Tíminn - 23.02.1988, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 23. febrúar 1988
Tíminn 7
Unglingarnir skeggræöa íslenskt talmál:
Þó „talmáls" samtalið sé einkum vinsælt meðal grunnskólanema, hafa framhaldsskólanemendur ekki síður gaman
af því eins og mynd þessi af Samvinnuskólanemiim ber með sér. rimamynd: Cunnar
- íllt íonum?
- Obb oss la.
- Ve sen. Á éa koma meðér?
- Nei, é reddus alveg. Ég bara
kemstigi uppidir mukkur meðan ér
hjáöussum lakknir.
- Gedurigi komiðá bará ettir?
- Jú. ábyggilega.
- Ókei. Vertu ðáigi leingi.
- Neinei.
- Altilæ, séðigðá.
- Ókei, bæðá.
- Blesar.
Á bókmáli verður samtalið svona:
- Hæ.
- Hæ.
- Hvað segir þú?
- Gott bara.
- Hvað ætlar þú að fara á eftir?
- Hvað segir þú?
- Hvað ætlar þú að fara á eftir?
- Hvað ert þú að scgja maður?
- Hvað ætlar þú að fara segi ég.
- Ég skil ekki hvað þú ert að reyna
að segja.
- Djöfulsins asni ert þú. Ert þú
ckki mcð eyru?
- Láttu ekki svona. Rcyndu bara
að tala hærra. Ég heyri ekki al-
mennilcga í þér.
- Ég get ekki talað hærra. Hcyrðu
annars. Ætlar þú ekki að koma
uppeftir með okkur?
- Ég veit ekki. Ég á víst að fara til
læknis.
- Af hvcrju? Er citthvað að þér?
- Ég er mcð vcrki í maganum.
- 1111 í honum?
- Ofboðslcga.
- Vescn. Á ég að koma með þér?
- Nei ég redda þcssu alveg. Ég
bara kemst ckki uppeftir meö ykk-
ur meðan ég er hjá þcssum lækni.
- Getur þú ekki komið bara á
cftir?
- Jú, ábyggilega.
- Ókci. Vertu þá ekki lengi.
- Nei nei.
- Allt í lagi, sé þig þá.
- Ókei, bæ þá.
- Blcssaður.
íslendingar hreykja sér gjarnan af því að hafa varðveitt
tungu forfeðra sinna, forfeðra sem rituðu hinar stórfeng-
legu íslendingasögur og með því viðhaldið sannri norrænni
menningu um aldaraðir.
Undanfarin ár hafa þó margir haft af því áhyggjur að
unglingarnir hafi minni áhuga á tungunni en hollt væri og
vísa þá oft til þess hvernig þeir tala. Ekki virðist þó áhuginn
hjá unglingunum vera minni en svo að í nokkrum
félagsmiðstöðvum í Reykjavík hafa hópar unglinga á
grunnskólaaldri að eigin frumkvæði hent á lofti kennslu-
gagn sem er notað í framhaldsskólum. Kennslugagnið sem
hér um ræðir er tilbúið samtal á nútíma talmáli.
Samtal þetta hafa unglingarnir Ijós-
ritað og dreift sín á milli. Eru þess
all nokkur dæmi að þetta kennslu-
gagn hafi orðið hvatinn að miklum
og fjörugum umræðum um talmál
í félagsmiðstöðvum höfuðborgar-
innar.
Þar sem íslenskir unglingar eru
farnir að velta fyrir sér sínu eigin
talmáli eftir að hafa lesið þetta
skemmtilega samtal og að minnsta
kosti hluti þeirra telja ástæðu til að
bæta eigið daglegt mál, þá var ekki
úr vegi að hafa samband við Kristj-
án Árnason dósent í íslensku við
Háskóla íslands og forvitnast um
hvar íslenskt talmál stæði í dag.
Kristján taldi ekki meiri hættu á
að unglingar í dag hefðu slæm áhrif
á íslenskuna en unglingar fyrri
tíma, þó mörgum liinum fullorðnu
þætti talmál unglinga ekki til fyrir-
myndar. Benti Kristján á að þó
unglingar skapi sér sinn eigin stíl í
daglegu talmáli, þá breyttist málfar
fólks yfirleitt þegar það kemst af
unglingsárunum.
