Tíminn - 04.08.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 4. ágúst 1988
Tíminn
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasimi:
•680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Tíu kíló af skinku
Ýmsar skrýtnar hefðir hafa myndast varðandi
innflutningsfríðindi flugáhafna, farmanna og al-
mennra ferðamanna.
Að ýmsu leyti má segja að þessar hefðir, sem
e.t.v. eiga sér einhverja stoð í opinberum reglum,
þótt ekki styðjist þær endilega við. sett lög, lýsi
þeirri tegund af umburðarlyndi sem annars gengur
undir nafninu tvöfalt siðgæði.
Augljósasta dæmið af þessu tagi var sú hefð að
flugmönnum og farmönnum leyfðist að flytja inn
ölkassa í hvert sinn sem þeir komu frá útlöndum.
Að flestra skilningi var hér verið að sniðganga
áfengislög, þótt hitt sé annað mál að aðeins lítill
hópur manna hafði sannfæringu fyrir því að hér
væri um alvarlegt lögbrot að ræða, enda líklegt að
tíðarandinn væri raunverulega breyttur gagnvart
anda áfengislaga og yfirvöld teldu það ekki ómaks-
ins vert að túlka þau þröngt.
Pað var því aldrei nema við hæfi og í samræmi
við löggæslumóral í áfengismálum, að öllum ferða-
mönnum yfirleitt væri leyfilegt að taka með sér
ölkassa þegar þeir kæmu til landsins, enda stofnaði
áfengiseinkasala þjóðarinnar til umfangsmikillar
kassasölu á öli á Keflavíkurflugvelli til þess að
auka hagnað sinn og auðvelda ferðamönnum að
neyta réttar síns.
Um það var naumast spurt hvort þessi ölkassa-
verslun ríkisins styddist við lög. Eins og nú er
komið er liðin tíð að spyrja um lög í þessu efni.
Að því hlaut að koma að Alþingi léti undan
tíðarandanum og opnaði leið til þess að gera áfengt
öl að almennri neysluvöru á íslandi.
Annað dæmi um umburðarlyndi löggæslu- og
tollyfirvalda er frelsið til þess að flytja inn soðningu
frá öðrum löndum, sem einkum birtist í því að
flugmenn, farmenn og ferðamenn sækja í að flytja
inn soðið og sérpakkað danskt svínakjöt. Sá er þó
e.t.v. munurinn að þessi innflutningur er ekki
lögbrot í sjálfum sér, því að sóttvarnarreglugerðir
banna hann ekki. Hins vegar er soðin svínaskinka
hátollavarningur og heildsalar flytja hana ekki inn.
En slíkt er frjálslyndið gagnvart skinkuþörf
flugmanna, farmanna og ferðamanna að hver
persóna má hafa með sér tíu kíló af þessari vöru í
hvert sinn sem hún kemur til landsins. Samkvæmt
heimildum Tímans eru ágiskanir um að með þessu
móti séu fluttar 200 lestir af svínakjöti til landsins,
sem er 10% af svínakjötframleiðslu landsmanna.
Eins og reglum er háttað varðandi matvælainn-
flutning er ekki hægt að banna umræddan kjötinn-
flutning með öllu. En tíu kílóa reglan sýnist vera
ofrausn, enda hafa hin frjálslyndu og umburðar-
lyndu tollyfirvöld á íslandi ákveðið að vera þarna
í hærri kantinum. í sumum löndum er þungi
leyfilegs innflutnings slíkra matvæla miðaður við
eitt kíló á mann.
1111111 GARR......I.. .. ... ....»»■.
Jónas og Kódak
Margir landsmenn kannast við
Jónas nokkurn sem hér á árum
áður stundaði það í Ríkisútvarpinu
að aka um þjóðvegi landsins með
konu sinni og svni. Nánar til tekið
var þetta leikinn skemmtiþáttur,
til þess gerður að hvetja ökumenn
til varkámi í umferðinni. Hefur
hann vafalaust gert sitt gagn, enda
var pcrsónan Jónas í ömggum
höndum hins góðkunna leikara
Bessa Bjamasonar.
Nú um verslunarmannahelgina
gerðist það svo að ein af „frjálsu“
útvarpsstöðvunum, Stjarnan nánar
til tekið, endurvakti Jónas og fjöl-
skyldu hans. Var Bessi enn í aðal-
hlutverkinu. Garri var að vísu
mestalla helgina utan Reykjavíkur
og þar með utan hlustunarsvæðis
Stjörnunnar. Hann náði þó að
heyra eína tvo eða þrjá þætti, og
þar gat nú aldeilis að heyra. Fleiri
eða færri illa dulbúnar auglýsingar
voro á ferðinni ■ sérhverjum þeirra.
Meðal annars ávarpaði Jónas
son sinn einhverju sinni og bað
hann að taka mynd af náiægum bíl.
