Tíminn - 13.11.1987, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 13. nóvember 1987
Utandagskrárumræða um leyniskjöl sagnfræðingsins norska:
„Amerískir kontóristar
að skrifa íslandssöguna"
Alþýðubandalagsmaðurinn Hjör-
leifur Guttormsson kvaddi sér hljóðs
utan dagskrár í
sameinuðu Al-
þingi í gær.
Krafðist hann
þess að þau
gögn sem fjalla
um samskipti ís-
lands og Banda-
ríkjanna á þeim
tíma þegar verið
var að ræða inngönguna í Atlants-
hafsbandalagið yrðu opinberuð,
hvort sem þau lægju í íslenska
utanríkisráðuneytinu eða í Banda-
ríkjunum. Sagði þingmaðurinn að
þar væri dregin upp dökk mynd af
íslenskum ráðamönnum á þessum
tíma, sérstaklega Bjarna Benedikts-
syni utanríkisráðherra og Stefáni
Jóhanni Stefánssyni forsætis-
ráðherra. Þá kvað þingmaðurinn
það óverjandi að verið væri að skrifa
íslandssöguna á kontórum í Amer-
íku. Vildi hann fá að vita hvað
utanríkisráðherra hygðist gera í mál-
inu.
Steingrímur Hermannsson utan-
ríkisráðherra
sagði að sendi-
ráð íslands þar
vestra væri að
vinna að því að
fá umrædd
gögn. Þar giltu
ákveðnar reglur
um birtingar á
opinberum
trúnaðarskjölum og gæti það haft
áhrif á gang málsins. Sagðist hann
telja nauðsynlegt að setja slíkar
reglur um birtingu opinberra gagna,
því ekkert væri áunnið með að fara
með málið, sem önnur mál, í felur.
Steingrímur kvaðst treysta betur
ummælum Eysteins Jónssonar, sem
tók þátt í viðræðunum við Banda-
ríkjamenn á þessum tíma ásamt
Stefáni Jóhanni og Bjarna, en það
sem einhverjir Bandaríkjamenn
settu á blað um mat á mönnum.
Eysteinn hefði sagt sér að það sem
hefði komið frá norska sagnfræð-
ingnum væri alrangt og í viðræðun-
um hefði aldrei verið lýst yfir af
hálfu íslendinganna að hræðsla væri
við að kommúnistar hér á landi
gerðu byltingu. Sagðist utanríkisráð-
herra sannfærður um að þessir þrír
menn, sem til Bandaríkjanna fóru
1949 hefðu haft hagsmuni íslands að
leiðarljósi.
Hreggviður Jónsson (B.Rn.) tók
undir orð
Steingríms um
að vafasamt
væri að treysta
einhverjum um-
sögnum er-
lendra sendi-
manna. Fróð-
legt væri hins
vegar að fá svip-
aðar matsskýrslur frá sovéska sendi-
ráðinu.
Kristín Einarsdóttir (Kvl.Rvk.)
sagði það óeðli-
legt að menn
væru að lesa
upplýsingar erl-
endis frá og
skrifaðar af erl-
endum túlkend-
um um þessi
mál. Nauðsyn-
legt væri að
setja reglur um
skjala.
birtingu opinberra
Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.Rvk.)
tók í sama
streng og sagði
að skrifa yrði
sögu þessa
tímabils hér
heima.
Karl Steinar Guðnason (A.Rn.)
lýsti vanþóknun
sinni á að minn-
isblað erlends
mannsskuli not-.
að til að sverta
minningu látins
manns. Vitnaði
hann til um-
mæla Eysteins
Jónssonar um
að efni þess væri ekki sannleikanum
samkvæmt. Vildi þingmaðurinn ein-
nig að ríkisstjórnin gerði gangskör
að því að fá fregnir af samráði
sósíalista uppi í rússneska sendiráð-
inu á sama tíma.
Albert Guðmundsson (B.Rvk.)
sagði að umræð-
ur um þetta mál
ættu að fara
fram á lokuðum
fundi sameinaðs
Alþingis og þar
eigi einnig að
ákveða birting-
arreglur varð-
andi opinber
skjöl.
