Tíminn - 29.08.1989, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Þriðjudagur 29. ágúst 1989
FRÉTTAYFIRLIT
MOSKVA - Framámenn
kommúnistaflokka í Lettlandi
og Eistlandi hafa lýst því yfir aö
þeir telji varnaöarorö stjórn-
valda í Moskvu gegn rísandi
þjóöernishreyfingu í Balkan-
löndunum vera íhlutun í innan-
ríkismál. Þjóðfylking Lettlands,
sem er 6in þeirra hreyfinga er
Kremlverjar gagnrýndu á laug-
ardag, sendi skeyti til Gorbat-
sjovs aðalritara og skoraöi á
hann að oþinbera hverjir
stæðu á bakvið boöskaþ
stjórnarinnar.
VARSJÁ - Varnarmálaráð-
herra Póllands, Florian Siwicki
hershöföingi, sem kemur úr
rööum kommúnista, hefur lýst
því yfir aö hann muni Ijá ríkis-
stjórn Samstöðu fylgi sitt og
hersins, en varar við úrsögn
landsins úr Varsjárbandalag-
inu og öðrum ráðstöfunum er
stefnt gætu öryggi Pólverja í
hættu. Stuðningur Siwickis er
talinn fjöður í hatt Mazowieckis
í tilraunum hans til stjórnar-
myndunar.
BEIRÚT - ísraelski flugher-
inn hélt áfram árásum sínum á
stöðvar Hizbollah-félaga í
austurhluta Líbanons. Jafnt
hermenn sem óbreyttir borgar-
ar lágu í valnum eftir árásir
ísraela á sunnudag.
PARÍS - Samningamenn
höfðu ætlað sér að reyna til
þrautar að komast að sam-
komulagi um skiþan mála í
Kambódíu, en langþreyttir
fundarmenn telja að aðeins-
kraftaverk fái komið í veg fyrir
frekari átök í landinu. Að sögn
stjórnarerindreka eru sjónar-
mið stjórnarinnar, sem studd
er Víetnömum, og hinna
Ftauðu Khmera, sem hallir eru
undir Kínverja, ósættanleg
með öllu.
DAMASKUS - Francois
Scheer, sendimaður franska
utanríkisráðuneytisins, er bú-
inn að kynna sýrlenska utan-
ríkisráðherranum Farouq al-
Shara friðartillögur Frakka, er
gera ráð fyrir að allur erlendur
liðssafnaður verði dreginn til
baka frá Líbanon. Að sögn
hlutu hugmyndir hans fremur
dræmar undirtektir.
STOKKHÓLMUR - Að
sögn sænska utanríkisráðu-
neytisins báru tilraunir sovéska
andófsmannsins Andrei Sak-
harovs til að grennslast fyrir
um örlög sænska erindrekans
Roul Wallenbergs engan
árangur. Wallenberg hvarf
með dularfullum hætti i
stríðslok, eftir að hafa bjargað
þúsundum gyðinga úr klóm
nasista.
ÚTLÖND
Afríkuríki aö sökkva í skuldafen:
VILJA RYMKUD KJOR
HJÁLÁNARDROTTNUM
Að tilhlutan Einingarsamtaka
Afríkuríkja hófst um helgina í Kairó
þriggja daga ráðstefna, skipuð 150
fulltrúum, um bága skuldastöðu Afr-
íkuríkja og leiðir til úrbóta. Vest-
rænir og a-evrópskir erindrekar
sækja ráðstefnuna auk fulltrúa frá
alþjóðlegum bankastofnunum,
einkabönkum og Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum. Eitt aðalviðfangsefni ráð-
stefnunnar verður að undirbúa al-
þjóðlegt þing um skuldastöðu álf-
unnar, en sumir hafa óttast að slík
samkunda yrði vettvangur heiftúð-
ugra deilna millum lánardrottna og
skuldara.
Aðalritari Einingarsamtakanna,
Ide Oumarou, sagði í ræðu, að
tækist ekki að finna varanlega lausn
á erlendri skuldasöfnun álfunnar,
yrði Afríka komin í vítahring efna-
hagslegrar ánauðar. Ástand mála
kvað hann fyrst og fremst mega
kenna ósanngjarnri verðlagningu á
helstu afurðum Afríkuríkja, sem og
verndartollum og öðrum innflutn-
ingshöftum er í gildi væru í iðnríkj-
unum gegn afrískri framleiðslu. Út-
flutningur álfunnar byggist einkum á
landbúnaðarafurðum og óunnum
hráefnum úr jörðu. Forsvarsmenn
Afríkurtkja leggja áherslu á niður-
skurð á erlendum skuldum og að
lánardrottnar fallist á að afborganir
takmarkist við 10-15% af þjóðar-
framleiðslu. Þá hvetja þeir til verð-
hækkunar á framleiðsluvörum og
aukinnar erlendrar fjárfestingar í
ríkjum Afríku.