Strákur ansaði að bragði eitthvað
á þessa leið: „Maður klárar það nú
með Kódak“.
Þverbrotnar reglur
Nú er það ein grundvallarregla
allrar blaðamennsku, þar með talið
„frjálsrar“ útvarpsmennsku, að
skilja eigi vel og vandlega á milli
bæði frétta og annars eiginlegs
efnis sjálfra fjölmiðlanna annars
vegar og greiddra auglýsinga hins
vegar. Þetta er regla sem höfð er
stranglega í heiðri hvarvetna í
heiminum þar sem fréttafrelsi rikir
á annað borð.
Þctta er aukheldur einmitt það
sem allir byrjendur í alvöru blaða-
mennsku læra fyrst af öllu, og líka
það sem reyndari kollegar þeirra
standa fast á fram í rauðan dauð-
ann. Ástæðan er sú einfalda stað-
reynd að fjölmiðill, sem lætur
kaupa sig til þess að flytja ákveðið
efni, án þess að um beina auglýs-
ingu sé að ræða, er þar með að
kveða upp dauðadóm yfir sjálfum
sér. Enginn treystir fjöimiðli, hvort
heldur er blaði eða útvarpsstöð,
sem lætur grípa sig í þvt að leyfa
auglýsendum að kaupa sig með
húð og hári.
Þetta er hins vcgar grcinilegt að
krakkarnir á Stjömunni hafa ekki
enn lært. Þess vegna urðu þeim á
þau vondu mistök um helgina að
hleypa auglýsendum beint inn í
þennan þátt sinn. Kannski má
segja að það geri engum eitt né
neitt þó að Kódak myndavélar hafi
þama fengið þessa auglýsingu,
enda vafalaust hin ágætustu verk-
færi. En helsta meginregla heiðar-
legrar blaðamennsku var þó þver-
brotin þama, og hvað eiga hlust-
endur þá að ætla um það í framtíð-
inni þegar þessi útvarpsstöð vill
kannski fara að taka afstöðu til
manna og málefna? Er henni
treystandi? Maður bara spyr.
Vantarfólk
Það hafa orðið gcysimiklar bylt-
ingar hér á allri fjölmiðlun á síðustu
misserum. Einkanlega á þetta við
eftir að frelsið var aukið í Ijósvaka-
miðlunum, útvarpi og sjónvarpi,
en einnig hefur orðið hér mikil
útþensla á tímaritaútgáfu síðustu
árin.
Það alvariega í þessu er hins
vegar að svo er að sjá að alls ekki
hafi hér verið til nægilega mikið af
fólki með menntun og þekkingu til
þess að takast á við alla þessa nýju
fjölmiðlun. Góður blaða- eða út-
varpsmaður þarf nefnilega að vera
ýmsum góðum kostum búinn. Það
er ekki aðeins að hann þurfi að
hafa fullkomið vald á móðurmálinu
og geta beitt því af skynsemi. Það
er líka heldur ekki nóg að hann sé
fljótur að hugsa og fær um að láta
óvæntar uppákomur ekki slá sig út
af laginu.
Það ero nefnilega líka ýmsar
meginreglur í starfinu, skráðar og
óskráðar, sem jafnt blaða- sem
útvarpsmaður þarf að kunna full
skil á. Þar á meðal eru þær reglur
sem gilda um sjálfstæði fjölmiðl-
anna gagnvart utanaðkomandi að-,
ilum. Góður blaðamaður lætur til
dæmis hvorki stjórnmálamann né
embættismann skipa sér fyrir verk-
um um það hvað hann eigi að segja
eða skrifa. Og hann skilur gildi
þess að eiga gott samstarf við
auglýsendur, sem þurfa vissulega
að koma vörum sínura á framfæri,
en hann gætir þess þó jafn vandlega
að láta ekki heldur þá aðila segja
sér fyrir verkum, hvað þá að kaupa
sig til hins sama.
Það er nefnilega orðin almennt
viðurkennd staðreynd, jafnt hér á
landi sem í öðrom vestrænum þjóð-
félögum, að þvi aðeins sinni fjöl-
miðlar upplýsinga- og fræðslu-
skyldu sinni gagnvart almenningi
að gagni, að þeir, sem við þá
starfa, séu frjálsir og óbundnir
þegar þeir þurfa að ákveða hvað
þeir eigi að segja og hvað ekki.
Fyrst og fremst gildir þetta um
fréttir, en líka um hvaðeina annað
efni sem borið er á borð fyrir fólk
í þessum Ijölmiðlum. Þar á meðal
líka þætti á borð við þann um
Jónas og fjölskyldu.
