Tíminn - 06.02.1990, Blaðsíða 14

Tíminn - 06.02.1990, Blaðsíða 14
14 Tíminn Verkakvenna- félagið Framsókn heldur félagsfund fimmtudaginn 8. febrúar kl. 20.30 að Skipholti 50A. Fundarefni: Samningarnir. Sýnið félagsskírteini við innganginn. Stjórnin. OLL VINNSLA PRENTVERKEFNA Við í Prentsmiðjunni Eddu tökum að okkur hönnun og vinnslu á stórum og smáum prentverkefnum. Höfum yfir 50 ára reynslu í prentverki. Reynið viðskiptin. i PRENTSMIÐJAN i Cl Smiðjuvegi 3, 200 Kópavogur. Sími 45000. LEKUR : ER HEDDIÐ BLOKKIN? SPRUNGIÐ? Viðgerðir á öllum heddum og blokkum. Plönum hedd og blokkir — rennum ventla. Eigum oft skiptihedd í ýmsar gerðir bifreiöa. Viðhald og viðgerðir á iðnaöarvélum — járnsmíöi. Vélsmiðja Hauks B. Guðjónssonar Súðarvogi 34, Kænuvogsmegin — Sími 84110 Framsóknarfélag Seltjarnarness Þriðjudaginn 6. febrúar verður haldinn almennur félagsfundur hjá Framsóknarfélagi Seltjarnarness í fundarsal félagsins að Eiðistorgi 17, kl. 20.30. Dagskrá: Framboðsmál í næstu bæjarstjórnarkosningum. Stjórnin. Kópavogur - Opið hús Opið hús alla miðvikudaga að Hamraborg 5, kl. 17-19. Alltaf heitt á könnunni. Framsóknarfélögin. Framsóknarfólk Norðurlandi vestra Skrifstofur Framsóknarflokksins og Einherja, Suðurgötu 3 á Sauðár- króki, verða fyrst um sinn opnar mánudaga kl. 13-17 og þriðjudaga og miðvikudaga kl. 9-12, sími 36757. Ðorgnesingar - Nærsveitir Spilum félagsvist í Félagsbæ, Borgarbraut4, Borgarnesi, föstudaginn 9. febrúar kl. 20.30. Mætum vel og stundvíslega. Framsóknarfélag Borgarness. Þriðjudagur 6. febrúar 1990 llllllllllllllllllll■ll MINNING !::"!i|;|IIIIIIIIIIHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIi:i;lil:l.l.l11r: iiiIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII|i|íI!|íH: :IiJillllllllllllllllllllllll'liiiHi!1 .;1111:i-llll. Guðni Þórðarson Quðni Þórðarson, fyrrv. verk- stjóri hjá Síldarbræðslunni á Dag- verðareyri, er nýlátinn á tíræðis- aldri. Hann verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju í dag, þriðjudag 6. febrúar. Honum er búið leg í Akur- eyrarkirkjugarði við hlið konu sinnar, Sigríðar Einarsdóttur, sem lést 1977. Sigríður og Guðni voru lengst af bundin Dagverðareyrar- verksmiðjunni og höfðu þar um tíma sitt annað heimili, eins og vinnu Guðna var háttað, en annars áttu þau hús á Hamarsstíg 1 á Akureyri, bjuggu þar samfleytt í 43 ár. Guðni Þórðarson verður vinum sínum minnisstæður fyrir margt, en kunnastur var hann samferðamönn- um sem verkstjóri hjá síldarverk- smiðjunni á Dagverðareyri á árun- um 1934-1957, þegar verksmiðjan var lögð niður. Síldarsöltun og síld- arbræðsla átti sér að vísu sína sögu á Dagverðareyri áður en sú starfsemi hófst þar, sem Guðni tengdist og var svo lengi við bundinn. En þegar rætt er um blómaskeið síldarvinnslu í Dagverðareyrarvík er það sá tími sem Guðni starfaði þar. Þetta er ekki ýkja langur tími í athafnasögu Eyjafjarðar, en merkur eigi að síður, tengdur duttlungum síldarinnar, þeim vonum og vonbrigðum, auð- söfnunartrú