaríkin til vinaþjóða okkar og höfum
margt saman við hana að sælda. En nú virðast
hafa náðst sættir og sæmilegt samkomulag, sem
vonandi verður ekki svikið í næstu andrá.
Enginn vafi leikur á því að þeir Steingrímur
Hermannsson, utanríkisráðherra, og Halldór
Ásgrímsson, sjávarútvegsráðherra, eiga mestan
þátt í því að horfur eru nú á að við getum haldið
hvalveiðum áfram í vísindaskyni. En í stað þess
að þakka það, sem áunnist hefur í málinu er eytt
nokkru plássi í það í síðasta Reykjavíkurbréfi
Morgunblaðsins að tíunda dáðir og framgang
laumugræningjans dr. Calio, fulltrúa í banda-
ríska viðskiptaráðuneytinu, og er hann jafnvel
titlaður sjávarútvegsráðherra.
Þessi dr. Calio tróð sér í samninganefnd til
Ottawa þrátt fyrir ítrekaðar óskir íslendinga um
að fulltrúar utanríkisráðuneytisins yrðu sendir.
Aðsóknin að okkur var þá komin á það stig, að
utanríkisráðherra okkar lét fresta viðræðum um
framtíðarverkefni á Keflavíkurflugvelli, og vildi
ræða samskipti þjóðanna á breiðum grundvelli.
Auðvitað hafði dr. Calio ekkert umboð til þess.
Utanríkisráðherra neitaði því að tala við
manninn. Þegar það hafði gerst fór að örla á
samningstilboðum, enda er símasamband milli
Ottawa og Washington. Eftir frest á fundum
fulltrúa kom svo skriflegt tilboð, sem vert þótti
að skoða nánar. Þegar í odda skerst og íslend-
ingar sýna að ekki verður á þeim troðið af
hégilj ufólki, sem á frekar að fást við að semja
áróðurspésa en fást við pólitík, kemur alltaf
hljóð úr Morgunblaðinu, samanber Rvíkurbréf.
Höfundum þess hefur fundist að ómaklega væri
verið að ráðast á náðarfaðminn með því að neita
að tala við undirtyllu í viðskiptaráðuneyti
vestra. Það heldur því fram að náðarfaðmurinn
hafi frá fyrstu stundu boðið það sem stóð í
skriflegu tillögunum. Það hefði þá væntanlega
ekki þurft neinn Ottawafund. Samskipti þjóð-
anna hafa verið góð og svo er enn, þökk sé
ákveðinni framkomu Steingríms Hermannsson-
ar, utanríkisráðherra. En það þurfti ýmislegt til
áður en laumugræningi viðskiptaráðuneytis
vestra og kjallaralið áróðurspésanna í Washing-
ton sá að of langt var gengið. Morgunblaðið má
eiga sinn náðarfaðm en á meðan ætlum við hin
að halda rétti okkar og sjálfstæði í viðskiptum
við aðra.
Þriðjudagur 15. september 1987
GARRI
Trúboðsstöð á Grænlandi
Opnuö hefur verið skandinuvísk
menningarmiöstöö í Nuuk á
Grænlandi, sem verður einskonar
framhald á starfí Hans Egede með-
al grænlenskra forðum, þegar mik-
ið lá við að troða trúarbrögðum í
samfélag sem átti sér einskis von af
Norðurlöndum, og vissi ekki góðu
hcilli að þau væru til. Veiðiþjóðin á
norðurhjaranum, sem bjó við eilíf-
an ís hafði það helst af skandinav-
ískum kristindómi að segja, að
þeim var bannað að lána konur sín-
ar gestum og gangandi, sem hafði
verið plagsiður frá því sögur af sel-
veiðum hófust. Nú á cnn að fara að
kenna Grænlendingum eitthvað í
nafni menningar. Má það kalla
undarlega áráttu Skandinava að
mega hvergi þjóð sjá, sem hefur
haldið nokkurn veginn óbrjáluðum
einkennum öðruvísi en troða aftan
í hana einhverjum ókjörum af kot-
menningu skandinavískri, sem
heiminn varðar ekkert um. Raun-
verulegir menningarmenn, eins og
Johannes V. Jensen, August
Strindberg, Knut Hamsun og
Henrik Ibsen, gengu ekki grenj-
andi um löndin til að boða skand-
inavíska mcnningu. Þeir vildu láta
fólk í friði. Raunar skrifaði Jensen
bók um manninn sem sótti norður ■
frerann. Áreiðanlcga verður hans
seint minnst í skandinavísku menn-
ingarmiðstöðinni í Nuuk á Græn-
landi. Þangað verða cflaust sendir
snauðir anarkistar og vinstri smá-
skáld auk popphljómsveita til aö
tryggja góðar launagreiðslur og
halda uppi einhverju skuggaboxi í
þágu tillögugerðar og ákvarðana
menningarsnauðra manna.
