Tíminn - 09.03.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 9. mars 1989
Tímititi
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Tilboð Alþýðuflokksins
Fulltrúaráö Alþýðuflokksfélaganna í Reykjavík
hefur svarað hugmyndum Alþýðubandalagsins um
opinn fund þessara aðilja, til þess að ræða nánari
samvinnu A-flokkanna, á þann liátt að þar er
hafnað tvíhliða viðræðum A-flokkanna, en lagt til
að fram fari viðræður milli „allra þeirra stjórnmála-
hreyfinga sem kenna sig við félagshyggju“.
Fulltrúaráð Alþýðuflokksfélaganna hefur því
sent Alþýðubandalaginu í Reykjavík, fulltrúaráði
Borgaraflokksins þar, fulltrúaráði Framsóknarfé-
laganna og Samtökum um kvennalista í Reykjavík
áskorun um að þessi samtök taki upp viðræður um
það „með hvaða hætti þau geti átt sem best
samstarf um að ná sameiginlegum markmiðum“.
Með þessari áskorun er þetts sameiningarmál
A-flokkanna komið á nýtt stig. Með því að hafna
tvíhliða viðræðum við Alþýðubandalagið er ljóst
að alþýðuflokksmenn eru ekki fúsir til náinnar
samvinnu við Alþýðubandalagið eitt, heldur vilja
þeir viðræður um þetta mál við félagshyggjuflokka
í Reykjavík á breiðum grundvelli.
Ekki er ástæða til annars en að samtök þau, sem
hér eiga hlut að máli, íhugi þessa tillögu. Fyrirfram
er ekki rétt að hafna viðræðuhugmynd þessari.
Sjálfsagt er að kanna til hlítar hversu raunhæf hún
er og til hvaða málefna hún getur tekið.
Slys á sjó og landi
íslendingar hafa verið minntir á það síðustu
daga, að vetrarveðrum fylgja miklar hættur á sjó
og landi.
Ungir piltar, sem gert hafa það að íþrótt sinni
að aka á opnum vélsleðum um hálendið í nátt-
myrkri og tvísýnum veðrum, villtust af leið og
lentu í hrakningum, sem öðrum má til varnaðar
verða.
Þótt e.t.v. sé teflt á tvær hættur í vetrarferðum
af þessu tagi, þá er það í raun og veru fagnaðarefni,
að íslenskir æskumenn bjóða hættunni birginn og
láta sér ekki bregða við óvissu veðranna. Hins
vegar þarf að fylgja með í slíkum vetraríþróttum
að gætni sé viðhöfð og ekki sé látið undir höfuð
leggjast að hafa ferðabúnað í fullkomnu lagi.
Sjóslysahættan virðist ekki minnka, þótt búnað-
ur skipa sé nú í engu líkur því sem fyrrum var. Þótt
svo giftusamlega takist til, að mannslífum sé oft
bjargað úr sjávarháska fyrir snarræði og áræði
sjómanna og björgunarsveita, þá er ekkert einhlítt
í því efni. Hafið tekur sinn toll í mannslífum og
heilsu- og orkutjóni sjómanna.
Hér verður enn spurt, sem áður hefur verið gert
í þessu blaði: Eru forvarnir í slysavarnastarfi
nægilega vel af hendi leystar? íslendingar geta
auðvitað ekki flúið hættur síns eigin lands. En þess
verður að krefjast að virkar slysavarnir séu í heiðri
hafðar. Það á jafnt við um land og sjó.
Tapið hiá KEA
Það kom fram í Tímanum í gær
að útlit væri fyrir verulegt tap á
KEA þegar reikningar þess fyrir
síöasta ár hafa verið gerðir upp.
Að því er þarna segir liggur ársupp-
gjörið enn ekki fyrir, en níu mán-
aða uppgjör á síðastu ári sýnir 150
miljóna tap. Því má gera ráð fyrir
að óséðu að endanlcgt tap félagsins
geti orðið eitthvað nálægt þessari
stærðargráðu; bæði er að því að
gæta að vextir lækkuðu frá hausti
og eins kemur jólaverslunin inn á
síðustu mánuöunum.
Hér er vitaskuld um mjög alvar-
lcgan hlut að ræða. Eftir kaupfé-
lagsstjóra KEA er þarna haft að
það, sem hafi gert árið svo óvenju
óhagstætt fyrir félagið, hafi verið
að fá á sama tíma niðursveifiu á
öllum rekstrarsviðum sínum. Slíkt
hafi gerst áður í einstökum grein-
iim, en þá hafi afkoman verið betri
í öðrum og þær flcytt félaginu yfir
erfiðleikana. Þessu til viðbótar
komi svo hitt að raunvextir hafi á
síðasta ári verið hærri en atvinnu-
lífið geti staðið undir.
