Tíminn - 29.11.1989, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 29. nóvember 1989
Tíminn 7
Frá fundi miðstjórnar um hclgina.
Island og Evrópubandalagið
í Evrópu eru nú að verða
mestu breytingar í efna-
hagslegum og pólitískum
efnum frá lokum síðari
heimsstyrjaldar. Annars
vegar ryður þingræðið sér
til rúms í ríkjum Austur-
Evrópu og hins vegar stefnir
óðfluga í efnahagslegan og
e.t.v. pólitískan samruna
stórs hluta Yestur- Evrópu.
Þróun mála í Vestur-Evrópu á
sér alllangan aðdraganda. Allt frá
lokum síðari heimsstyrjaldar hefur
markvisst verið að því unnið að
draga úr tollum og viðskiptahöml-
um. Þeirri viðleitni hefur stöðugt
vaxið ásmegin. Mikilvæg skref
voru tekin með stofnun Efnahags-
bandalags Evrópu og Fríverslunar-
samtaka Evrópu í kringum 1960,
og með þeim fríverslunarsamning-
um sem gerðir voru við Evrópu-
bandalagið upp úr 1970. íslending-
ar hafa verið virkir þátttakendur í
þessari þróun allri, m.a. með þátt-
töku í Fríverslunarsamtökum Evr-
ópu og sérstökum samningi við
Evrópubandalagið.
Þótt afnám verndartolla hafi
valdið íslenskum iðnaði talsverð-
um erfiðleikum hefur útflutningur
sjávarafurða til Vestur-Evrópu
hins vegar margfaldast og á vafa-
laust mjög stóran þátt í góðum
lífskjörum íslensku þjóðarinnar
undanfarna áratugi.
Nú er ráðgert enn eitt og lang-
samlega stærsta skrefið í umræddri
þróun í Vestur-Evrópu. Ekki er
aðeins stefnt að frelsi í viðskiptum,
heldur einnig að frelsi í fjármagns-
flutningum, fólksflutningum og á
sviði þjónustu hvers konar. Einnig
er ráðgert náið samstarf á fjöl-
mörgum sviðum, eins og t.d. á
sviði menntamála, umhverfismála
og rannsókna- og þróunarmála.
Aðalfundur miðstjómar Fram-
sóknarflokksins telur rétt að ís-
lendingar taki þátt í þeim viðræð-
um sem ráðgerðar eru á næsta ári
milli Fríverslunarsamtaka Evrópu
og Evrópubandalagsins um sam-
starf á ofangreindum sviðum.
Fundurinn leggur hins vegar ríka
áherslu á sérstöðu Islands og þá
fyrirvara sem settir voru fram af
forsætisráðherra fyrir íslands hönd
á fundi leiðtoga EFTA-ríkjanna í
Osló í mars sl.
Fundurinn ítrekarsérstaklega að
frjáls verslun með sjávarafurðir,
án þess að í staðinn komi veiði-
heimildir fyrir erlenda aðila, er
forsenda fyrir þátttöku okkar ís-
lendinga í frjálsum markaði Vest-
ur-Evrópu.
Fundurinn leggur einnig áherslu
á að hið viðkvæma íslenska pen-
Miðstjóm Framsóknarflokksins
fagnar því setningu laga um verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga og
nýjum tekjustofnalögum, enda tel-
ur miðstjórnin þau mikilvægan þátt
í því skyni að efla sveitarfélögin.
Framsóknarflokkurinn leggur
áherslu á jafnvægi í byggð landsins.
Hann vekur athygli á mikilvægi
þess fyrir þjóðarbúið í heild að
landið sé vel byggt, þannig að
auðlindir til lands og sjávar nýtist
sem best. Því markmiði verður
aðeins náð að jöfnuður og jafnræði
ríki með mönnum án tillits til
búsetu. Þegnar landsins verða allir
að búa við sem jöfnust skilyrði og
ingakerfi verður að styrkja og gera
virkara en það er nú, áður en unnt
er að samþykkja fullt frelsi fjár-
magnshreyfinga. Áður verður jafn-
framt að setja skýr lög sem tryggja
njóta sambærilegrar aðstöðu og
þjónustu af hálfu samfélagsins,
m.a. í mennta-, félags-, heilbrigð-
is-, samgöngu- og atvinnumálum.
