Tíminn - 21.12.1989, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 21. desember 1989
Tíminn 5
Viðræðunefndir ASÍ og VSÍ sammála um meginatriði í nýhöfnum kjaraviðræðum sem koma
jafnt skuldugum örvæntingarfullum launamönnum og fjarvana atvinnufyrirtækjum til goða:
LÆKKADIR VEXTIR OG
VERDLAG ER LAUSNIN
„í viðræðum milli aðila vinnumarkaðarins, ríkisvaldsins
og samtaka bænda sem staðið hafa yfir frá því í lok
nóvember á bæði reglulegum og einnig óformlegum
fundum hefur verið lagður grunnur beinna samningavið-
ræðna. Málin liggja að ýmsu leyti skýrar fyrir nú en það er
allt of snemmt segja að einhverjar niðurstöður hafi
fengist,“ sagði Guðmundur J. Guðmundsson formaður
Dagsbrúnar og VMSÍ.
ASÍ, VSÍ og VMSÍ hafa undan-
farið haft óvenjulegt samráð sín í
milli og er ekki með réttu hægt að
segja að aðilar eigi í kjaradeilu.
Báðir eru sammála um að staða
þjóðarbúsins sé nú með þeim hætti
að svigrúm sé ekki til beinna launa-
hækkana. Vandinn sé slíkur að
hann verði ekki leystur nema að
aðilar vinni saman að lausn hans.
„Við höfum verið að horfa á að
lækkun nafnvaxta í kjölfar mjög
hratt minnkandi verðbólgu yrði
bæði fátækum, örvæntingarfullum
og yfir sig skuldugum launþegum
og fjármagnsvana framieiðslufyrir-
tækjum í stórkostlegum vanda til
verulegra hagsbóta. Við höfum
verið að skoða hvort við eigum
ekki þarna sameiginlegra hags-
muna að gæta og hvort við gætum
ekki þarna unnið upp eitthvað af
því sem tapast hefur,“ sagði Einar
Oddur Kristjánsson formaður VSÍ
í gær við Tímann.
Kjarasamningar eru nú sem óð-
ast að losna. BSRB er með lausa
samninga og samningar flestra að-
ildarfélaga ASÍ verða lausir um
áramótin næstu. Forysta Verka-
mannasambandsins hefur boðað
hógværar kaupkröfur en lagt þunga
áherslu á að vextir og verðlag lækki
og skattar verði a.m.k. ekki hækk-
aðir. Svo virðist sem að með nýjum
formanni VSÍ og höfundi niður-
færsluleiðarinnar svonefndu; Ein-
ari Oddi Kristjánssyni hafi komið
nokkuð annar tónn milli aðila
vinnumarkaðarins en áður.
„Ég lít svo á að við séum ekki í
deilum heldur séum að reyna að
finna sameigintega lausn,“ segir
Einar Oddur sjálfur um málin.
Viðræðufundir ASÍ og VSÍ hóf-
ust í lok nóvember s.l. og fljótlega
urðu aðilar ásáttir um að taka upp
viðræður við ríkisvaldið um að
færa niður verðlag og vexti og að
fresta væntanlegum hækkunum á
opinberri þjónustu.
„Það má segja að eiginlegar
kjaraviðræður séu í biðstöðu. Það
er óumdeilt að kaupmáttur fer
minnkandi, það er vaxandi at-
vinnuleysi. Vaxtabrjálæðið er allt
að drepa og þeim fjölgar stöðugt
sem eru að lenda á uppboðum með
aleigu sína og það gengur ekki,“
sagði Guðmundur J. Guðmunds-
son.
Guðmundur sagði að ljóst væri
orðið að fiskvinnslan og hugsan-
lega útgerðin muni ekki gera kröf-
ur um frekari gengislækkanir að
sinni nema eitthvað komi upp á
eins og olíuverðsprenging eða
eitthvað því líkt eða að loðnan
hyrfi gersamlega.
