Tíminn - 15.10.1988, Síða 7

Laugardagur 15. október 1988
HELGIN
7
sem er flatur mói, og notað hann í
stað fjallahrings. Slíkan hring yrði
auðvitað að gera sæmilega varanleg-
an, eins og fjallahringurinn er, til
dæmis með því að hlaða hann upp
og merkja við það sem menn sjá
með stöngum. Þannig mætti m.a.
fylgjast með sólarhæð.
Eg fór í leiðangur í sumar við
þriðja mann, bæði að Múla og út í
Flatey. Tek ég fram að við áttum
ekki von á því að sjá neinar fornleif-
ar, heldur vildum aðeins sjá fjalla-
hringinn og setja okkur með því í
spor Odda. Því meir kom okkur á
óvart er okkur var bent á stað í
Flatey, sem kallaður er Arnargerði,
en þar er að finna upphlaðinn hring
með sæmilega afmörkuðum mið-
punkti, sem er lágur hóll. Reyndist
þessi hringur vera um hundrað og
upp í hundrað og þrjátíu metrar í
þvermál, gerður þarna í móanum,
drjúgan spöl frá byggð. Að vísu
hefði verið enn merkilegra ef þetta
hefði verið alveg réttur hringur, og
vera má að hann hafi verið nær því
einhvern tíma, en aflagast með
tímanum. Kannske hafahæfilegtæki
til þess ekki verið fyrir hendi. Mér
skilst að ekkert sé því til fyrirstöðu
að svo stöddu að þetta mannvirki sé
frá dögum Stjömu-Odda. En hitt er
líka hugsanlegt að þarna hafi aðeins
verið túngarður kring um beitarhús.
Þyrfti að gera frekari rannsóknir til
að fá úr þessu skorið. Ég er því alls
ekki að segja að Sjörnu-Oddi hafi
notað þennan stað heldur að hann
hefði getað notað hann.
Um hring þennan í Arnargerði er
getið í bók Theódórs Friðrikssonar
„f verum“ og segir Theódór að í
æsku hans í eynni hafi ekki verið
neinar sögur hringnum tengdar, en
að þær hafi myndast síðar. Var það
fyrir áhrif frá þýskum fræðimönnum,
sem hér voru á ferð á fjórða áratugn-
um, en þá var áhugi mikill á forn-
germönskum fræðum alls konar í
Þýskalandi. Þeir komu í Flatey og
vildu tengja hringinn Stjörnu-Odda.
Tengsl við
íslendingasögur
Það er íhugunarvert hvernig þessi
efni tengjast fslendingasögunum.
Þótt sumir vildu kalla þetta raunvís-
indi, eða eitthvað slíkt, en hitt
hugvísindi, þá er þetta hvort tveggja
hluti menningarinnar og að ein-
hverju leyti af sömu rót. Bæði í
stjarnvísi og í íslendingasögunum er
fólginn vitnisburður um sjálfstæða
menningu með frjóum tengslum við
umheiminn.
Eins og allir vita hafa skoðanir
manna á heimildagildi sagnanna
sveiflast frá því að álíta þær hreinan
sannleika, til þess að telja þær ekki
annað en skáldskap. En hvað sem
því líður fer ekki milli mála að
íslendingasögurnar eru heimild um
hugmyndir. Alltjent um hugarheim
þeirra sem þær skrifuðu og samtíma-
manna þeirra á 13. og 14. öld. Já, og
að einhverju leyti um þann tíma sem
sagan á að gerast á. Ég hlakka til að
athuga nánar þær hugmyndir um
raunvísindaleg efni, sem fram koma
í sögunum.
Mmnum
hvert annað á -
Spennum beltln!
Tengjum útivistar-
perlurReykjavíkur
Þegar Sigurður málari hóf fyrstur manna að vekja
máls á nauðsyn útivistarsvæða fyrir Reykvíkinga í
fyrirlestrum sínum í hinu merka leynifélagi reykvískra
menntamanna „Leikfélagi andans“ einhvern tíma í
kringum árið 1870, er hætt við að fáir samtíðarmanna
hans hafi tekið hugmyndina alvarlega enda Reykjavík
þá ekki nema smábær miðað við það steinsteypuflæði
er síðan hefur breiðst um holt og hæðir þessa
höfuðstaðar íslands.
