Tíminn - 22.02.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 22. febrúar 1989
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Síml: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Póstfax: 68-76-91
Sterkur bandamaður
Útflutningur okkar til Japans fer hraðvaxandi
með hverju ári og nálgast nú að vera um tíu af
hundraði þjóðarframleiðslu. Þetta er þróun sem
skiptir okkur miklu máli, en vegna viðskiptanna
við Japan má reikna með að gífurlegir markaðs-
möguleikar í Austurlöndum fjær kunni að opnast
og er þá líklegt að ekki verði mikið af fiskafurðum
afgangs til útflutnings til Evrópulanda, ef svara
ætti í einhverjum mæli þeim mikla markaði, sem
fyrir hendi er í Austurlöndum.
Útflutningur okkar til Japans hefur hlutfalls-
lega þrefaldast á síðustu fimm árum, og skipar nú
Japan fimmta sæti viðskiptalanda okkar, þeirra
sem mest kaupa af útflutningsvörum okkar.
Ekkert bendir til annars en aukningin á útflutn-
ingi til Japans haldi áfram.
Japanar ásamt Norðmönnum og íslendingum
er þær þjóðir sem liggja undir stöðugum árásum
fyrir hvalveiðar. Nú hefur ríkisstjórn Japans sent
hingað sérstakan fulltrúa sinn til að ræða við
íslensk stjórnvöld um aukin kaup á útflutnings-
vöru, og er ljóst, að japanski fulltrúinn kemur
hingað vegna þess viðskiptalega ofbeldis, sem við
erum beitt í Vestur-Þýskalandi. Viðmælendur
hans hér eru vongóðir um, að heimsókn fulltrúans
verði til þess að bjarga lagmetisiðnaði okkar úr
tímabundnum vanda, en lagmeti verði keypt fyrir
milligöngu Japana og selt á mörkuðum í Austur-
löndum fjær. Sjálfir vilja Japanar hclst neyta
ferskrar vöru, svo lagmeti hentar ekki beint á
markaði hjá þeim.
Pessi snöggu viðbrögð japanskra stjórnvalda,
þegar ljóst var að verið var að sparka okkur út af
vestur-þýskum markaði, eru mikilsverð fyrir
okkur. Við erum ekki ein í heiminum í hvalveiði-
málinu. Viðskipti okkar við Japana hafa alltaf
verið snurðulaus. Við höfum framleitt fyrir þá
eftir óskum, og hér hafa japanskir menn dvalið
langtímum til að fylgjast með framleiðslu vörunn-
ar og segja til um hvernig frá henni á að ganga.
Það hefur verið mjög hagkvæmt fyrir báða aðila.
Þá eru þeir ófáir hér á landi, sem njóta góðs af
japönskum innflutningi. Vörur og tæki frá þeim
bera vitni mjög vönduðum vinnubrögðum.
Verði Japanar til þess að opna fyrir okkur
margþætta markaði í Austurlöndum fjær, getur
farið svo að við eigum hvalveiðum okkar í
vísindaskyni meira að þakka en til var stofnað í
upphafi. Það má jafnvel segja að grænfriðungar
hafi ekki til einskis barist. Pað viðhorf Japana að
þvinganir eigi ekki að bitna á íslendingum einum,
hefur fært okkur bandamann, sem í framtíðinni
getur tryggt okkur sölu á útflutningsvörum í þeim
mæli, að við höfum lítið aflögu fyrir aðra. Petta
er auðvitað háð því að Austurlandamarkaðurinn
opnist með stuðningi Japana.
GARRI
Er málið unnið?
Eins og menn vita hefur Jón
Oddsson lögmaður lýst því yfir að
hann ætli að höfða mál á hendur
Sambandi ísl. samvinnufélaga til
að fá upplýsingar um hverjir eigi
það. í D V í fyrradag lætur lögmað-
urinn svo hafa eftir sér að hann
telji að hann sé þar með unnið mál.
Gjaldþrot Kaupfélags Sval-
barðseyrar var síður en svo nokk-
urt gamanmál. Allra síst fyrir þá
stjórnarmenn félagsins sem höfðu
gengist í persónulega ábyrgð fyrir
félagið. Þeir eru vissulega í erfiðri
stöðu og hljóta að eiga óskipta
samúð.
En ummæli lögmannsins í DV
vekja eigi að síður furðu. Eftir
samvinnulögunum er ekki annað
að sjá fyrir ólöglærða en að sameig-
inlegir sjóðir samvinnufélaga, þar
á meðal Sambandsins, eigi að vera
í óskiptanlegri sameign félaga þess.
Komi til félagsslita eigi yfirvöld að
sjá um ávöxtun þessara sjóða þar
til annað sams konar félag sé
stofnað. Þess vegna væri óneitan-
lega fróðlegt að fá að heyra frá
lögmanninum eftir hvaðá laga-
greinum hann ætlar að vinna
málið.
