Tíminn - 24.08.1988, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 23. ágúst 1988
Tíminn 9
lllíllllllHllllllllll VETTVANGUR
Halldór Þóröarson Laugalandi:
Naglarnir í krossinn
Það hefur aldrei þótt gæfu- eða gáfulegt að höggva
lappirnar undan sjálfum sér. - Landbúnaðarráðherra hefur
í samráði við nokkra forystumenn bænda - gefið út
reglugerð. Reglugerðin er um nýjan skatt á dilkakjöt.
- Skattinn á að nota til að útrýma minni sláturhúsum. Það
er óþarft að skýra hér nauðsyn þeirra sláturhúsa sem enn
eru notuð. Fyrir 2 áratugum eða svo voru nokkur
samvinnufélög bænda látin byggja stór og mikil sláturhús
- að fyrirmynd Nýsjálendinga.
Þar í landi eru 70 milljónir
sauðfjár og vegna hnattstöðu þess
lands mun þar slátrað í 52 vikur á
ári. Húsin eru það fá að milljón
fjár kemur í hvert hús árlega.
- Samkomulag sláturhúsaeigenda
og bænda - er ekki nógu gott - frá
bændum séð. Húsin hirða um og
yfir 50% af andvirði dilkanna og
með fullorðnu fé þarf stundum að
borga - þegar upp er gert. - Þetta
er sem sagt óskastaða sláturhúsa-
eigenda. - Nú er ríkisvaldið á
íslandi að reka okkur inn á þessa
braut. Ekki þarf að taka fram að
þessi hús voru teiknuð og skipu-
lögð af Sambandinu. Þetta eru
flottustu hús sinnar tegundar hérna
megin miðbaugs. - Varan úr þeim
hefur samt aldrei orðið heilnæmari
en úr hinum sem minni voru og
ófullkomnari. Sama er að segja um
sláturkostnað. - Hann hefur ekki
reynst minni þó slátrað sé 50-60
þúsund fjár eða meira í sumum
þeirra. - Nú eru stóru húsin á
barmi gjaldþrots - eða vel það.
Litlu húsin í dreifðum byggðum
um landið allt skapa mikla vinnu
fyrir sveitafólk þokkalega borgaða.
Þar mætti þó auka við með frekari
úrvinnslu á heimaslóðum. - Þessi
litlu hús selja umtjalsvert magn af
sínu kjöti beint úr sláturhúsi og
losna þannig við vaxta- og geymslu-
kostnað sem eru hvorutveggj a stór-
ir kostnaðarliðir. Mörg þessara
húsa selja mest allt árið sama dag
og slátrað er.
Þetta er gömul hefð á þessum
stöðum - sem sauðfjáreigendur
vilja styðja en ekki eyða. - Þar sem
sláturhús hafa verið lögð af hefur
slátur orðið verðlaust að mestu -
og dilkakjötsmarkaður stór minnk-
að - sveitafólk í nágrenni þeirra
hefur misst af umtalsverðum
vinnutekjum við slátrun. Ekkert af
þessu virðist skipta forsjármenn
neinu máli. - Þeim fer líkt og
mönnum sem búa til vandamál - er
þeir reyna síðan að leysa án árang-
urs. - Markaði sláturafurða er
vísvitandi eytt - svo ætlar „Mark-
aðsnefndin" að selja meira dilka-
kjöt. Einasta aukabúgreinin sem
skilar eðlilegum launum fyrir unna
vinnustund er skipulagt eyðilögð.
- Svo er gefin út Hugmyndaskrá og
fáránlegar hugmyndir verðlaunað-
ar sem engum gefa helming lægsta
tímakaups hvað þá meira. - Þar
eru lopapeysuprjónakonurnar enn
á toppnum - en eins og flestir vita
eru laun þeirra eins og tíðkast í
fangabúðum. Er þessum ráða-
mönnum okkar virkilega sjálfrátt?
- Ef þeir gera þetta eftir bestu
vitund - til að þjóna því starfi sem
þeir hafa tekið að sér þá er ekki
mikið að segja - það gerir enginn
meira en hann hefur vitið til. -
Ætlunin er að drepa litlu húsin eitt
í einu til að fresta í bili falli stóru
húsanna. Nú er sem óðast verið að
selja þau og aðrar eignir samvinnu-
félaga. - Stóru húsunum verður ekki
bjargað með þessu - þau eru byggð
á grunni sem stenst ekki á íslandi.
- Falli þeirra verður aðeins frestað.
- Þegar þau fara svo endanlega á
hausinn - koma stórir fjármagns-
eigendur og kaupa þau fyrir lítið
ásamt veðsettum jörðum bænda -
eins og nýleg dæmi sanna. Þetta
hefur gerst og mun halda áfram að
gerast ef þessi braut verður gengin
til enda. - Mun þá þrengjast fyrir
dyrum sauðfjárbænda þegar upp
kemur sama staða og nú er á
Nýjasjálandi - og þó verri - vegna
þess hvar ísland er á hnettinum. -
Þá verður of seint að snúa við.