Kristján sagði það Ijóst að alltaf
væri munur á bókmáli og talmáli,
reyndar gæti framburður í daglegu
máli orðið nær því hjákátlegur ef
bókmáli yrði fylgt út í ystu æsar.
Hins vegar gæti verið, að nú væri
að draga meira í sundur með
bókmáli og talmáli, en þó taldi
Kristján að á meðan mcnn væru
læsir og skrifandi hefðu þeir yfir-
leitt vald á málinu og því engra
stökkbreytinga að vænta.
Til gamans látum viö samtalið
fylgja hér á eftir:
- Hæ.
- Hæ.
- Hvaseiru?
- Gottbra.
- Kvattlara faráettir?
- Kvasseiru?
- Kva attlara fará ettir?
- Kvarta seia mar?
- Kva attlaru a fara, seiég.
- Ég skiligi hvaðúrt a reina seia.
- Djösis ass nertu. Ertigi meiru?
- Láttigi sona. Reindu bara tala
harra. Eg heirigi almila íðér.
- Éggedigi talaharra. Herðannas.
Attlariggjað koma uppidir
mokkur?
- Ég veitigi. Já vísta fara til
lakknirs.
- Akkuru? Er eikk vaðér?
- Érme verkí maganum.
Kvattlara faráettir?“
Frumvarp Sverris Sveinssonar o.fl.:
SR fái heimild
til skipakaupa
Fimm félagar af sex, í nefnd LAFÍ sem gerði tillögu um Lagnaefnisráð,
Guðmundur Guðlaugsson, yfírkennari málmsmíðadeildar Iðnskólans, Gunn-
ar Sigurðsson, byggingarfulltrúi Reykjavíkurborgar, Páll Árnason, efna-
verkfræðingur, Iðntæknistofnun, Guðni A. Jókannesson, verkfræðingur og
Kristján Ottósson, byggingardcild borgarverkfræðings, en sjötta manninn,
Ásbjörn Einarsson, efnaverkfræðing, vantar á myndina. Tímamynd: Gunnnr
Stjórn Lagnafélags íslands:
Aukin tjón í
rðralagningu
Sverrir Sveinsson (F.N.v.) hefur
mælt fyrir frumvarpi sem felur í sér
að úr 50 ára gömlum lögum um
síldarverksmiðjur ríkisins verði fellt
niður grein, sem felur í sér að
viðkomandi verksmiðjustjórn „sé
óheimilt, án samþykkis Alþingis, að
auka við verksmiðjurnar nýjum vél-
um eða mannvirkjum umfram það
sem nauðsynlegt ertil þessað tryggja
öruggan og hagfelldan rekstur þeirra
vinnslufyrirtækja sem fyrir eru“.
í framsögu sinni sagði Sverrir að
þessi hálfrar aldar gamla lagagrein
stingi mjög í stúf við almennt viðhorf
manna til reksturs fyrirtækis sem
Það var kátt yfir fólki á 13.
listmunauppboði Gallerís Borgar á
Hótel Borg sl. sunnudag. Margir
viðstaddir komu greinilega í þeim
tilgangi einum að krækja sér í
ákveðnar perlur
íslenskrar myndlistar, sem þarna
voru á boðstólum. Aðrir komu fyrir
forvitnissakir.
Á uppboðinu voru seld 76 verk.
Þau voru öll íslensk, að undanskild-
um keramikplatta eftir Salvador
væri í harðri samkeppni við innlend
og erlend fyrirtæki á sama sviði.
Fiskimjölsiðnaðurinn á Islandi væri
mjög sveiflukenndur, bæði í afla og
markaðsverði afurða, og til þess að
rekstur fyrirtækja á þessu sviði verði
farsæll eru skjótar ákvarðanir nauð-
synlegar. Það væri nær ókleyft að
reka slt'k fyrirtæki ef bíða þyrfti
ákvarðana Alþingis um uppbygg-
ingu og endurbætur á verksmiðjun-
um.