Steingrímur J. Sigfússon
(Ab.N.e.) sagð-
ist ekki sjá nein-
ar ástæður til að
halda íslenskum
skjölum leynd-
um yfirleitt og
lokaður fundur
sameinaðs Al-
þingis um þessi
mál væri fjar-
stæða.
Þorsteinn Pálsson forsætisráð-
herra minnti á
að þegar starf-
aði nefnd, sem
m.a. ætti að
fjalla um með-
ferð opinberra
gagna. Þessi
umræða væri
komin í gamlan
farveg þar sem
reynt er að gera tiltekna forystu-
Bankastjórar segja
vaxtamuninn um 6%
Ef reiknað er út frá röngum grundvelli verður niðurstaða af
þeim útreikningi einnig röng, segja talsmenn bankanna, sem eru
ósáttir við þá niðurstöðu viðskiptaráðherra að vaxtamunur innl-
ána og útlána bankanna hafi verið 8-9% undanfarin ár. Banka-
stjórar telja að bundið fé í Seðlabankanum skuli teljast með útlán-
um og þannig reiknað hafí vaxtamunurinn verið í kring um 6% á
árinu 1986 og síðan farið lækkandi það sem af er þessu ári.
Upplýsingarnar um 8-9% vaxta-
mun komu fram hjá Jóni Sigurð-
ssyni viðskiptaráðherra í svari við
fyrirspurn á Alþingi, sem hann
byggði á greinargerð frá Seðla-
bankanum, eins og Tíminn skýrði
frá í gær. f svarinu segir orðrétt:
„Af ýmsum ástæðum hefur vaxta-
munur útlána og innlána verið
mikill hjá íslenskum bönkum og
sparisjóðum, líklega 8-9% árin
1985 og 1986. Þetta er meiri vaxta-
munur en er í bankakerfum ná-
grannalandanna".
Að sögn Stefáns Pálssonar,
bankastjóra Búnaðarbankans, eru
bankamenn ósáttir við að í þessum
útreikningum er ekki tekið tillit til
þess fjár sem bundið er í Seðl-
abankanum. Árið 1986 hafi t.d.
18% heildarinnlána bankanna far-
ið á slíka bindireikninga. Af því fé
hafi Seðlabankinn borgað tæplega
14% vexti að meðaltali í tæplega
15% verðbólgu. í raun hafi bank-
arnir því borgað um 1% með
þessum skyldubundnu innistæð-
um, sem eicki sé hægt að flokka
öðruvísi en til útlána hjá bönkun-
um. Að teknu tilliti til bindiskyld-
unnar hafi vaxtamunurinn hins
vegar verið í kring um 6% að
meðaltali hjá bönkunum.
Raunar sagði Stefán þá banka-
menn telja að taka þurfi tillit til
allra vaxtaberandi þátta í sambandi
við útreikninga á vaxtamun hjá
bönkunum. Vaxtamunur innlána
og útlána í erlendri mynt hafi t.d.
ekki verið nema um 1,25% - þannig
að ef öll innlán og útlán væru
meðtalin yrði talan ennþá lægri.
Vaxtamunurinn færi líklega niður
í 3-4% ef allt væri talið með.
Stefán Pálsson bankastjóri.
Á þessu ári sagði Stefán bindi-
skylduna hafa lækkað niður í 13%
af innlánum. Seðlabankinn greiði
verðtryggingu á það fé en enga
vexti.
Stefán var einnig ósáttur við þá
túlkun Tímans að um 1% mínus-
vextir hafi verið á heildarinnlánum
bankanna árið 1986. Hann telur
órökrétt að blanda veltiinnlánum
inn í slíka útreikninga. Eðlilegast
sé að reikna með spariinnlánum í
heild, og þau hafi gefið verulega
jákvæða ávöxtun, eða um 3%
raunávöxtun að meðaltali árið
1986. Stefán benti á að víðast
erlendis greiði bankar enga vexti á
veltiinnlán, enda séu þetta pening-
ar sem séu á stöðugri hreyfingu inn
og út úr bönkunum og þeir hafi þá
því ekki til útlána nema að tak-
mörkuðu leyti.