Við opnun trúboðsstöðvarinnarí
Nuuk lék Sinfóníuhljómsveit ís-
lands fyrir Grænlendinga á því al-
þjóðlega máli sein tónlistin er.
Ekkert nema gott eitt um það að
segja að Sinfóníuhljómsveitin
skyldi.send vestur. Okkur er sómi
að henni. Aðrar þjóðfr Norður-
landa sendu mikla menningar-
inenn, en Grænlcndingar munu
hafa haft lítinn áhuga á að hlusta.
Hans Egedc rak þá til messu og
hótaði þeim helvíti og kvölunum
ella. Það gekk báglega af því
Grænlendingar höfðu engar spurn-
ir haft af hcl víti fy rr en norski prest-
urinn hóf trúhoð sitt. Eins verður
þessu farið með skandinavísku
menninguna. Grænlcndingar hafa
ekkert um hana heyrt og liafa.
kannski lítið með hana að gera.
Hvað sem þessu líður fögnuðu
Grænlcndingar ákaflega hljóm-
sveitinni okkar og sungu jafnvel
með henni, en sá söngur var tekinn
upp á spólu. Það er því von til þess
að hið eina góða sem kemur frá
þessari athöfn verði söngur Græn-
lenrlinpa.
Annars er einkennilcgt hvað þeir
fulltrúar mcnntamálaráðuneytisins
íslenska eru hart keyrðir, þegar
kemur að því að þurfa að velja full-
trúa íslands á svona menningar-
mót. Þótt sjálfsagt hafí verið að
senda hljómsveitina hefði mátt
hugsa sér að senda einhvern menn-
ingarpostulann héðan til að lesa
eða halda ræðu, kannski fleiri en
einn í samræmi við helginginn í
bræðraþjóðum okkar. En því var
ckki að heilsa að þessu sinni. Mcnn
eru miklir músikkantar í mennta-
málaráðuneytinu. Þangað flytjast
gjarnan á einskonar eftirlaun
söngvarar og leikhúsmenn og eru
að föndra við hin takmörkuðu
áhugasvið sín. Eitthvert hrafl af
fólki er sent vítt uni lönd undir heit-
inu '„Scandinavia Today“ án þess
að þær forsendingar beri mikinn
árangur. Með huggulegum hætti
ber alltaf töluvcrt á fulltrúum
menntamálaráðuneytisins í þessum
ferðum. Hins vegar eru sendi-
nefndir fátækar af ýmsum snilling-
um, sem við eigum nóg af og þörf er
á að senda til útlanda. Þeir komast
yfírleitt lítið nema berja áður á dyr
fjármálaráðuneytis og biðja um
farareyri. Það betlistarf gengur oft
erfiðlega, og fyrir keinur að stúlkan
í mótttökunni misfer mcð nöfn,
meö skelfílegum afleiðingum og
hurðarskellum.
Hin nýja trúboðsstöð í Nuuk á
Grænlandi mun njóta þeirrar
reynslu sem fengist hefur í Vatns-
mýrinni í Rcykjavík. Það hefði því
verið full ástæða fyrir söngvara
menntamálaráðuneytisins að stilla
svo til að Grænlcndingar fengju að
sjá einhver áhrif Vatnsmýrinnar,
eins og þau birtast í persónugerv-
ingum andlegs lífs á Islandi. Ekki
verður í fljótu bragði séð livaða
persónuleg andúð hefur valdið því
að menn á borð við Sigurð A.
Magnússon og Thor Vilhjálmsson
voru ekki sendir til Nuuk. Við get-
um nefnilega státað af flciru en
tónlist. Garri
lllll VlTT OG BREITT Hllllii[S ..... ....
VINNUAFLIÐ
ELTIR LÁNSFÉÐ
Vinnufært fólk er orðið svo uppt-
ekið af að selja hvert öðru eða að
þjónusta á einn hátt eða annan, að
framleiðslugreinarnar búa við
manneklu og er nú innflutningur á
vinnuafli orðið mál málanna ásamt
með Útvegsbanka og hvalveiðum.
Góð aflabrögð og mikil cftirs-
purn fiskmetis hafa hleypt fítons-
krafti í atvinnugreinarsem tengjast
verslun og þjónustu. En hitt mun
ekki vega minna að greiður að-
gangur er að lánsfé í útlöndum um
þessar mundir. Til þess má rekja
þau töfrabrögð að velsældarmust-
eri spretta upp út um allar þorpa-
grundir og í þeim er meiningin að
fórnir séu færðar þeim fjárfreku
goðmögnum sem þjónusta og selja.