„Við erum sammála um að vexti
verði að lækka og að afstýra verði
umbeðnum hækkunum ríkisstofn-
ana. Þá er því ekki að neita að
báðir eru mjög smeykir við virðis-
aukaskattinn enda ýmislegt í óvissu
með framkvæmd hans,“ sagði
Guðmundur J. Guðmundsson.
Nýrtónn
Guðmundur sagði annan ,tón
rfkja nú í viðræðum við atvinnu-
rekendur en oft áður og þakkaði
það að hluta nýjum formanni
þeirra sem væri maður sem hægt
væri að tala við beint úr pokanum.
Þá kvaðst hann telja viðræðurnar
við bændasamtökin ákaflega þýð-
iilgarmiklar. Tónninn í þeim verið
afar jákvæður og bændur áttuðu
Guðmundur J. Guðmundssun
sig mjög vel á hversu staðan væri
erfið og aðilar vinnumarkaðarins
áttuðu sig sömuleiðis á hversu
staða bænda væri þröng.
Örn Friðriksson varaforseti ASÍ
tók í sama streng og Guðmundur
og sagði að einhugur væri meðal
launþega og atvinnurekenda um
að höfuðmáli skipti með hvaða
hætti verðbólgan yrði stöðvuð,
stöðugleika yrði komið á og kaup-
máttur síðan byggður upp. „Þetta
er kannski brýnna nú einmitt vegna
þess að atvinnuástandið er langt
frá því að vera gott og lítur út fyrir
að verða enn verra á næsta ári,“
sagði Örn.
Hann sagði að fyrir lægju óskir
um verðhækkanir á þjónustu Pósts
og síma, Útvarps og Sjónvarps,
rafmagns- og hitaveita. Aðilar
vinnumarkaðarins hefðu farið fram
á það formlega að með þessar
hækkanir yrði beðið og hefði ríkis-
valdið sæst á að fresta þeim um
sinn.
„Starfsnefndir ASÍ og vinnuveit-
enda hafa verið að horfa framan í
þennan tvíþætta ógnarvanda sem
við þykjumst sjá að bíði okkar
verði ekkert við gert. Um er að
ræða mjög lækkað atvinnustig eða
aukið atvinnuleysi og áframhald-
andi kaupmáttarhrap.
Við erum sannfærðir um að við
náum engum árangri nema sameig-
inlega. Hann snýst um hvernig við
getum stöðvað eða lágmarkað
kaupmáttarhrap sem við sjáum
fyrir að verði á næsta ári. Þá er hitt
er að reyna halda atvinnuvegunum
Örn Friðriksson
í gangi. Það verður að reyna að
eyða óvissu manna og forðast að
missa atvinnustigið niður í ein-
hvern voða. Það er nú þegar tiltölu-
lega lágt og við þykjumst sjá að
það eigi eftir að lækka enn á fyrstu
tveimur mánuðum næsta árs,“
sagði Einar Oddur Kristjánsson
formaður VSÍ.
Hann sagði að allar vonir væru
bundnar við að samningsaðilar
gætu eytt óvissunni í þjóðfélaginu
og komið á heildarsamningi. Þá
gæti atvinnulífið farið að rétta sig
af í marsmánuði á næsta ári.
Ýmsar hliðar kaupmáttar
Nú væri séð fram á minnkandi
þjóðartekjur á næsta ári. Þess
vegna yrði að halda öllu til skila.
Hefðbundinn mælikvarði á afkomu
manna væri svokallaður kaupmátt-
ur sem er ekkert annað en hlutfall
framfærsluvísitölu og kaups. Á
þetta hefði verið einblínt. „Við
viljum hins vegar meina að ef við
getum róað þetta þjóðfélag og
komið á það einhverjum skikk eða
jafnvægi þá séu fleiri þættir sem
skipta verulegu máli fyrir fátæka
launþega jafnt sem fjárvana at-
vinnufyrirtæki." Einar Oddur
minntist einnig á viðræður ASÍ/
VSl við fulltrúa bænda. Þótt ekki
væri búið að slá neinu föstu þá
hefðu viðbrögð bænda verið ákaf-
lega jákvæð og góð.