og gjaldþrotauppgjör- um sem „síldarævintýrin" eru talin. einkennast af. Eins og hagsöguskiln- ingur er um þessar mundir má allt eins búast við því að sagan eigi eftir að berja það inn í höfuð næstu kynslóða á sinn kaldhæðna hátt, að íslenskir bjargræðisvegir framan af öldinni og fram eftir hafi verið lítið annað en að steypa stömpum og séu síldarárin með sína mörgu íslands- bersa dæmið um það. Þótt á ýmsu gengi í síldveiðum og síldarvinnslu fyrr og síðar væri það samt harður dómur að sjá árangur þessara at- vinnugreina í skammlífi þeirra einu saman og lokauppgjörum einstakra fyrirtækja þegar síldarævintýrum lauk. Mun hitt sönnu nær að „síld- arævintýrin" skildu mikið eftir sig í varanlegum verðmætum, þau voru eitt af hreyfiöflum íslensks athafna- lífs og almennra framfara á ýmsum sviðum. Ef þjóðin hefði ekki lagt út í síldarævintýrin, ef hún hefði látið þau fara fram hjá sér, gat slíkt ekki borið vitni um annað en framtaks- leysi og deyfð til úrræða í atvinnu- málum. Það varð hlutskipti Guðna Þórð- arsonar að starfa lengi við síldarút- veginn. Hann vann að því að endur- reisa síldarbræðsluna á Dagverðar- eyri árið 1934 sem aðalverkstjóri þá þegar. Þeirri stöðu hélt hann við vaxandi trúnað verksmiðjueigenda alla þá tfð sem verksmiðjan starfaði. Fyrir veru sína og verkstjórn á Dagverðareyri varð Guðni þekktur maður um Eyjafjörð og meðal margra síldarsjómanna, enda lét hann sín að góðu getið í hvívetna. Hann var kunnur maður undir nafn- inu „Guðni á Dagverðareyri“. Vel mátti hann una þeirri nafngift, svo tengdur var hann staðnum meðan sú tíð stóð. Guðni Þórðarson var Austur- Skaftfellingur, fæddur á Brunnhóli á Mýrum þar í sýslu 13. ágúst 1896. Þar höfðu foreldrar hans, Þórður Guðmundsson og Auðbjörg Guð- mundsdóttir, búið lengi og eignast 13 börn, misst mörg þeirra svo að aðeins fimm náðu fullorðinsaldri, að því er ég best veit. Guðni var yngstur systkinanna. Fjölskyldan fluttist að Eskey í sömu sveit þegar hann var þriggja ára og þar ólst hann upp til 12 ára aldurs, þegar foreldrar hans settust að á Höfn í Hornafirði. Þar var þá kominn vísir að þorpi kringum verslun Tuliniusarbræðra, sem Þórhallur Daníelsson eignaðist um þessar mundir og hafði áður verið þar verslunarstjóri. Guðni fór snemma að vinna hjá Þórhalli þótt ungur væri. Hann var heimilismaður kaupmannshjónanna nokkur ár og féll vistin vel. Bar Guðni mikið lof á Þórhall og taldi sig eiga honum margt upp að inna vegna góðs atlætis fyrrv. verkstjóri og aðstöðu til gagnlegrar verk- menntunar og þroska sem hann naut í hans skjóli á unglingsárum sínum. Um skólanám var ekki að ræða hjá Guðna, aðeins heimanám í lestri og skrift auk venjulegrar fermingar- fræðslu. Hjá Þórhalli lærði hann að skrifa fyrir alvöru með því að hafa gamlar verslunarbækur Papóshöndl- unar sem fyrirmynd. Þar fann hann forskrift sem hann lagaði stafagerð sína eftir og varð listaskrifari eins og allir vissu sem þekktu Guðna. Hann var vel að sér í stafsetningu