Tíminn - 08.02.1990, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 8. febrúar 1990
Tíminn 3
Salmónellusýking í folöldum í Austur- Landeyjum í fyrrasumar gæti allt
eins komið upp annarstaðar á landinu þar sem aðstæður eru svipaöar:
Fyrirbyggjandi að-
gerðir þegar hafnar
Svipaðar aðstæður og þegar salmóneliusýking kom upp í
folöldum í Austur-Landeyjum í lok síðasta sumars, eru fyrir
hendi víða um land. Að sögn Eggerts Gunnarssonar dýra-
læknis og sérfræðings á Tilraunastöð Háskólans I meinafræði,
á Keldum er það nánast tilviljun að þessi sýking hafi komið
upp í Landeyjunum, en hann telur að um einstakt tilvik sé að
ræða sem ekki þurfi að eiga sér stað aftur.
verulegt tjón hlytist af, en salmon-
ella í folöldum greindist á einum
fjórum bæjum til viðbótar.
„Við erum nú að rannsaka bæði
hrafna og máva allstaðar á landinu
og það hefur ekki komið svo há
smittíðni fram í þeim eins og var í
Landeyjunum. Það er ljóst að salm-
ónellan hefur náð að magnast upp,
en ekki er gott að segja hvernig smit
hefur borist í upphafi. Svo fóru að
folöld að drepast vegna sýkingar og
fuglinn leggst á hræin og smitast.
Hann smitar síðan vatnsból og beiti-
land og þá drepast fleiri folöld.
Þannig kemur upp vítahringur sem
magnar upp smitið," sagði Eggert
aðspurður hvað það væri sem hefði
gerst í Landeyjum.
Þar sem salmónellan smitast með
vatni, smitaðist þá ekki annar bú-
peningur? „Við höfum ekki fundið
sýkingu, hvorki í nautgripum né
sauðfé. Þetta virðist eingöngu hafa
verið bundið við hross. Ungviðið er
næmast fyrir smiti, þannig að það
eru eingöngu folöld sem þannig
smituðust,“ sagði Eggert.
Hann sagði að rannsóknir hefðu
verið gerðar á gæs vegna þessa, en
engin salmónella hafi fundist í henni.
Sömuleiðis fannst ekki sýking í driti
álfta sem rannsakað var.
Hvað er til ráða? „Það sem hægt
er að gera, er að rjúfa smithringinn.
Ber þá fyrst að nefna að fækka
verður vargfugli og koma í veg fyrir
að vargfugl komist í æti. Ganga vel
frá sorpi, sláturúrgangi, sjá til þess
að frárennslismál séu í lagi og síðast
en ekki síst að urða vel og jafnóðum
hræ dýra sem drepast."
Þegar er farið að vinna að fyrir-
byggjandi aðgerðum um allt land til
að koma í veg fyrir að salmónellus-
ýking viölíka þeirri í Austur-Land
eyjum skjóti upp kollinum á nýjan
leik.
Heimamenn í Austur-Landeyjum
óskuðu eftir fundi, sem fram fór í
fyrrakvöld í félagshcimilinu Gunn-
arshólma. Til hans voru boðaðir
fulltrúar frá heilbrigðiseftirliti, land-
iækni, yfirdýralækni og veiðistjóra.
Að sögn Eggerts var um að ræða
almennan fræðslufund til að upplýsa
fólk um sahnónellu, hvernig smit
bærist og hvernigmætti verjast því.
Forsaga þessa er að í lok síðasta
sumars drápust nokkur folöld á bæj-
um í Austur-Landeyjum og við rann-
sókn var salmónellusýking staðfest.
í framhaldi var farið að velta því
fyrir sér hvernig á þessu stæði og
hvernig smit hafi getað komið til.
Við athugun á hröfnum og mávum
kom í ljós að 60 til 80% þeirra voru
sýktir. Vitað hefur verið um áratuga-
skeið að fuglinn er smitberi, en hins
vegar er hlutfall sýktra fugla vana-
legast ekki nema 6 til 7%.
Folöldin sem drápust voru aðal-
lega á tveim bæjum, þannig að
Er möguleiki á að salmónella
þrífist ennþá í því vatni, sem er
hugsanleg smitleið í þessu tilfelli?
„Salmónella lifir í jarðvegi hugsan-
lega í sjö til níu mánuði. Skepnur er
sýkjast hreinsa sig yfirleitt á einum
til tveim mánuðum, þannig að við
vonumst til að þessi hætta verði liðin
hjá næsta surnar. Þó geta alítaf
leynst smitbcrar meðal dýranna og
eins í umhverfinu. Þetta getur alltaf
komið upp, en ef menn bregðast rétt
við þá á sýkillinn ckki að ná svo
mikilli útbreiðslu, eins og gerðist á
þessum tveim bæjum í lok sumars,"
sagði Eggert.
Sláturhúsið á Hvolsvelli tók þetta
mál mjög föstum tökum við slátrun
sl. haust, að sögn Eggerts. Hreinlæti
var aukið og aðgæsla var aukin við
alla slátrun. Þá voru reglulega tekin
sýni frá öllum bæjurn á þessum
slóðum til að athuga hvort salrnón-
ella leyndist, sem ekki reyndist vera.
„Sýni voru tekin úr folöldum á
hverjum einasta bæ á stóru svæði, án
þess að viö yrðum varir við salmón-
ellu," sagði Eggert.