í þessu sambandi vill Tíminn
benda á þann stóra mun, að víða
erlendis er verðbólga kannski að-
eins frá 1% og upp í 3-5%, þannig
að jafnvel vaxtalaus innlán geta
aldrei borið hærri mínusvexti en
sem því nemur. Peningar á íslensk-
um tékkareikningum með 4-8%
vexti í um og yfir 20% verðbólgu
(að ekki sé nú talað um 19% vexti
í 55% verðbólgu eins og árið 1982)
hljóta því að rýrna mun meira. Hér
má einnig vitna í svar viðskiptaráð-
herra varðandi mikinn vaxtamun í
íslenskum bönkum: „Önnur skýr-
ing liggur hugsanlega í því að
verulegur hluti innlána eru velti-
innlán sem bera lága vexti, að
minnsta kosti ef miðað er við
verðbólgu. Því má ætla að vaxta-
munurinn minnkaði nokkuð af
sjálfu sér ef verðbólga hjaðnaði".
- HEI
menn tortryggilega og rýra mannorð
þeirra. Taktíkin nú væri að varpa
fram ásökunum og síðan ættu aðrir
að sjá um að afsanna sektina.
Reynslan hefur sýnt að sá kostur
sem þessir menn völdu í öryggismál-
um íslands hefur tryggt öryggi lands-
ins sagði Þorsteinn.
Jón Baldvin Hannibalsson fjár-
málaráðherra
sagði að ekki
þyrfti að leita í
erlend skjöl til
að finna land-
ráðabrigsl um
þessa menn.
Sagði hann að
þessi áróður
væri engin ný-
lunda og Þjóðviljinn hefði stundað
þessa iðju alla tíð.
Utanríkisráðherra sagði í loka-
ræðu sinni að þetta mál mundi ekki
sofna í utanríkisráðuneytinu, en hins
vegar væri erfitt að segja um það
hversu langan tíma tæki að afla
gagna úr greipum Bandaríkja-
manna. En Eysteinn Jónsson hefði
sagt honum að innihald skýrslu þess-
arar hefði verið opinberað 24. mars
1976. ÞÆÓ
Samræmadag
fjölskyldu
Ráðstefna Bandalags kvenna í
Reykjavík um illa meðferð á
börnum, haldin að Hallveigarstöð-
um 31. október 1987, lýsir yfir
áhyggjum vegna þess hve illa er búið
að börnum og foreldrum þeirra í
íslensku samfélagi, þar sem þeim
gefst skaðlega lítill tími til samskipta
vegna vinnuálags, skortur er á
öruggri gæslu og samræmdum vinnu-
degi foreldra og barna.
Þess vegna skorar ráðstefnan á
yfirvöld ríkis og sveitarfélaga að
huga alvarlega að því að hlúa betur
að börnum og foreldrum þeirra. í
því felst besta fjárfesting íslensks
þjóðfélags til framtíðar, segja
bandalagskonur í Reykjavík. þj
Umferðarslys:
Keyrtá
stúlku vegna
hríms á rúðum
Rétt fyrir klukkan 8 í gærmorgun
var keyrt aftan á stúlku sem var á
leið í strætó á Selásbraut. Ökumaður
fólksbílsins hafði ekki skafið af rúð-
um bílsins og skyggni var því mjög
lítið hjá honum þegar slysið varð.
Stúlkan hlaut einhverja höfuðáverka
og var flutt á slysadeild.
Tæpum fjórum klukkustundum
síðar var tilkynnt um eld í íbúð við
Drápuhlíð og var kona sem var í
henni flutt á slysadeild, en eldurinn
var óverulegur.
Þá gerði hópur unglinga sig heim-
akomna í verslun í Breiðholtinu í
fyrrinótt, en flúðu af vettvangi þegar
lögreglan kom á staðinn. Þó náðust
tveir unglinganna, og talið að allt
þýfið sé einnig komið í leitirnar.
- SÓL