Á síðasta ári námu afborganir af
erlendum skuldum tveimur fimmtu
hlutum af útflutningsverðmæti Afr-
íkuríkja. Talið er að þær muni
tvöfaldast á næsta áratug - fara í um
550 milljarða dala - verði ekki að
gert.
Áætlað er að erlendar skuldir Afríkuríkja tífaldist frá 1980, fram um næsta
áratug.
Enn minnkar
Aralvatnið
Sú var tíð, að Aralvatn var fjórða
stærsta stöðuvatn heims. Það hefur
nú þokast niður í sjötta sætið og allar
horfur á, að eftir tuttugu ár verði
það horfið með öllu, haldi svo fram
sem horfir. Frá 1960-1987 hefur
yfirborð vatnsins lækkað um 13
metra, ummál þess hefur skroppið
saman um 40% og rúmtak þess um
60%. Úr kafinu rís sölt eyðimörk og
teygir sig til allra átta. Óheillaferli
þetta má rekja til þess tíma er Stalín
reyndi að gera Sovétríkin sjálfum
sér nóg um baðmullarframleiðslu.
Til að skapa áveitur fyrir milljónir
hektara af baðmullarökrum, var
farvegi stórfljótanna Syr Darja og
Amu Darja breytt, en fljótin tvö
voru meginaðfærsluleiðir vatnsins.
Syr Darja fellur nú um flestar jarðir
aðrar og Amu Darja skilar Aral
innan við fimm prósentum þess vatns
er í það fellur.' Við þetta bætist, að
vatnið er mengað skordýraeitri og
annarri ólyfjan er einnig hefur borist
í drykkjarvatn íbúa í nágrenni Aral
og er talið valda fæðingargöllum,
meltingarsjúkdómum og krabba-
meini er hrjáir íbúa í sívaxandi mæli.
Tuttugu og eitt ár er nú liðið frá innrás Varsjárbandalagsins í Tékkóslóvakiu.
Vatni frá Aral er veitt á baðmullarakra við Uzbek.
Sovésk yfirvöld hafa nú hrundið
af stað tuttugu ára áætlun, í því
skyni að færa aðfærslur Aralvatns til
betra horfs og hefta frekari uppþorn-
un þess.
Sovéskt umhverfisvandamál:
Ungverjar mót-
mælaviðTékka
Utanríkisráðherra Ungverja-
lands, Gyula Horn, hefur formlega
mótmælt handtöku tveggja Ung-
verja er tékkneska lögreglan tók í
sína vörslu á mótmælafundi, er hald-
inn var í Prag í tilefni 21 árs afmælis
innrásarinnar 1968. Horn benti á, að
öðrum fundarmönnum hefði þegar
verið sleppt og ljóst að Tékkar gerðu
of mikið úr sekt þeirra félaga. Annar
þeirra, Gyorgy Kerenyi, mun í ræðu
hafa beðið Tékka afsökunar á hlut-
deild Ungverja í innrásinni 1968.
Hinum, Tamas Deutsch, er gefið að
sök að hafa dreift flugritum á fundin-
um.
Um 15 manns hafa staðið mót-
mælavörð við sendiráð Tékka í
Búdapest frá því í fyrri viku. Fjórir
mótmælenda eru nú undir læknis-
hendi eftir að hafa svelt sig síðan á
fimmtudag.
Loftmengun:
Bush hreinsar loftið
Bush Bandaríkjaforseti hefur
sætt mikilli gagnrýni fyrir frumvarp
sitt að lögum sem ætlað er að
stemma stigu við loftmengun í
borgum vestra. Að áliti sumra
gagnrýnenda yrðu hin nýju lög í
sumum tilfellum til að auka frekar
á mengun en hitt. Þannig hyggst
Bush takmarka leyfilegt magn kol-
vetna í útblæstri bifreiða við 0,25
grömm á mílu (1,6 km) en þar sem
hér er um meðaltalstölur að ræða,
gæti helmingur farartækjaflotans
fræðilega farið yfir þessi mörk. Þá
hét Bush því í júní síðastliðnum að
árið 2000 skyldu allar bandarískar
borgir, að New York, Houston og
Los Angeles undanskildum, lúta
ströngum reglum gegn mengun
andrúmslofts. Síðan hefur borgum
þeim, er undanþegnar verða regl-
unum, fjölgað upp í níu. Þá snúast
svo vopn í höndum forsetans, að
fyrirheit er hann gaf í sumar, um
að minnka skuli losun nitrogen-ox-
íða út í umhverfið, verða til þess'
að losun eykst í fyrstu um eina
milljón tonna. Nitrogen-oxíð eru
ein helsta orsök hins súra regns er
ógnar skógum og öllu lífríki.
Áætlaður kostnaður banda-
rískra skattborgara at hreinsun-
arátaki forsetans er um 18 milljarð-
ar dala.