Tíminn - 15.02.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 14. febrúar 1990
Fjöldaflutningur sovéskra
Gyðinga til ísrael
veldur vandkvœðum
A nýbyrjuöu ári reikna
ísraelsmenn með a.m.k.
100.000 nýjum innflytj-
endum frá Sovétríkjun-
um. ,Áfýrri helmingi
janúarmánaðar komu
fleiri „olim“ (innflytjend-
ur) en á öllu árínu
1989,“ segir Yitzak
Shamir forsœtisráð-
herra fagnandi.
ísrael, hið fýrírheitna land Gyðinga, á von á
meira en 100.000 innflytjendum frá Sovétríkjunum
á árínu 1990. Það er hins vegar meira en lasburða
efnahagur ríkisins getur ráðið við. Og þessum
fjöldainnflutningi fýlgja líka pólitísk vandamál. Der
Spiegel fjallar um málið.
Vanabundin móttökuat-
höfn á flugvellinum
í morgunsárið standa þau þreytt,
fol og guggin en hamingjusöm und-
ir skœrum ljósum í Ben Gurion
flughöfninni við Tei Aviv. Karlam-
ir standa þama með stríðsorðumar
sínar og heiðursviðurkenningar
nœldar í jakkakragann og horfa á
ísraelsku þjóðlagahópana sem
fagna þessu nýkomna fólki með
söng og blómum. Móttökuathöfnin
er fyrir löngu orðin íost í viðjum
vanans, nú orðið koma á hveijum
degi sovéskir Gyðingar svo hundr-
uðum skiptir til sinna nýju heim-
kynna.
Þeir koma með flugvélum rúm-
enska flugfélagsins Tarom eða hinu
ungverska Malév, ferðast með
Aeroflot eða lciguflugvélum El Al.
Sovéski andófsmaðurinn fyrrver-
andi Anatoly Scharansky hefúr
þegar gert því skóna að innflytj-
endastraumurinn frá Sovétríkjun-
um sé fólksflutningar í svo stómm
stíl að sögulegur megi teljast.
„Mestu flutningar Gyðinga frá því
þeir vom reknir frá Spáni 1492,“
segir hann.
Margir þeirra yfírgefa gamla
landið vegna ótta. Samfara nýlega
vakinni þjóðemiskennd hefur Gyð-
ingahatur líka aukist í lýðveldum
Sovétríkjanna. Stórrússneska fas-
istahreyfingin Pamjat kyndir opin-
berlega undir Gyðingahatrinu.
„Embœttismennimir vom ófœrir
um eða vildu ekki blanda sér í mál-
ið,“ segir Kogan-Qölskyldan, sem
komin er til fyrirheitna landsins frá
Kisjinev, höfúðborg Moldavíu,
með böm og bum, ásamt púðlu-
hundi. „Gijóti var kastað í húsið
okkar og það var œpt á eftir okkur
„Megi Gyðingamir farast", segja
þau.“
Þegar áður en átökin í Kákasus-
lýðveldunum blossuðu upp í borg-
arastyijöld, óttuðust Gyðingar þar
að þjóðemisdeilumar gœtu fengið
útrás í árásum á Gyðinga. „Nœstum
allir þeir 45.000 Gyðingar sem bú-
settir era í Aserbadjan vilja komast
þaðan burt,“ segir Natella Bardal-
ishwili, sem fyrir rúmum tveim
mánuðum fluttist til ísrael frá Bakú
ásamt foreldmm sínum.
Bandaríkin skelltu í lás en
galopnar dyr í ísrael
Áður fengu sovéskir Gyðingar
ekki leyfi til að yfirgefa lítt elskað
land sitt fyrr en eftir áralanga bið,
en nú hefúr Gorbatsjov gefið þeim
leyfi til að flytjast brott f stórum
stil. Á árinu sem leið fengu 71.196
þeirra leyfi til að yfirgefa Sovétrik-
in.
Á nýbyijuðu ári reikna ísraels-
menn með a.m.k. 100.000 nýjum
innflytjendum frá Sovétríkjunum.
„Á fyrri helmingi janúarmánaðar
komu fleiri „olim“ (innflytjendur)
en á öllu árinu 1989,“ segir Yitzak
Shamir forsœtisráðherra fagnandi.