Til að treysta búsetu í landinu og
jafna aðstöðu í landshlutum gegna
sveitarfélögin veigamiklu hlut-
verki. Þessu hlutverki verða sveit-
arfélögin að geta mætt af nýjum
styrk hvert og eitt, með samruna
eða samvinnu og samstarfi um
einstök verkefni.
Tekjustofnalög á hverjum tíma
verða að tryggja sveitarfélögunum
tekjur, samfara auknum lögboðn-
um verkefnum, þannig að þau geti
sinnt þeim verkefnum sem byggðin
að erlendir fjármagnseigendur nái
ekki eignarhaldi á auðlindum
landsins eða á fyrirtækjum sem
þær nýta, t.d. í sjávarútvegi. Þess
verður einnig að gæta að megin-
þættir samninga til og frá landinu
verði ætíð í höndum {slendinga
sjálfra.
Fundurinn tekur jafnframt undir
það að nauðsynlegt er að íslending-
ar geti gripið í taumana ef miklir
flutningar vinnuafls til landsins
valda erfiðleikum í atvinnumálum.
Um leið og aðalfundur mið-
stjórnar varar eindregið við öllum
hugmyndum um fulla aðild að
Evrópubandalaginu tekur fundur-
inn undir eftirgreind orð Stein-
gríms Hermannssonar forsætisráð-
herra á fyrrnefndum fundi leiðtoga
Fríverslunarsamtaka í Osló:
„Við getum aldrei gefið okkur á
vald yfirþjóðlegra stofnana. Við
getuni aldrei afsalað okkur full-
veldinu eða rétti okkar til þess að
taka sjálfir nauðsynlegar ákvarð-
anir til að tryggja afkoinu okkar og
sjálfstæði. Við verðum að hafa
sjálfir stjórn á náttúruauðlindum
íslands, sem eru grundvöllur til-
veru okkar. Við teljum ekki að
fjarlægt vald muni nokkru sinni
geta haft þá stjórn á viðkvæmum
náttúruauðlindum að okkar hags-
muna sé gætt. Slíkar grundvallar-
staðreyndir munu ráða ákvörðun-
um okkar með tilliti til náins sam-
starfs við Evrópubandalagið eða
innan hinnar evrópsku efnahags-
heildar.“
Aðalfundur miðstjórnar lýsir
þeirri von að farsællega megi takast
að mynda evrópskt efnahagssvæði
sem Islendingar geti búið við og
sem stuðli að friðsamlegu samstarfi
allra ríkja Evrópu.
í landinu þarf á að halda á hverjum
tíma.
Framsóknarflokkurinn leggur
áherslu á mikilvægi sveitarstjórn-
arkosninga. Sveitarfélögin eru það
stjórnvald sem stendur fólkinu
næst og aukið sjálfsforræði og efl-
ing þeirra er mjög mikilvægt
byggðamál.
Miðstjórn Framsóknarflokksins
hvetur allt framsóknarfólk til að
vinna af krafti í komandi kosning-
um og tryggja flokknum góða út-
komu um land allt.
Ungu fólki bendum við á að
sveitarstjórnarkosningar eru kjör-
inn vettvangur til að hafa áhrif á
nánasta umhverfi sitt og móta það
til frambúðar.
Ályktun um sveitarstjórnarmál
Framsóknarflokkurinn er frjálslyndur félagshyggju-
flokkur sem vinnur að lausn sameiginlegra viðfangsefna
þjóðfélagsins á grunni samvinnu og jafnaðar.