Vel rekið fyrirtæki
Nú er það viðurkennt af öllum,
sem til þckkja, að KEA sé eitt
öflugasta fyrirtæki landsins, sem
og hitt að það sé ákaflega vel og
skynsamlega rekið. Félagið hefur
um áratugaskeið vcrið burðarás í
öllu atvinnulífi við Eyjafjörð, og til
þess hefur gjarnan verið litið sem
fyrirmyndar. Það hefur notiö þess
áiits að það væri talandi dæmi um
það hvernig samvinnurekstur gæti
bestur orðið og komiö almenningi
öllum á félagssvæði sínu að beinu
fjárhagslegu gagni.
Ef citthvað það væri að í rekstri
Kaupfélags Eyfirðinga sem skýrði
þetta þá væri þessi taprekstur
máski skiljanlegur. Ef félagið hefði
farið út í hæpnar fjárfestingar, sýnt
áberandi óhagkvæmni í rekstri eða
haldiö uppi mörgum tapeiningum
þá mætti kannski leita skýringar í
því.
En svo er skemmst frá að segja
að engar fréttir hafa borist af neinu
af þessu taginu. Þvert á móti er
ekki annað að sjá en að KEA hafi
á síðasta ári, eins og jafnan cndra-
nær, verið rekið af gætni, skynsemi
og fyllstu varkárni. Því hafi verið
stýrt af því sama rekstrarlega ör-
yggi sem í áranna rás hefur gert
það að stórveldi við Eyjafjörð.
Þannig virðist það vera borð-
leggjandi að vandi KEA á síðasta
ári sé ekki hcimatilbúinn. Hann sé
til kominn vegna utanaðkomandi
aðstæðna. Með öðrum orðum að
KEA hafi orðið fórnarlamb þeirra
sömu óhagstæðu ytri rekstrarskil-
yrða og önnur fyrirtæki vítt og
breitt um landið kvörtuðu sem
harðast undan á liðnu ári.
Stóralvarlegt mál
Það þýðir aftur að hér er stóral-
varlegt mál á ferðinni. Fyrirbyggð-
arlög á borð við Akureyri og
Eyjafjörð yrði það síður en svo
nokkurt grín ef svo kynni að fara
að sjálft Kaupfélag Eyfirðinga lenti
í rekstrarerfiðleikum, hvað þá ef
það neyddist til þess að draga
verulega saman seglin. Hætt er við
að hinar blómlegu byggðir við
Eyjafjörö yrðu þá fljótar að láta á
sjá, því að seint myndu einkafyrir-
tæki þjóna þeim með sama mynd-
arskap og KEA hefur gert.
Málið er vitaskuld að samvinnu-
fyrirtækin hafa í áranna rás verið
undirstaða nánast alls atvinnu-
framtaks í hinum dreifðu byggðum
landsins. I rekstri þeirra hefur ríkt
festa og það hefur komið í hlut
þeirra að viðhalda atvinnuöryggi á
heimaslóðum sínum.
í seinni tíð er liins vegar farið að
bera hér töluvert á útlendum frjáls-
hyggjuhugmyndum. Á það hefur
margoft verið bent að slíkar hug-
myndir taka ekkert mið af þeirri
sérstöðu íslendinga að vilja við-
halda byggð í öllu landinú. Ef
menn vildu sætta sig við að þjappa
öllum landsmönnum saman á suð-
vcsturhorninu en reka svo einar
saman verstöðvar annars staðar
með lausafólki, þá gæti frjálshyggj-
an kannski gengið. En hún gengur
ekki samhliða því aö við reynum
að viðhalda áfram eðlilegu mann-
lífi fyrir vestan, norðan og austan
líka. Til þess að það sé hægt þarf
að stjórna í landinu.
Því miður er hætt við að dæmið
um KEA sé aðeins það fyrsta af
fleirum. Að við cigum eftir að fá
að sjá hrikalegar taptölur núna í
vor frá talsvert mörgum fyrirtækj-
um á landsbyggðinni til viðbótar.
Og slíkt gengur ekki.
Til að geta haldið uppi mannlífi
í landinu öllu verðum við að eiga
þar traust og vel rótföst fyrirtæki.
Þar dugar ekki að treysta á happa
og glappa aðferð frjálshyggjunnar.
Þar þarf fyrirtæki í eigu heima-
manna sem ráða við að tryggja
atvinnu og verslun og geta ráðist út
í nýjungar. Þcss vegna má tap-
rekstur af utanaðkomandi ástæð-
um ekki eiga sér stað. Við höfum
ekki efni á honum.
Garri.
VÍTTOG BREITT
Tískufag í kreppu
Fjölmiðlar og sér í lagi fjölmiðl-
un kvað vera í tísku um þessar
mundir. Að minnsta kosti tyggja
allir þeir sem ætla sér hlutverk við
fjölmiðlunarkennslu þá staðhæf-
ingu hver upp í annan.