Nú höfum við íslcndingar veriö að
státa okkur af því að hér sé allt
hreint oc afurðir góðar. Er það liðin
tíð? „Við fylgjunt í kjölfar hinna
þjóðanna. Þetta hcfur verið lengi
vandamál erlendis, og einnig hér á
landi í alifuglarækt, en ekki í öðrum
búpeningi, nenia örlítið í svtnum.
Ég held að þetta sé einstakt tilvik
sem ætti ckki að þurfa að koma upp
aftur og menn hafa náð tökum á,"
sagði Eggert. Hann sagði að þó svo
salmónella hafi í þessu tilviki komið
upp í Austur- Landeyjunum, þá
væru aðstæður svipaðar víða annar-
staðar og gæti hún því komið upp
hvar sem er og hvenær sem er. „Það
er nánast tilviljun að þetta kemur
upp í Landeyjunum," sagði Eggert.
Aðspurður hvort salmónella gæti
gert fiskeldi skráveifu, sagðist hann
ekki telja það. „Þcssi salmónella
fjölgar sér ekki nema við ákveðið
hitastig og það þarf mikið magn af
henni til að sýkja og þær aðstæður
hcf ég ekki trú á að séu til staðar í
fiskeldinu," sagði Eggerl.
Að sögn Eggerts hefur veiðistjóri
þegar hafið stórfcllda herferð gegn
vargfuglinum og heilbrigðiseftirlitiö
er þegar tekið til viö að brýna fyrir
mönnum að ganga vel frá sorpi og
frárennsli og öðru þcss háttar.
-ABÓ
Þingmannafrumvarp er gerir ráö fyrir
aö bankaútibú og sparisjóöir geti
annast afgreiöslu fyrir LÍN:
Lánasjóðinn á
landsbyggðina
Lagt hefur verið fram á þingi
frumvarp er gerir ráð fyrir að tryggt
verði að bankaútibú, eða sparisjóðir
á landsbyggðinni, geti annast af-
greiðslu fyrir Lánasjóð íslenskra
námsmanna.
I greinargerð með frumvarpinu
segir að málið sé lagt fyrir, vegna
þess að brýnt sé að leiðir milli
Lánasjóðsins og stúdenta eða um-
boðsmanna þeirra, séu sem greiðast-
ar. Nemendur sem rétt eigi á lánum
frá sjóðnum komi frá öllum lands-
hlutum og stundi nám við ýmsa
skóla bæði hér og erlendis. Þeir er
stundi nám erlendis þurfi að hafa
umboðsmann hér heima til þess að
koma nauðsynlegum gögnum varð-
andi námsframvindu sína og fjárhag
til Lánasjóðs íslenskra námsmanna.
Algengast sé að slíkur umboðsmað-
ur sé foreldri, eða annar nákominn
og mjög erfitt og nánast ógerlegt sé
fyrir aðstandendur utan að landi að
taka að sér slíkt umboð fyrir nem-
endur er komi af landsbyggðinni. í
annan stað hafi á undanförnum árum
verið stofnaðar nýjar brautir við
skóla úti á landi, er bjóði upp á nám
sem er lánshæft samkvæmt reglum
sjóðsins. Þar eru nefndir sem dæmi
þeir 85 stúdentar er stunda nám við
Háskólann á Akureyri, auk þeirra
fjölmörgu sem eru við nám á verk-
mennta- og tæknibrautum.
Flutningsmenn frumvarpsins eru
þau Danfríður Skarphéðinsdóttir,
Guðmundur Ágústsson, Halldór
Blöndal, Jón Helgason og Karl
Steinar Guðnason. -ÁG
Þrjú hús í verkamannabústaðakerfinu í byggingu á Sauðárkróki:
Mikil eftirspurn
er eftir húsnæði
Á vegum Verkamannabústaða á
Sauðárkróki eru nú í byggingu þrjú
hús sem staðsett eru við Kvistahlíð.
Tvær íbúðir önnur tveggja en hin
þriggja herbergja verða í hverju
húsi. Fyrirhugað er að afhenda íbúð-
irnar í árslok 1990. Að sögn Hilmis
Jóhannessonar formanns stjórnar
verkamannabústaða á Sauðárkróki
bárust tvær umsóknir um hverja
íbúð þegar þær voru auglýstar í
haust. Sagði Hilmir í samtali við
fréttaritara að sér virtist síður en svo
minnkandi eftirspurn eftir húsnæði á
Sauðárkróki t.d. bárust 13 umsóknir
um eina verkamannaíbúð sem aug-
lýst var til endursölu fyrir skömmu.
Ibúðirnar sem nú eru í byggingu eiga
að kosta fullfrágengnar 5,9 millj. og
6,8 þær stærri. Verktaki við húsin er
byggingafélagið Hlynur. Þess má að
lokum geta að á vegum Sauðár-
króksbæjar eru nú tvö hús með sex
íbúðum í byggingu og mun þar vera
um kaupleiguíbúðir að ræða. - ÖÞ. Frá byggingarstað við Kvistahlíðina á Sauðárkróki fyrirskömmu. T.mamynd«þ.
Stöndum saman um landsliðið okkar
HEIMSMEISTARA-HAPPDRÆTTI
HANDKNATTLEIKSSAMBANDS ÍSLANDS