Þórarinn Þórarinsson:
Hvenær er þjóð illa stódd?
„Lengi mun hans lifa rödd,
þá ísafold er illa stödd. “
Jónas Hallgrímsson hefur gert
tvo gróðursæla bletti á íslandi
ógleymanlega flestum íslendingum
sem unna ljóðum hans, Gunnars-
hólma og Tómasarhaga. Kvæði
þessi tileinkar hann tveimur ætt-
jarðarvinum, Gunnari Hámundar-
syni og Tómasi Sæmundssyni.
Gunnar vildi „heldur bíða hel en
horfinn vera fósturjarðarströnd-
um“. Tómas Sæmundsson var svo
mikill ættjarðarvinur að jtegar
hann lá banaleguna var Island
honum efst í huga. Um það vitnar
bréf sem hann skrifaði Konráði
Gíslasyni í september 1840:
„Mér er óhægt að skrifa liggj-
andi, en má ekki rísa upp. Ham-
ingjan má vita hvort við skrifumst
á aftur. En hvað sem því líður: Ég
bið þig og ykkur að muna eftir
íslandi og kenna það börnum ykk-
ar og barnabörnum. Þá gætir
minna þó hinir eldri týni tölunni."
1 tilefni af 100 ára afmæli Tómas-
ar árjð 1901 gaf Sigurður Kristjáns-
son bóksali að frumkvæði aðdá-
enda Tómasar út bók með 45
bréfum hans og skrifaði Guðmund-
ur Finnbogason ritdóm um hana í
Skírni 1907. Ritdómur þessi er
meðal þess besta sem um Tómas
og rit hans hefur verið skrifað.
Honum lýkur á eftirfarandi hátt:
„Meðan eg hefi verið að lesa rit
Tómasar Sæmundssonar síðustu
dagana hafa mér aldrei úr hug liðið
tvö erindi eftir Jónas Hallgríms-
son. Þau hafa komið aftur og aftur,
og mér hefur fundist eg smám
saman skilja þau betur en áður.
Allir kannast við vísuna:
Tindrar úr Tungnajökli;
Tómasarhagi þar
algrænn á eyðisöndum
er einn til fróunar.
Vísan er ósköp blátt áfram, en
mér finnst eins og eg sjái hilla undir-
annað bak við orðin. Skyldi ekki
skáldinu hafa flogið í hug hve
sviplíkt hið stutta æfistarf Tómasar
var þessum litla bletti, sem kendur
var við hann og stóð þarna algrænn
við jökullinn, með eyðisandana alt
um kring; var ekki líf hans hið
fegursta dæmi þess hvernig gróðr-
araflið býður öflum auðnar og
kulda byrgin, og var það ekki
fróun að hugsa til þess að einhvern
tíma kynni landið að gróa upp, úr
því að þessi reitur gat haldist svona
- „algrænn á eyðisöndum".
En hitt erindið var þetta:
Tómas Sæmundsson.
Lengi mun hans lifa rödd,
hrein og djörf, um hæðir, lautir,
húsin öll og víðar brautir,
er ísafold er illa stödd.
En hvenær er þjóð illa stödd?
Hún er það, ef kuldi kæruleysisins
kemst inn að hjarta sona hennar og
dætra, ef eldur áhugans sloknar.
Hún er það, ef einstaklingar hugsa
fyrst um sjálfa sig, en síðast um hag
ættjarðar sinnar. Hún er illa stödd,
ef börn hennar hætta að berjast
fyrir því sem satt er og fagurt og
gott og nytsamlegt, án tillits til þess
hvort það er þakkað eða vanþakk-
að. Hún er illa stödd, er menn
gleyma því, að vegurinn til full-
komnunar er vegur áræðis og at-
orku, vegur karlmensku og dreng-
skapar, eða eins og Konungsskugg-
sjá kemst að orði: „ef úáran kann
at koma í fólkit sjálft, sem byggir
landit“.