Hann lagði á það áherslu að
nafnvextir skiptu höfuðmáli í þess-
um sambandi enda hefðu þeir ekki
Einar Oddur Kristjánsson
bara bein áhrif á hag launþega og
framleiðsluatvinnuveganna einna.
Nafnvextir hefðu gífurlega þýð-
ingu í verðmynduninni í verslun og
þjónustu.
- En nú er forseti ASÍ formaður
bankaráðs stærsta einkabanka
landsins. Er ekki staða hans hálf
undarleg ef hann þarf bæði að gæta
hagsmuna launþega og krefjast
lægri vaxta og gæta hagsmuna
banka síns sem hefur tekjur af
vöxtum?
„Nei alls ekki. Það liggur alveg
fyrir og má öllum vera Ijóst sem
eitthvað þekkja til að það eru ekki
síður gríðarlegir hagsmunir fyrir
íslenska bankakerfið að þessum
ósköpum linni og að við reynum að
ná tökum á peningamálum okkar
og verðbólgu. Ef við höldum þess-
um dansi áfram, þá eru bankarnir
síst betur staddir en aðrir. Þetta
skilja talsmenn bankanna.
Bankamenn eru nær veruleikan-
um en einmitt margir aðrir. Þeir
sjá hvaða hryllingur bíður okkar.
Þeir horfa upp á fyrirtæki og
þekkja stöðu þeirra. Ég held ein-
mitt að forseti ASÍ sé í mjög góðri
stöðu til að sjá heildarmyndina."
Einar Oddur sagði að viðræðum
yrði haldið áfram eftir hátíðar og
þá væri ætlunin að aðilar legðu það
mjög stíft niður fyrir sér hvort að á
þeim grunni sem þegar hefur verið
lagður verði hægt að leggja fram
sameiginlega tillögu. Báðum aðil-
um væri fullljóst að ekkert átak
yrði gert nema að báðir stæðu að
því. - sá
Renna hefur myndast í ísinn frá Horni að Hælavík um 3 sjómílur frá landi en þar fyrir vestan er ísinn þéttari.
Timamynd: Pjetur
Lítill hafís
á Húnaflóa
Við ískönnunarflug í gær kom í
Ijós að lítill ís reyndist vera á Húna-
flóa. ísinn er landfastur frá Munað-
arnesi á Ströndum að Horni, fjórar
til fimm sjómílur út frá ströndinni.
Gisnari ís er á siglingaleið frá Horni
að Straumnesi en leiðin er ekki fær
ennþá að sögn Þórs Jakobssonar
forstöðumanns Hafísdeildar Veður-
stofunnar.
Síðdegis í gær sást frá Hornbjargs-
vita 10-15 kílómetra samfelld ís-
breiða út frá ströndinni, utan við er
auður sjór með nokkru ísreki. Sem
fyrr segir hefur ísinn gliðnað fyrir
Horn og að Straumnesi og er að
þéttleika 4/10. Myndast hefur renna
frá Homi að Hælavík um þrjár
sjómílur frá landi en þar fyrir vestan
er ísinn þéttari.
Þór Jakobson sagði að hægviðri
hafi verið á íssvæðinu í gær en spáð
væri norð-austan átt þannig að sigl-
ingaleiðir yrðu lokaðar út vikuna.
„Það er kannski fyrst um helgina
sem gætu orðið suð-austan áttir sem
þá myndu losa um ísinn við strönd-
ina.“ Þór sagði að þá væri möguleiki
á að siglingaleiðir opnuðust um helg-
ina. „Hitt er annað mál að það
verður varasöm sigling á svæðinu
lengi því að bráðnun íssins tekur
sinn tíma.“
Þess má að lokum geta að ísinn
rekur 1-1.5 sjómílur á klukkustund.
SSH