Hveijir eiga SÍS? ----
-segir Jón Oddsson Iögrc fl™*® Mnnlð mál
fe'SHlS spSS ffis-S
• Jsií ™ Sl'arit'v-Po.taS ía- .
z--------™-------------------------
180 ö ur hvi skorið hvenir eim cic^ égc.gcra ™ °8 uPP8angi þe« j ömans i H u,u'ura ðomstóla um það hiá
Þe^má,^40 um ** VtaM-" J*
fr8m hefur komið I DV fór °* K,8rt8n p Kjanansson efc^CkM** **!" k8upfél<* e««
■ yy sem hridtnn var á Húsavík 2 ?amí‘andsins. < svarbreflnu aö heldur eklu *UÖW að ef nUJ l*r* hala sinn
l£2,r',,,þ«i“lW 5EM'8*"8* aikótoOX« fTer^?UjlðSÍS-'l«*utU •22E..JV". Sv^T
íMssrisarsi!:- gtls-sssisss:
fetfSr-fiísw ártffcMWi SHsaarás,?
Ófærðin
Garri er farinn að heyra það á
ýmsum kunningjum sínum og vin-
um á suðvesturhominu að ófærðin
síöasta mánuðinn er farin að taka
talsvert á taugarnar á þeim. Það er
vissulega þreytandi að vera á ferð
akandi þegar þannig stcndur á,
ekki síst þegar fólk er í stöðugri
hættu á að blýfesta bflana sína og
vera þá upp á náð og miskunn
meðborgaranna komið til að losna.
En á þessu eru líka bjaitar
hliðar, svo gripið sé til hinna al-
þekktu Pollyönnusjónarmiða. í
ófærðinní rekast ólíkustu einstakl-
ingar saman, og þá reynir á hverjir
eru hjálpsamir og hverjir ekki.
Kannski vcrða til út úr þvi vina-
bönd sem geta enst lengi.
Og þeir sem vilja nota strætis-
vagnakerfi Reykjavíkur finna það
þá svart á hvítu hvað það er
ótrúlega götótt á köflum. Kannski
það komi út úr þessu að upp hefjist
í borginni ein allsherjar herferð
gegn Davíð borgarstjóra til þess að
knýja þar á um lagfæringar. Svona
í líkingu við mótmælaölduna sem
risið hefur í Árbæjarhverfi gegn
sorppökkunarstöðinni hans.
Ef það hefðist út úr bévítans
ófærðinni að strætisvagnakerfinu
yrði nú tekið ærlegt tak og það
skipulagt þannig að ekki þyrfti
lengur að kvanta undan strjálum
ferðum í fjölmenn borgarhverfi þá
væri nú eiginlega talsvert mikið
fengið. Enda er eiginlega meira en
tími til kominn að meirihluti sjálf-
stæðismanna í borgarstjórn
Reykjavíkur fari loksins að láta sér
skiljast að í borginni þarf að sinna
fieirum en bíleigendum.
Bjórinn
Svo er daginn nú líka farið að
lengja töluvert, svo að væntanlega
fer að styttast í að þetta fari allt að
taka enda. Að því ógleymdu að nú
er ekki nema vika þangað til B-dag-
urinn rennur upp. Stóri dagurinn
þegar við fáum bjórinn.
Reyndar verður Garri að segja
það eins og er að hann skilur ekki
meira en svo allan hamaganginn út
af bjómum. Stór meirihluti þjóðar-
innar hefur dvalist erlendis og
kynnst bjórnum þar. Sami meiri-
hluti hefur tíðkað það lengi að
kaupa sér bjórkassa í fríhöfninni
þegar hann kemur heim frá útland-
inu, svo að nú þegar þarf ekki að
efa að stærri eða smærri bjórbirgð-
ir séu hér til á öllum þorra heimila.
Nýjabrumið af bjórnum verður
þess vegna talsvert niinna heldur
en ætla mætti af öllum látunum.
Að því ógleymdu að það hefur
svo sem ekki verið neinum teljandi
vandkvæðum bundið hingað til
fyrir fólk að verða sér úti um
áfenga drykki. Hvorki þá af sterk-
ari sortinni né hina léttari. Svona
fyrir þá sem hafa ánægju af því að
fá sér í glas öðru hverju eða drekka
léttvín með mat.
Ef Garri þekkir landa sína rétt
þá þykir honum nú eiginlcga held-
ur ósennilegt að hér fari allt á
annan endann á miðvikudaginn
kemur. Ætii hinn dæmigerði ís-
lendingur verði sér þó ekki úti um
nokkrar bjórdollur, svona rétt til
að prufa þetta. En ætli að æsingur-
inn verði þvflíkur að aUt fyllist út
úr dyrum hjá Áfenginu? Ætli að
flestir láti sér ekki duga að skjótast
þar inn einhvem daginn i byrjun
mars og ná sér f sýnishorn? Garri
er helst á því að þetta fari allt
töluvert rólegar fram og með minni
hávaða en ýmsir eru að spá.
Garri.