En nú eru breyttir tímar. Nú-
tímafólk sækist í auknum mæli
eftir útivist og tengslum við náttúr-
una að vinnudegi loknum, enda
steinsteypa og malbik ekki vel til
þess fallið að lífga upp á mannlífið.
Augu sífellt fleiri hafa opnast fyrir
þeim útivistarperlum sem Reyk-
víkingar eru svo lánsamir að eiga
enn tiltölulega óskertar. En blikur
eru á lofti og malbikið virðist flæða
yfir græn svæði borgarinnar og ef
ekki verður aðgát höfð mun perlu-
festin slitna og óbætanlegur skaði
unninn.
Sigrún Magnúsdóttir borgarfull-
trúi Framsóknarflokksins er í hópi
þeirra er vilja vernda þær útivist-
arperlur sem Reykvíkingar eiga
enn og hefur lagt fram í borgar-
stjórn hugmyndir sem eiga að
tryggja tilveru útivistarsvæðanna,
bæta þau jafnvel og stækka og
tengja þau með göngu- og hjól-
reiðastígum þannig að borgarbúar
geti notið útivistar allt frá miðbæ
Reykjavíkur upp í Heiðmörk án
þess að eiga það á hættu að verða
keyrðir niður af bifreiðum sem
bruna á manndrápshraða um götur
borgarinnar.
Nú hefur þú sett
fram róttækar hugmyndir
um Tjarnarsvæðið. í
hverju eru þær fólgnar?
Ég hef varpað því fram hvort
ekki sé rétt að fjarlægja núverandi
brú yfir Tjörnina ásamt uppfylling-
um sent að henni liggja. Þess í stað
verði komið fyrir tveimur léttum
göngubrúm á sama stað sem tengist
í tilbúnum hólma í miðju Tjarnar-
innar.
Ég legg þetta til því mér þykir
afar vænt um þetta svæði og mér
finnst það mikils virði fyrir Reykja-
vík að eiga svona stórkostlegt úti-
vistarsvæði sem Tjarnarsvæðið er.
Miðbærinn tengist í huga fólks
Tjarnarsvæðinu og við erum nýbú-
in að gera deiliskipulag að Kvos-
inni þar sem við teljum forsenduna
vera að þar sé miðstöð stjórnsýslu
þannig að þar verður þéttur mið-
bæjarkjarni.
Tjörnin og Hljómskálagarður-
inn liggja að þessum kjarna sem
ákjósanlegt útivistarsvæði. Tjarn-
arbrúin og uppfyllingarnar beggja
vegna hennar taka allt of mikið af
því svæði auk þess sem Skothús-
vegurinn sem liggur yfir brúna sker
Tjörnina í sundur sem útivistar-
svæði. Hljómskálagarðurinn er
núna umlukinn umferðaræðum á
alla vegu og erfitt að komast að
hinum. Því liggur beinast við að
leggja niðurSkothúsveginn ogfjar-
lægja brúna í núverandi mynd.
En hvað um tengsl Hljóm-
skálagarðsins við Vatns-
mýrina og Háskólasvæðið?
Já, ég sé fyrir mér hvernig tengja
má háskólakjarnann þarsem fjöldi
fólks stundar vinnu sína við mið-
bæjarkjarnann með göngustígum ’
um stórkostlegt útivistarsvæði þar
sem hvergi þarf að fara yfir umferð-
argötu. Því lagði ég til að við
undirbúningsvinnu á þeim umferð-
armannvirkjum sem eiga áð koma
á þessu svæði í kjölfar fyrirhugaðr-
ar færslu Hrinabrautar. verði
tryggt að þægileg undirgöng verði
gerð undir Hringbrautina þannig
að gönguleiðin sé greið frá Há-
skólanum og niður í bæ.