Að salta eða frysta fisk, að tína
úr honum orm eða að búa til
veiðarfæri hlýtur að sitja á hakan-
um. Dreifing og sala á kjöti situr
fyrir sláturverkum og því sem þeim
tilheyrir. Iðnaðarfyrirtæki sem
framleiða söluvarning fá ekki fólk
til starfa þar sem viðskiptahlið
atvinnulífsins hefur allan forgang
að vinnuaflinu.
Framleiðsluatvinnuvegirnir
stynja þungan hvenær sem á það er
bent að þeir séu ekki færir um að
brauðfæða starfsfólk sitt svo sæm-
andi sé. Þeir eru aldrei aflögufærir
þegar að því kemur að keppa við
aðrar geinar um starfskraftinn.
Þrautalending
Svo er að heyra að alls staðar
vanti fólk til starfa. Eins og fleira á
landi hér belgjast umsvifin og at-
vinnulífið langt út fyrir þann
ramma sem íbúafjöldinn setur.
Atvinnurekendur kunna því illa
að þurfa að keppa um vinnuaflið
hver við annan og afneita allri
frjálsri samkeppni á þeim markaði.
En yfirvinna og launaskrið eru
samt sem áður haldreipi þeirra.
Enda skortir ekki hrakspárnar,
svokölluð spenna á vinnumarkaði
ýtir undir kröfugcrð og er launa-
fólki hótað óstöðvandi verðbólgu
ef það heldur sig ekki á mottunni.
I þessu ástandi er þrautalending-
in að fá útlendinga til að puða í
láglaunastörfunum.
Þá er svo komið að gengdarlaust
aðstreymi erlends fjármagns, hvort
sem er í formi beinna bankalána
eða auðfenginna kaupleigusamn-
inga er einnig farið að kalla á
erlenda aðstoð til að standa undir
þeim umsvifum sem hið lánaða
fjármagn kallar óhjákvæmilega á.
Eins fer ekki á milli mála að á
íslandi skortir ncytendur. Offjár-
festing og offramleiðsla er komin á
það stig að mikil nauðsyn er á að
fjölga neytendum og þjónustuk-
aupendum svo að allt móverkið fái
staðist. Hins vegar er vafamál
hvort nokkur hundruð farandverk-
amanna leysi þau mál svo að nokk-
urt gagn verði að. Ef fjölga á
landsmönnum til einhvers sam-
ræmis við erlendu lántökurnar og
framkvæmdagleðina sem þær leiða
af sér verður að hugsa stærra en
svo að takmarkaður fjöldi erlends
verkafólks í láglaunastörfum leysi
þá markaðskreppu sem sýnilega er
í uppsiglingu.
Verbúðir leysa vandann
Ein er sú kreppa sem aðfluttir
frá útlöndum setja í enn meiri keng
en þegar er raunin á. Það eru hin
dularfullu húsnæðisvandræði. Það
er sama hvað byggt er og byggt,
húsnæðiseklan versnar ár frá ári.
Viðhlítandi eða skiljanlegar
skýringar fást ekki.
Erlent verkafólk hlýtur að sækja
á leigumarkaðinn og allir vita hve
gæfulegur hann er. Það getur verið
álitamál hvort það er lífvænlegra
að draga fram lífið á atvinnuleysis-
bótum í útlöndum en að stunda
verkamannavinnu og greiða húsa-
leiguna af launum sínum á íslandi.
Hér er atvinnurekendum og
ráðningarstofum nokkur vandi á
höndum og verður hann varla
leystur nema að hróflað verði upp
einhvers konar verbúðum til að
hýsa starfskraftinn. Reyndar eru
þegar spurnir af því, að stórfyrir-
tæki í Reykjavík hafi orðið sér úti
um eitt stykki gistiheimili til að
erlenda vinnuaflið, sem von er á til
að halda framleiðslunni gangandi,
hafi þar skjól fyrir kulda og trekki
í vetur.
Upplýsingaþjóðfélgið er gengið
í garð, að því er vísustu menn
segja, og tölvur og tól, sem keypt
eru fyrir ærið fé vinna verkin. Samt
vantar víðast hvar fólk til vinnu.
Góðærið og kannski umfram allt
erlenda fjármagnið hefur vaxið
þjóðinni yfir höfuð og hún er hætt
að geta unnið fyrir sér hjálparlaust.
Erlent lánsfé og útlent vinnuafl
eru greinar af sama meiði og flokk-
ast sjálfsagt undir framfarir, stór-
hug og gróandi þjóðlíf. OÓ