VtTTOG BREITT
Krossferð gegn heilögu stríði
Stjórn íslenska rithöfundasam-
bandsins kom saman og samdi
ályktun um að hún sé á móti
bókabrennum, ofsóknum og morð-
hótunum sem indverski rithöf-
undurinn Rushdie hefur mátt þola
undanfarna daga og uppskorið
mikla heimsfrægð fyrir. Ályktunin
var send Steingrími Hermanns-
syni, forsætisráðherra.
Þjóðerni hins margfræga rithöf-
undar er talsvert á reiki. fskeytinu
til Steingríms er hann indverskur,
í ríkisútvarpinu breskur og íranska
klerkaveldið segir að í honum
sameinist vesturlensk ótuktarsemi
í garð rétttrúaðra.
Síðan múhameðstrúarmenn
skáru upp herör gegn Rushdie og
ásökuðu hann um guðlast, hefur
ekki linnt látunum á Vesturlöndum
að fordæma Khomeini gamla, elli-
æran, og klerkaveldi hans fyrir
ofstæki og að kveða upp dauða-
dóma yfir rithöfundinum eða taka
þá til baka.
Viljandi eða óviljandi gleymist
að allur múslimski heimurinn for-‘
dæmir guðlastið, en vestræna for-
dæmingin beinist einvörðungu að
Irönum.
Nokkur ríki kalla sendimenn
sína heim frá íran og halda að það
sé liður í að viðhalda frelsi manns-
andans.
Þrýstingur á heimaslóð
Um öll vesturlönd er keppst við
að semja ályktanir og fordæma
bókabrennur og þetta senda menn
hvorir öðrum og alls kyns fjölmiðla-
fólk lýsir yfir að það sé ljótt að
brenna bækur og óska mönnum
dauða.
En í Vestur-Evrópu og Banda-
ríkjunum eru margar bókaverslan-
ir og verslanakeðjur búnar að lofa
að selja ekki bókina Söngvar satans
og í enn öðrum hefur hún verið
tekin af söluborðum. Það er ekki
gert til að þóknast Khomeini erki-
klerki og köppum hans austur í
Persíu. Bókin er tekin úr sölu
vegna þrýstings margra milljóna
múslima sem lifa og hrærast í
svokölluðum frjálsum þjóðfélög-
um Vesturlanda og það eru þeir
sem stunda bókabrennur. Söngvar
satans eru nefnilega ekki til sölu i
neinu landi þar sem múhameðstrú
stendur föstum rótum.
Það er einkar athyglisverí að í
öllu írafárinu kringum þessa marg-
frægu bók, sem fæstir hafa lesið,
þótt allir geti lagt dóm á innihaldið,
eru hótanir um viðskiptabönn á
báðar eða allar hliðar, þvf erfitt er
að sjá hver stendur með hverjum
og á móti hverjum í allri þeirri
hringavitleysu og ofstæki sem þyrl-
að er upp í kringum torskilda
guðfræði múslima.
Skoðanafrelsi og hótanir
Uppi eru kröfur um viðskipta-
bönn á íran vegna óskilgreindra
dauðadóma andlegs valds. Mú-
hameðstrúarmenn hóta viðskipta-
bönnum á útgáfufélög, einstakar
verslanir og verslanakeðjur.
Brigslyrðin og viðskiptahótanirnar
ganga á víxl milli þjóða og trúar-;
hópa og fordæmingarnar eru að
verða hreint makalausar.
Ef marka má fréttir er engu
líkara en krossferðir geti farið að
upphefjast að nýju og að múham-
eðstrúarmenn séu tilbúnir í heilagt
stríð til verndar tengdafólki spá-
mannsins, sem þeir telja að atað sé
auri.
Margt er merkilegt við þær hót-
anir um viðskiptabönn sem fylgja
Söngvum satans. Eitt er það, að
trúardeilan stendur milli múham-
eðstrúarmanna. Höfundur bókar-
innar er fæddur í múhameðskri
fjölskyldu í Bombay. Vangaveltur
hans um trúna og tengdafólk spá-
mannsins ættu ekki að koma kristn-
um mönnum við. En hugrenningar
múslima um trú sína eru að setja
allt andlegt líf á Vesturlöndum á
annan endann og íslenskir rithöf-
undar farnir að senda forsætisráð-
herra tilskrif vegna ummæla trúar-
leiðtoga í íran um múslímska
undanvillinga.
Þótt mál þetta snerti fyrst og
fremst múhameðstrú er allt eins
líklegt að það sé nær einvörðungu
til umfjöllunar á Vesturlöndum,
að minnsta kosti umræður um það.
Frá múhameðsríkjum fréttist lítið
nema helst táknrænir dauðadómar
frá Iran og einhver trúarhávaði frá
Pakistan og Indlandi. { arabaríkj-
um er þagað þunnu hljóði.
Þær þjóðir sem eitt sinn kölluðu
sig kristnar æsa sig aftur á móti upp
vegna deilna meðal múslima og
halda að skoðana- og tjáningar-
frelsi sé eins sjálfsagt um allan
heim og hótanir um viðskiptabönn.
OÓ