án þess að hafa nokkru sinni fengið leiðsögn í þeirri grein svo neinu næmi. Einn vetrarpart á þessum árum var honum sagt til í reikningi og dönsku hjá heimiliskennara á læknissetrinu í Búlandsnesi við Berufjörð. Af því varð hann fullfær reikningsmaður og virtist fá svo góða undirstöðu í dönsku að eftir stutta viðdvöl sem skipverji á dönsku kaupskipi gerðist hann ágætur dönskumaður og þó kannske betri í norsku þegar hann •fór að tileinka sér það mál af sér- stakri nauðsyn. Það átti fyrir Guðna að liggja að vinna mikið með Norð- mönnum, ekki síst á Austfjörðum, þar sem lengi eimdi eftir af norskum athöfnum og áhrifum, - reyndar allt til góðs, ef menn halda að svo hafi ekki verið. Það voru kynni við norska at- hafnamenn sem áttu, að ég held, mestan hlut að því að Guðni Þórðar- son fluttist til Eyjafjarðar eftir nokk- uð fjölskrúðugan atvinnuferil á sjó og landi heima á Hornafirði, Eski- firði og Norðfirði og loks Siglufirði. Einn þeirra merku Norðmanna sem settust að á íslandi á fyrri hluta aldarinnar var Joachim Jentoft Indbjör. Indbjör lagði það fyrir sig fyrst og fremst að stjórna fiskimjöls- og síldarverksmiðjum og átti sinn þátt í að kenna íslendingum til verka á því sviði. Þeir Guðni voru gagn- kunnugir frá Norðfjarðarárum beggja. Þegar Indbjör varð fram- kvæmdastjóri síldarverksmiðjunnar á Dagverðareyri valdi hann Guðna sem aðalverkstjóra og aðstoðar- mann sinn. Samstarf þeirra Indbjörs stóð lengi. Verksmiðjulífið við Dag- verðarvík einkenndist af því sam- starfi og þeirri samheldni sem var með þeim mönnum, sem mynduðu kjarnann í starfsliði verksmiðjunn- ar, Braga Eiríkssyni, Jóni Einarssyni og Sveinmari Jónssyni og öðrum sem þar unnu lengi og samfellt. Kynni mín af Guðna Þórðarsyni . voru mjög persónuleg. Hvorki voru þau bundin frændsemi né hagsmuna- tengslum. Atvikin höguðu þvf svo að ég bast vináttu við fjölskylduna á Hamarsstíg 1, þegar ég fór að stunda nám á Akureyri unglingur og átti langt að sækja. Vorið sem ég las undir fyrsta bekkjar próf í M. A. var mér komið fyrir á því góða heimili. Kynnin voru þó eldri, því að Sigríður og Guðni voru um skeið nágrannar míns fólks á Norðfirði og við Aðal- steinn Guðnason vorum leikbræður í bernsku. Fyrstu þrenn Akureyrar- jól mín, áður en foreldrar mínir settust þar að síðar, var ég eins og heimilismaður þeirra Siggu og Guðna. Ekki var um það að ræða að æða austur á Firði í jólaleyfum. Samgöngur leyfðu það ekki. Heimilið á Hamarsstíg 1 var til mikillar fyrirmyndar. Fjölskyldan var að vísu ekki stór og þurfti ekki stór húsakynni. Rýmið í þessu húsi var þá ekki mikið í metrum talið en það virtist alltaf vera nóg, þótt þarna væri mikill gestagangur, því að margur Austfirðingurinn var nætur- sakir í þessu húsi, man ég, og jafnvel voru þar fastir leigjendur í ekki stærra plássi. En á Hamarsstíg var sérstök heimilismenning og m.a. slíkt jafnvægi í nýtingu húsrýmis að það verður mér alltaf minnisstætt. Garðurinn kringum húsið var í höndum Sigríðar hin