Þá stæðu mál þannig nú að loðnu-
afla, sem þessar verksmiðjur byggðu
rekstur sinn á, væri úthlutað sem
kvóta á skip. Þeirri úthlutun fylgdu
Dali.
Heildarsala á þessu uppboði nam
rúmum 2.5 milljónum króna. Verk
Ásgríms Jónssonar, Frá Hornafirði,
vatnslitamynd gerð 1927, reyndist
verðmætast verkanna, selt á 300
þúsund. Verk eftir Þor/ald Skúla-
son, Form (olíumálverk) frá 1953 og
Mugg, Frá botni Arnarfjarðar
(olíuverk) frá 1917 voru bæði seld á
280 þúsund krónur.
engar kvaðir um eða tímasetningar
um VQÍðar, þannig að ekki færu alltaf
saman hagsmunir veiða og vinnslu.
Þingmaðurinn sagði það því hans
skoðun að eðlilegt væri að S.R. gæti
keypt og rekið loðnuskip til að
tryggja hráefnisöflun og um leið
betri nýtingu verksmiðjanna um
land allt, sérstaklega þar sem þróun-
in í loðnuveiðunum væri sú að sífellt
fleiri skip tengdust loðnuverksmiðj-
unum hagsmunaböndum. Sagðist
Sverrir sjá ýmsa möguleika í þessu
sambandi, bæði þá að verksmiðjurn-
ar væru í samvinnu við útgerðarfyrir-
tæki á þeim stöðum þar sem S.R. er
með verksmiðjur og að þær ættu
skipin einar sér.
Minnti þingmaðurinn á mikilvægi
þessa máls fyrir Siglufjörð, því áhrif
staðsetningar þessa stórfyrirtækis
þar hefði e.t.v. verið sambærilegt
við gildi Álversins fyrir Hafnarfjörð,
Sementsverksmiðjunnar fyrir Ákra-
nes ogverksmiðjurS.Í.S. fyrir Akur-
eyri.
Hvað sem menn vildu svo segja
um ríkisrekstur í þessari vinnslu-
grein þá yrðu allar atvinnugreinar að
njóta sem jafnastra starfsskilyrða.
Frumvarpinu var síðan vísað til
atvinnumálanefndar og annarrar
umræðu.
ÞÆÓ
Stjórn Lagnafélags íslands hefur
nú lagt fram tillögu þess efnis að
stofnað verði Lagnaefnisráð en slíkt
ráð myndi hafa á hendi virkt eftirlit
með notkun nýrra efna til rörlagna.
í fréttatilkynningu frá Lagnafélag-
inu, kemur fram að framboð á
nýjunt efnum til rörlagna hefur auk-
ist mikið á síðustu árum.
„í stað hefðbundinna stálröra hafa
nú komið á markað rör úr mismun-
andi tegundum gerviefna. Þessi nýju
efni hafa mismunandi eiginleika,
m.t.t. endingar, hversu vel þau þola
heitt vatn, súrefnisupptöku vatns
sem streymir í gegnum þau o.þ.h. Sú
hætta sem við blasir er að þessi rör
verði notuð í verulegum mæli í
húsbyggingum og veitumannvirkj-
um án þess að nægilegt eftirlit sé haft
með vali þeirra og uppsetningu og
því megi búast við verulega aukinni
tjónatíðni í næstu framtíð. Dæmi
um slík slys eru þegar fyrir hendi og
því hafa flestir byggingarfulltrúar,
veitur og aðrir eftirlitsaðilar lagst
gegn notkun allra nýrra lagnaefna"
segir í tilkynningu LAFÍ.
Ennfremur bendir féiagið á að
ekki sé lengur stætt á að hamla gegn
nýrri tækni, og því beri að koma á
virku eftirliti.
Á fundi fagráðs LAFÍ síðastliðið
vor, var skipuð 6 manna nefnd til að
gera tillögur um málið. Niðurstaða
nefndarinnar var sú að stofnað yrði
lagnaefnisráð, og yrði hún skipuð
fimm mönnum, tveim frá ríkisvald-
inu, tveimur frá sveitarfélögunum
og einum frá Lagnafélaginu. -SÓL
Listmunauppboð Gallerís Borgar:
ÁSGRÍMUR DÝRASTUR