Gam.
lllllllllllllllllllllll VlTT OG BREITT llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Hættan af miðbæjarvellinum
Flugslysið við Hringbraut vekur
eðlilega upp umræðuna um flugvöll
inni í miðri byggð höfuðborgar-
svæðisins. Oft og mörgum sinnum
hefur verið bent á þá slysahættu
sem er því samfara að hafa flugvöll-
inn í þéttbýlinu og að miðbærinn
með öllum sínum stjórnsýslusetr-
um, bönkum og annarri starfsemi
er við enda þeirrar flugbrautar sem
mest er notuð. Bráðum bætist
ráðhús við í nánast beinni fluglínu.
Auk slysahættunnar sem af flug-
vellinum stafar klýfur hann bygg-
ingarsvæðið og á sinn þátt í því að
Reykjavík er dreifð út um holt og
hæðir og umhverfis sund og voga
og eru samgöngur innan borgarinn-
ar tafsamar og erfiðar.
En aldrei hefur verið rætt um
það í neinni alvöru að leggja
Reykjavíkurflugvöll niður þótt
uppi hafi verið hugmyndir um að
færa innanlandsflugið suður á
Keflavíkurflugvöll eða að leggja
nýjan flugvöll í hraununum fyrir
sunnan Hafnarfjörð eða á Álfta-
nesi, en allar bollaleggingar þar
um eru nú úr sögunni, þar sem
byggð hefur aukist svo að ekki
kemur til mála að leggja flugvöll á
Álftanes.
Fyrirferðarmikið
einkaflug
Sitthvað mun mæla með því að
Reykjavíkurflugvöllur verði áfram
á sínum stað. Kostnaður við að
leggja nýjan flugvöll er svo mikill
að varla kemur til mála að byggja
flugvöll á stærð við þann sem
gleypir upp eðlilegasta vaxtar-
brodd Reykjavíkurborgar. Og
mörgum þykir leiðin milli höfuð-
borgarsvæðisins og Miðnesheiðar
svo löng og torfarin að ekki komi
til mála að flytja innanbæjarflugið
þangað. En Keflavíkurflugvöllur
mun taka vel við talsvert aukinni
umferð og flugstöð Leifs Eiríks-
sonar er reist af slíkri framsýni að
það mun ekki íþyngja byggingunni
um of þótt starfsemi ykist þar
eitthvað.
En áætlunarflugið innanlands er
ekki nema hluti þeirrar umferðar
sem um Reykjavíkurflugvöll fer.
Einkaflugið er þar fyrirferðarmikið
og eykst sífellt. Þéttbýiið allt um-
hverfis flugvöllinn, eða loftið yfir
því er eitt aðalathafnasvæði
kennsluflugs.
Listflugskappar leika líka listir
sínar af mikilli dirfsku yfir höfuð-
borginni. Áhugamennirnir á litlu
flugvélunum kæra sig fæstir koll-
ótta um þá hávaðamengun og ann-
an djöfulskap sem fylgir þeim oft á
tíðum. Þeim kemur ekkert við þótt
þeir ætli allt að æra niðri í íbúðar-
hverfunum þegar þeir svífa alsælir
um himinblámann.
Flugumferðarstjórn sýnist held-
ur engar áhyggjur hafa af þeim
óþægindum sem flugleiðir smávéla
þvers og kruss yfir nánast allt
höfuðborgarsvæðið veldur.
Takmörkuð umferð
Ferjuflug yfir Atlantshafið með
viðkomu á Reykjavíkurflugvelli
gengur allt annað en áfallalaust
fyrir sig. Hver flugvélin af annarri
ferst rétt við landið og margar
þeirra rétt slefa inn á flugbraut
með tóma eldsneytistanka og
stundum með biluð tæki. Fyrir
liggur að margir flugmannanna
sem þátt taka í þessum ævintýrum
eru ekki vandanum vaxnir, enda
eru slysin tíð.
Ferjuflugmenn velja Reykjavík
fremur en Keflavík sem áfanga-
stað, en þekkja ekki aðstæður og
eykur það síst öryggi höfuðborgar-
svæðisins fyrir flugumferð.
Það sýnst tómt mál að tala um að
leggja Reykjavíkurflugvöll niður
og verður ekki gert í fullri alvöru á
meðan flugslysin við hann verða
ekki öðrum að aldurtila en þeim
sem í flugvélunum hrapa. Hins
vegar er áreiðanlega fyrir löngu
tímabært að takmarka flugtök og
lendingar í miðju mesta þéttbýlis-
svæðis á landinu miklu fremur en
nú er gert.
Sportflugmenn og flugnemar
ættu endiiega að fá annað athafna-
svæði og millilendingar ferju- og
fraktflugs yfir Atlantshafið eru
miklu eðlilegri á Keflavíkurflug-
velli en á flugvellinum við Hring-
braut.
Forsenda þess að Reykjavíkur-
flugvöllur verði starfræktur áfram
hlýtur að vera sú, að umferð um
miðbæjarvöllinn verði takmörkuð
eins og kostur er. OÓ