mesta bæjar- prýði vegna vöxtulegs trjágróðurs og vel hirtra blómareita. Á því heimili varð eins mikið úr litlum efnum og frekast er unnt, allt með dugnaði og útsjónarsemi. Hvað það snerti voru Sigríður Einarsdóttir og Guðni Þórðarson samvalin. Þau „hirtu vel um sinn garð“, hvörfluðu ekki frá því sem næst þeim stóð. Hjá þeim var fyrirheitna landið heima- slóðin. Þótt Guðni yrði fjörgamall og hyrfi ungur úr átthögum sínum á Hornafirði og yndi hvergi betur en við Eyjafjörð, sé ég hann alltaf fyrir mér sem „Hornfirðing“ af þeirri gerð sem mér er tamast að trúa að sé raunveruleg, þótt nokkuð sé sú mynd einfölduð eins og önnur norm og staðlar. „Hornfirðingur“ er ekki gefinn fyrir að halda sér fram með áberandi hætti, en með kurteisislegri ýtni kemst hann gjarnan fram úr öðrum. „Hornfirðingur" gerir sjald- an of mikið úr viti sínu og hæfileik- um, en hefur lúmskt gaman af því að koma náunganum á óvart með því að vita ýmislegt betur en aðrir. „Hornfirðingur" er húmoristi af þeirri gerð sem ekki er talin sérstak- lega „íslensk“. Hann snýr fyndninni að sjálfum sér og ef hann víkur henni að öðrum, þá gerir hann það á „fyndinn" hátt en ekki með gróf- yrðum. En upp úr öllu stendur gamla hornfirska tungutakið, þessi orðgnótt sérstæðrar mállýsku sem hæfir svo vel frásagnargleði Horn- firðinga, þegar þeir taka sig til að segja sögur og fara með vfsur. öllu þessu kynntist ég meira og minna í fari Guðna Þórðarsonar. Hann var fastmótaður maður af ætt og erfðum, uppvexti sínum. Hann vildi ekki láta á sig ganga og var vís til að snúast hart við áleitni ef svo bar undir. Til þess kom þó sjaldan því að allt hans far var agað af hófsemi og hæversku sem margir kalla skaftfellskt einkenni og er það að vissu marki. Stjórn Guðna á fólki fannst mér mild og góðmannleg það litla sem ég kynntist því af eigin reynd. Guðni Þórðarson rakti æviferil sinn í skemmtilegu viðtali við Erling Davíðsson ritstjóra, og er það birt í ritröðinni Aldnir hafa orðið 6. bindi útg. 1977. f þessu viðtali birtist Guðni ljóslifandi eins og hann kom vinum sínum fyrir sjónir: greindur og fróður, athugull og kíminn, en umfram allt ráðdeildarsamur maður, sem allir hlutu að treysta. Guðni fluttist frá Akureyri eftir lát konu sinnar fyrir 13 árum og settist að hjá einkasyni sínum, Aðal- steini Guðnasyni loftskeytamanni og konu hans Inger Stiholt, Fögru- brekku 22 í Kópavogi. Þar átti hann sitt ævikvöld og lifði við góða heilsu þar til fyrir nokkrum mánuðum að hann vistaðist á dvalarheimili til þess að fá notið fullkominnar ellihj úkrun- ar, eftir að aldurinn fór að segja nokkuð til sín. Hann andaðist 28. janúar sl. á nítugasta og fjórða aldursári. Ég hef ærna ástæðu til að þakka Guðna langa og góða viðkynningu við hann og þau hjón bæði, sem þau létu fjölskyldu mína njóta meðan við vorum samvistum á Akureyri. Aðalsteini og Inger og börnum þeirra sendum við hugheila samúð- arkveðju. Ingvar Gíslason.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.