Þá er ég smeyk um að þau miklu
umferðarmannvirki sem fyrirhug-
uð eru á þessum slóðum stofni
lífríki Vatnsmýrarinnar í hættu,
enda hefur háskólarektor lýst
áhyggjum sínum yfir þeim fram-
kvæmdum.
f þeim miklu umræðum sem
spunnust um ráðhúsið og Tjörnina
var mikið rætt um lífríkið og vatna-
svæði hennar. Það er alveg vitað
mál að Vatnsmýrin er Tjörninni
afar mikilvæg, því Tjörnin fær í
rauninni sitt vatnsmagn ofan úr
Öskjuhlíðinni um Vatnsmýrina.
Síðan er stórkostlegt lífríki í
Vatnsmýrinni sjálfri og það er
tjörn líka fyrir framan Norræna
húsið. Þá má benda á að núna er
verið að skoða háskólasvæðið í
heild og skipuleggja það fyrir fram-
tíðina svo nú er tækifærið að skoða
málið í heild sinni. Menn verða að
fara sér hægt og líta á gildi útivist-
arinnar og náttúrunnar í leiðinni.
Eitthvað hefur þú minnst á
íþróttasvæði Vals í þessu
samhengi.
Já, á þessum slóðum er einnig
íþróttasvæði Vals sem við getum
litið á sem útivistarsvæði enda hafa
Valsmenn lagt áherslu á að það sé
einn hlekkurinn í þessari keðju
útivistarsvæða. Færsla Hringbraut-
ar heggur nærri íþróttasvæði Vals
og því útivistarsvæði sem þar er.
Það gerir framlenging Bústaðaveg-
arins einnig. Það er áhyggjuefni
hve Valssvæðið fer að verða lokað
af og það þarf að tryggja aðkomu
fólks að því.
Þá get ég ekki annað séð en með
færslu Hringbrautar sé verið að
torvelda umferð gangandi fólks
upp í Öskjuhlíð, þetta frábæra
útivistarsvæði. Hlíðarfóturinn
þrengir einnig að. En ef það er
hugsað fyrir því í tíma að gera
undirgöng undir göturnar bar sem
þau liggja vel að landslagi þá er
liægt að bjarga miklu. Það verður
að gcra, en það er alls ekki sama
hvcrnig þau eru gerð.
Nú hefur þú talað um dalina
þrjá?
Já. Maður getur tínt hverja úti-
vistarpcrluna af annarri upp á fest-
ina. Þegar við komum úr Öskju-
hlíðinni þá erum við komin í
Fossvogsdalinn. Þessi svæði þarf
að tengja með undirgöngunt eða
göngubrúm. Við eigum frá náttúr-
unnar hendi þrjá dali hér í Reykja-
vík og þeim dölum viljum við
framsóknarmenn viðhalda sem úti-
vistarsvæði og ekki eyðileggja þá
með bílaumferð.
Þessir dalir eru náttúrlega Laug-
ardalurinn sem byggður hefur ver-
ið upp sem íþrótta og útivistar-
svæði, Fossvogsdalurinn sent er
gróðursæll með afbrigðum og
ákjósanlegur sem útivistarsvæði og
Elliðaárdalurinn sem tengist Foss-
vogsdalnum og liggur alla leið upp
að Elliðavatni og Heiðmörk.
Ég er mjög fylgjandi þeim hug-
myndum sem bæjaryfirvöld í Kóp-
avogi hafa sett fram um skipan
Fossvogsdalsins sem sameiginlegs
útivistarsvæðis Reykvíkinga og
Kópavogsbúa. Þeint hugmyndum
þyrfti að hrinda í framkvæmd hið
fyrsta og leggja öll áform um
Fossvogsbraut á hilluna.
Það eru nú þegar undirgöng
undir Reykjanesbrautina svo það
er aðeins spurning um frágang að
tengja Fossvogsdalinn og Eliiðaár-
dalinn saman. Þá erum við komin
með samfellt útivistarsvæði allt frá
miðbæ Reykjavíkur upp í Heið-
mörk. Um þetta útivistarsvæði þarf
að leggja göngu- og hjólreiðastíga
sem jafnvel er hægt að nota fyrir
skíðagöngu að vetrinum. Þessari
gersemi eigum við að hlúa að og
tryggja að hún verði ekki eyðilögð
í skammsýni og asagangi. Um það
ættu borgarbúar að geta verið sam-
mála. -HM