En nú er einmitt mikið fjallað
um nauðsyn háskóladeildar eða
sérstaks skóla fyrir verðandi fjöl-
miðlafólk. Og eitginn efast um að
fjölmiðlun sé í tísku, eða öllu
heldur „in", eins og er líklega
betur skiljanlegt meðal unga efnis-
fólksins sem telur fara sér einkar
vel að tala tungum hratt og hiklaust
í hljóðnema. Ekki skaðar draum-
sýnina að linsa á vídeóapparati sé
í sambandi við hljóðnemann.
Það er víst nóg að hugur ungs
fólks standi til þeirra greina sem
siður er að sjóða saman í sömu
naglasúpunni og kalla því vonda
heiti fjölmiðlun, sem er orðið svo
jaskað að fæstir vita hvað merkir í
raun og veru. En aðalatriðið er
auðvitað að þeir sem ætla að fara
að mennta fólk kerfisbundið í þeim
fræðum sem orðið skírskotar til
geti hangið í brúklegu fræðiheiti.
Ella verður kennslugreinin heldur
ræfilsleg og erfitt að grafa upp
fjárframlög til hennar.
Seglin víða rifuð
Mitt i öllu tískutalinu um fjöl-
miðlana berast þráfaldlega fregnir
um að margir þeirra berjist í bökk-
um og nær alls staðar er vcrið að
rifa seglin í útgáfu eða draga úr
kostnaði við útsendingar. Útvarps-
stöðvar hanga á horriminni og geta
einhverjar þeirra geispað golunni
hvenær sem er.
Ríkisútvarpið er rekið með þeim
hætti að væri það ekki opinbert
mundu fjárhagsvandræðin þar vera
kölluð eitthvað allt annað en skiln-
ingsleysi stjórnvalda.
^ “ mim.u> m>
AIMBUBLMB
Annars staðareru fjármálastjór-
ar settir til höfuðs öðrum fjármála-
stjórum til að reyna að koma
einhverri skynsemi í rekstur.
En þegar Þjóðviljinn leggur spil-
in á borðið og segir að útgáfan sé
að stöðvast vegna fjárhagsvand-
ræða rjúka aðrir fjölmiðlar upp til
handa og fóta og rjúka til að gera
rannsóknar- og fréttaefni úr fjár-
hagsástandi Þjóðviljans. En að
sömu miðlar hafi kjark til að líta
upp undirsjálfasigogskýraheiðar-
lega frá eigin fjárhagsvanda er víðs
fjarri þeirri upplýsingu sem spjátr-
ungar í fréttamannastétt kalla
frjálsa fjölmiðlun og telja sig sér-
lega boðbera fyrir.
Magn eða gæði
Þótt hér hafi gagnsemi fjölmiðla-
skóla verið dregin í efa er greinilegt
að sumu fjölmiölafólki veitti ekki
af nokkurra ára námi til að komast
að einföldustu undirstöðuatriðum
um blöð og blaðamennsku.
Til dæmis má nefna að langt er
frá að einhlút sé að gæði blaðs og
efnisinnihald fari eftir blaðsíðu-
fjölda og enn síður eintakafjölda.
Þetta er vel þekkt staðreynd meðal
allra þeirra sem eitthvað vita um
blöð og fréttamennsku. Ef einhver
skilur þetta ekki má taka sem dæmi
að bresku subbu- og klámblöðin,
sem kölluð eru síðdegisblöð koma
sum hver út í allt að tíföldu upplagi
vandaðri blaða sem hafa margfalt
meiri áhrif en stóru, vondu blöðin.
Meira að segja skilja auglýsend-
ur í útlöndum að áhrifamáttur
auglýsinga byggist ekki endilega á
stórum upplögum. Um þetta getur
hver og einn sannfærst sem nennir
að kaupa svo sem eitt breskt morg-
unblað og annað síðdegisblað og
fletta þeim.
Því er þetta nefnt, að á þriðju-
dagskvöld - kynnti svokallaður
fréttamaður einhvers konar sam-
tals- og rannsóknarþátt sem koma
átti í sjónvarpi. Með því yfirlæti
sem fáfræðin ein ræður yfir til-
kynnti hann að til stæði að upplýsa
allt um fjárhagsstöðu Þjóðviljans
og kallaðir voru til nokkrir ritstjór-
ar blaða sem sögusmettur hafa
komið á kreik að eigi að fara að
sameinast.
Svo vel tókst þessi fáfengilega
.kynning að því var komið inn í
höfuð hlustenda að allt væru þetta
heldur lítilsigldir sneplar, kæmust
fyrir í blaðsíðufjölda Morgun-
blaðsins.
Svona mat á blaðaútgáfu, til-
gangi hennar og mismunandi efnis-
tökum færir manni sanninn um að
þjóðarnauðsyn beri til að mennta
það fólk sem hleypt er í fjölmiðla
að segja fréttir.
Og loks lítil uppástunga til
fréttahaukanna sem nú velta sér
upp úr fjárhagsvandræðum Þjóð-
viljans: Hvernigværi aðgeraúttekt
á þeim kröggum sem enn aðrir
fjölmiðlar eiga ef til vill í og minna
er talað um? „ ,
OÓ