Tíminn - 03.08.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 3. ágúst 1989
IIIIIIIIillllllllllll AÐUTAN

Evilin Taylor er af konungaættum. Nú bíður hún þess í rústum heimilis síns í Níkaragva að Bretar sendi þjóð hennar, sem enn lítur á sig sem breska þegna, aðstoð
Fyrrverandi breskir þegnar í Níkaragva:
Senda „Thatcher drottningu“ ákall
í steikjandi heitri og illa þefjandi hafnarborg við strönd
Karíbahafs í Níkaragva bíða afkomendur konunglegrar
ættar eftir að breskt herlið komi og bjargi þeim frá
Spánverjum. Þetta fólk hefur aldrei sagt upp trúnaði sínum
við Breta og finnst það hafa verið yfirgefið.
„Thatcher drottning ætti að
senda okkur aðstoð,“ segir Ruby
Williams, 72 ára gamalt barnabarn
George Augustus Frederick II,
síðasta krýnda konungs Miskito-
ættbálksins. „Þessi staður er ná-
tengdur yfirvöldum í London.
Drottningin ætti að hjálpa okkur.“
Systir hennar, Evilin, sem er 83
ára, man þá tíð þegar fólk kaliaði
hana „prinsessu" vegna ættgöfgi
hennar. Núna eyðir hún dögunum
í húsinu sínu sem er í rúst eftir
fellibyl, full gremju. „Bretarnir
ánöfnuðu okkur aldrei eyri,“ segir
hún.
Enskumælandi íbúar
í spænskumælandi landi
Borgin fékk nafn sitt fyrir löngu
eftir hollenskum sjóræningja, Bla-
uuveld að nafni en var snúið upp á
ensku - Bluefields - eftir að breskir
kaupmenn höfðu lagt hann undir
sig. Þetta er heilsuspillandi bær þar
sem híbýli manna eru skjögrandi
trékofar sem eyðilögðust í fellibyl
í fyrra og ekki þekkjast vatns- eða
skolplagnir.
Frumskógur einangrar bæinn frá
vestari hluta Níkaragva, þar sem
menn tala spænsku, og enskumæl-
andi íbúar Bluefields tala með
greinilegum hreim sem einkennir
íbúa við Karíbahafið. Margir
þeirra spyrja enn kurteislega eftir
Viktoríu drottningu ef enskan gest
ber að garði og mynd af henni
prýðir heimili margra. Þeir ncfna
Iíka að þá dreymi um að Bretarnir
komi aftur til að koma bænum
aftur á réttan kjöl.
íbúar Bluefield eru blanda af
Miskito indíánum, svertingjum og
Karíbum og eiga lítið sameiginlegt
með „Spánverjunum" í Managúa,
sem þeir líta enn á sem erlent
hernámslið.
Sandinistar hafa boðið
þeim aukið sjálfræði
Þegar Somoza var við völd fengu
íbúar Bluefield að vera í friði. En
kappsamir byltingarmenn Sandin-
ista fóru illa með þá eftir að þeir
náðu völdum fyrir 10 árum og
sögðu unglingum á staðnum, með
bandarísk vopn, stríð á hendur.
Nú hefur Sandinistastjórnin
boðið að svæðið skuli fá takmark-
aða efnahagslega og stjórnmála-
lega sjálfstjórn, og flestir Miskit-
oarnir og svörtu bardagamennirnir
hafa lagt niður vopnin. En strönd
Níkaragva sem snýr að Atlantshafi
er áfram land með eigin siði og
venjur sem engan þátt hefur tekið
í byltingunni.
Miskito-indíánarnir eru mjög
þolinmóðir. í afskekktu þorpi sem
enginn vegur liggur að, norður af
Bluefields, er sagt að öldungarnir
standi enn vörð um brotinn tré-
valdasprota Fredericks II, en hann
var krýndur 1845. Miskitoarnir
segja að þegar Bretar snúi aftur
verði gert við veldissprotann og
nýr kóngur setjist í hásætið.
Ekki virtust þó miklar líkur á því
að þetta væri í þann veginn að
gerast um miðjan júlí þegar haldið
var upp á tíu ára afmæli byltingar
Sandinista í Bluefields. Karabísk
tónlist glumdi um göturnar og
dansandi stúlkur sveifluðu lendun-
um fyrir framan háttsett fólk á
palli. Dauðar skjaldbökur flutu
um á litlu höfninni. Kúm var
slátrað á götunum. Og ung hreysti-
menni á hestbaki stunduðu óhugn-
anlega staðaríþrótt, gerðu sitt
besta til að rífa hausinn af lifandi
önd sem hengd var upp á löppun-
um. Sá sem bar sigur úr býtum,
eftir 40 tilraunir, fékk að launum
það sem eftir var af öndinni og
rommflösku.