- Er ekki ráð að eigendur smærri
húsanna snúi bökum saman - áður
en þeim fækkar öllu meira? Ef fer
sem horfir- biða þeirra allra sömu
örlög - þau verða tínd upp eitt og
eitt í einu. Ef þau standa öll saman
nú - eru þau sterkt afl - sem getur
með stuðningi sinna fulltrúa krafist
þess að reglugerð um þessa nýju
skattheimtu verði breytt þannig
- að í stað eyðingar - verði þessi
fjármagni varið til að koma minni
húsunum í gott horí. - Þá væri
þessum peningum vel varið. Er
ekki mælirinn fullur þegar bændur
eru látnir skattleggja sjálfa sig - til
að svipta sig vinnulaunum við slátr-
un og úrvinnslu sjávarafurða? -
Auk eyðingar markaða fyrir fram-
leiðsluvörur sínar - sem sagt látnir
leggja til naglana í sinn eigin kross.
- Ég ætla að enda þessar línur
með orðum Ásbjarnar heitins Jóa-
kimssonar: „Ef allir létu undan
- alltaf og allstaðar - létu undan
fyrir kaupmanninum og fógetanum
- létu undn fyrir kónginum og
böðlinum - hvar mundi þá þetta
fólk eiga heima? - Jafnvel Helvíti
væri slíku fólki of gott“.
á íslandi"
Halldór Kristjánsson:
»
Nógir peningar
Við heyrum stundum þessi orð í þjóðmálaumræðunni.
Ég ætla mér ekki að mótmæla þessu. Ég skil þegar sagt er
að fólkið sjái peningana. En allt er skilyrðum háð.
Rétt er að gera sér Ijóst að nokkur hluti þeirra peninga
sem við sjáum eru lánsfé sem útlendingar eiga. Og þegar
sagt er að nógir peningar séu til á íslandi er ekki úr vegi
að spyrja: Til hvers?
Veigamikið atriði þess-
ara efnahagsmála allra
er þó það að hér reyn-
ast ekki nógir peningar
til að borga það sem
Við erum sagðir með ríkustu
þjóðum heims. Það held ég að sé
reiknað út frá þjóðarframleiðslu í
hlutfalli við mannfjölda. Ekki skal
bera brigður á þá reikninga, enda
þótt vafasamir póstar kunni að
leynast innan þeirra. Hins ber að
gæta að þessir reikningar sýna ekki
gjörla hverjar kvaðir eru á þessari
framleiðslu, - hve mikið af henni
fer í tilkostnað þannig að það getur
ekki komið til skipta milli okkar til
persónulegra þarfa.
í fyrsta lagi skulum við vita og
muna að þann fisk sem við verðum
að láta af hendi til að borga vexti
af erlendri skuld getum við ekki
étið sjálfir.
í öðru lagi kynni að vera munur
í búskap þjóða hversu mikið af
framleiðslunni fer í beinan kostnað
svo sem olíu og vélar.
Þegar svo kemur að því sem í
raun getur komið til skipta milli
okkar til eigin þarfa er eðlilegt að
spyrja um venjur og hætti. Þá er
ástæða til að spyrja um hagsýni óg
ráðdeild.
Undir
skattleysismörkum
Þing og stjórn ákveða að sá sem
ekki hefur nema 42 þúsund krónur
á mánuði skuli engan tekjuskatt
greiða. Þetta er gert til þess að gera
vel við lágtekjumenn og vægja
1 þeim á. Áður en varir er þetta
notað til áróðurs gegn ríkisstjórn-
inni. Þá er sagt að það sé forsmán
viö kaupum. Viö söfn-
um skuldum. Menn
segjast vera á móti
slíkum búskap en samt
er haldið áfram á sömu
braut. Menn kalla yfir
sig þaö sem þeir segj-
ast ekki vilja.
að ætla nokkrum manni launakjör
undir skattleysismörkum.
Auðvitað segja skattleysismörk-
in ekkert um þarfir manna. Þau
hefðu eins getað verið sett við 40
þúsund eða 60 þúsund. Ætli Magn-
ús Sveinsson hefði viljað semja um
38 þúsund króna lágmarkslaun ef
skattleysismörkin væru þar?
Þegar þessi mörk voru ákveðin
hefur víst engum sem þar átti hlut
að máli dottið í hug að launþegar
skildu þau svo að lægri laun mætti
ekki nefna.
Svo margt var talað um að létta
tekjuskatti af almennum, venjuleg-
um launatekjum.
Dugar ekki til
Veigamikið atriði þessara efna-
hagsmála allra er þó það að hér
reynast ekki nógir peningar til að
borga það sem við kaupum. Við
söfnum skuldum. Menn segjast
vera á móti slíkum búskap en samt
er haldið áfram á sömu braut.
Menn kalla yfir sig það sem þeir
segjast ekki vilja.
Það væri ástæða til að eitthvað
væri talað um hófsemi í lífsvenjum
og sparnað. Það eru þegnlegar
dyggðir sem þjóðin þarf og farsælir
hættir fylgja fyrir þá sem slíkt
temja sér. Hófsemi vinnur gegn
streitu og fleiru sem hætta stafar af.
Nú virðist það allra mark og mið
að binda enda á skuldasöfnun er-
lendis. En hvað er gert til þess?
Hvernig látum við peningana
duga fyrir því sem við kaupum?
H.Kr.