Meira en þriggja alda
tryggð við Bretland
Sumir halda því fram að orðið
Miskito eigi rætur að rekja til
„musket", framhlaðningsins sem
Indíánarnir fengu í hendur þegar
fyrstu bresku skipin komu á þessar
slóðir fyrir meira en þrem öldum.
í skiptum fyrir rausnarlegar gjafir
Englendinga urðu Miskitoarnir
óendanlega tryggir höfuðstöðvun-
um í London og börðust ákaft gegn
áhrifum Spánverja.
Fyrsti konungur Miskitoa, sem
settist að völdum 1673, gekk ein-
faldlega undir nafninu „Gamli
maðurinn fyrsti". En eftirkomend-
ur hans, sem urðu æ veraldarvan-
ari, fundu hjá sér hvöt til að taka
upp nöfn eins og Jeremy, Peter,
Edward og Robert, samhliða því
sem áhrif Englendinga urðu sterk-
ari.
Þessir tryggu einvaldar af Mi-
skito-ættbálkinum fóru að tileinka
sér framkomu konungborinna
Breta. Á málverkum af Miskito-
prinsum á 19. öld má sjá þá með
nýtískulegar siglingahúfur og í
jökkum skreyttum fyrirferðarmikl-
um axlaskúfum. Flestir voru þeir
sendir til Jamaica eða jafnvel Eng-
lands til menntunar og krýning
margra kónganna fór fram með
pomp og prakt í nágrannaríkinu
Belize.
Þaðan var konungsríki Miskito-
anna stjórnað. En þegar Robert
Charles Frederick I (1825-1845)
tók upp á því að gefa landareignir
út og suður þegar hann var
drukkinn, Bretum til skelfingar,
sendu þeir ræðismann með hraði
til Bluefields. Hann afturkallaði
landagjafimar, þ.á m. þriðjung
Miskito-svæðisins sem vingjamleg-
ur Skoti hafði þegið að gjöf.
Aukin áhrif Bandaríkja-
manna og Bretar
drógu sig í hlé
Svo fór að Bandaríkjamenn fóru
að sýna Níkaragva meiri áhuga en
áður. Þeir fengu m.a. þá hugmynd
að suðurhluti landsins byði upp á
fullkomnar aðstæður fyrir skipa-
skurð milli Kyrrahafs og Atlants-
hafs og um skeið réði bandarískur
ævintýramaður ríkjum í Managúa.
Meðan þessu fór fram drógu Bretar
úr völdum einvalda Miskitomanna.
Frá og með 1860 vom handhafar
hásætisins lækkaðir í tign og hafa
síðan einungis verið ættbálkahöfð-
ingjar.
Bretar reyndu þó að halda nán-
um tengslum við Bluefields allt
þangað til síðasti heiðursvararæð-
ismaðurinn að lokum yfirgaf stað-
inn í örvilnun fyrir tíu ámm. í
fjarveru hans hefur skrautlega mál-
aða skiltið „British Vice-Consu-
late“, sem hann skildi eftir hang-
andi fyrir utan húsdyrnar, verið
mikils metinn helgigripur í Blue-
fields, næstum því eins mikils me't-
inn og veldissproti Fredericks II
kóngs. Fólkið þar lifir í voninni um
að vararæðismaðurinn eigi eftir að
snúa aftur einn góðan veðurdag.
Bíða þess að
Bretar komi aftur
íbúarnir sjá til þess að ávali
málmskjöldurinn sé ávallt skínandi
fægður og fylltust skelfingu þegar
fellibylurinn reif hann af festingun-
um í fyrra.
En það voru margar hendur á
lofti að bæta skaðann. Eftir að
aftur hafði lægt fór hópur kúb-
anskra lækna, sem hafa búið í
húsakynnum vararæðismannsins
síðan hann fór, á stúfana í leit að
skiltinu. Þeirfundu það, hreinsuðu
og settu það aftur á sinn stað á
veggnum. Til að sýna tilfinningum
fólksins á staðnum virðingu fægja
þeir plötuna á hverj um degi. „Þetta
skilti er mikilvægur hluti af sögu
þessa staðar,“ segir einn læknanna.