Framtíðarhorfúr í fyrir-
heitna landinu em hins vegar síður
en svo rósrauðar. Á nýliðnum ámm
sóttust fœstir sovésku Gyðinganna
eftir því að setjast að í Israel, allt að
því 90% þeirra vildu heldur fara til
Bandaríkjanna. Það var ekki fyrr en
yfirvöld í Bandaríkjunum tóku þá
ákvörðun í október sl. að taka að-
eins á móti 50.000 sovéskum inn-
flytjendum ári, að dœmið snerist
við. Nú er það Israel sem sovésku
Gyðingamir flykkjast til.
Sovésku Gyðingarnir koma fullir bjartsýni til fyrirheitna landsins.
Þar er sœlan vegna móttakanna
með blómum og tónlist fljótlega á
bak og burt. Gleðin vegna endur-
fúndanna — meira en helmingur
nýju innflytjendanna á fjölskyldu
eða vini í ísrael — víkur fljótlega
fyrir bláköldum raunvemleikanum.
Israelskir embœttismenn leysa
yfirleitt flest þau efnalegu vanda-
mál sem fylgja því að koma til
landsins. Þar sem flestir komumenn
vilja ekki dúsa í búðum aðkomu-
manna svo mánuðum skiptir, kjósa
þeir heldur að fá stuðning í bein-
hörðum peningum. Strax á flugvell-
inum fá þeir um 36.000 fsl. kr. í
reiðufé.
Síðan verða þeir sjálfir að sjá
um að útvega sér íbúð, þó að greitt
sé fyrir leigu, vatn, rafmagn og gas
að hluta. Rikið tekið að sér að sjá
þeim fyrir sjúkratryggingu og nám-
skeiði f hebresku, greiðir fyrir
nauðsynlegustu húsmuni, rúmfatn-
að og borðbúnað. Það kostar rikið
a.m.k. 30.000 dollara að taka á móti
hveijum innflytjanda.
Kostnaður ísraelska ríkisins
vegna innflytjendanna
3 milljarðar í ár
Þó að Chaim Herzog forseti
fagni innflutningnum sem „hinu
mikla undri" verður álagið á efna-
hag landsins, sem er bágborinn fyr-
ir, óbœrilegt þar sem innflytjenda-
straumurinn á þessu ári kemur til
með að kosta rikið þijá milljarða
dollara.
Bara húsnœðisráðuneytið gerir
kröfú til þriðjungs þessarar upp-
hœðar til að reisa 20.000 íbúður, en
hefur enn sem komið er aðeins
fengið 80 milljónir dollara. Nú eiga
sjóðir gyðinglegra hjáiparstofhana
að fylla upp í þetta fjárhagsgat og
yfirvöld i Jerúsalem gera sér vonir
um að fá lán til viðbótar ffá sjóði í
Washington sem œtlaður er til að
stuðla að alþjóðlegri þróun.
En það er enn meiri skortur á
störfúm en íbúðum. Atvinnuleysi í
ísrael er yfir 9% og hefur aldrei
verið meira. í ofanálag em þar fleiri
háskólamenntaðir menn en not em
fyrir í ísraelska ríkinu, um 11.000
náttúrufrœðingar og verkfrœðingar
og 3000 lœknar. Margir fá ekkert
starf 1 samrœmi við menntunina.
„Án þess að hafa tryggingu fyrir að
fá starf við hœfi verða þeir ný-
komnu að flytjast áfram til Banda-
ríkjanna, Kanada eða Suður- Afr-
íku,“ segir nýborgarinn Alexander
Jofle, sem hreppti stöðu stœrð-
frœðiprófessors við tœkniháskól-
ann í Haifa.
Til að byrja með sœtta flestir
innflytjendanna sig við nœstum því
hvaða starf sem er. Þeir puða í
birgðageymslum, vefnaðarverk-
smiðjum og í byggingavinnu. Nú
þegar hefúr Uriel Lin þingmaður
vakið máls á því að það œtti að ráða
„olim“ og aðra ísraelska atvinnu-
Ieysingja í staðinn fyrir þá um
100.000 arabisku verkamenn frá
hemumdu svœðunum sem starfa í
ísrael. En verst launuðu störfin vill
varla nokkur ísraeli vinna.
Ekki allir ísraelar jafn-
ánœgðir með þessa fólks-
fjölguní landinu
Fyrsta orðið sem nýborgaramir
verða að lœra er oftast „sawlanut" -
- þolinmœði. Þolinmœði er bráð-
nauðsynleg vegna þess að innflutn-
ingurinn krefst margra tuga heim-
sókna á opinberar skrifstofúr.
Skriffœðið í landinu segja andvarp-
andi margir þessara nýju ísraelsku
borgara vera rétt eins og f Sovét-
rikjunum.
Það era ekki allir ísraelar jafn-
sœlir með þennan straum nýrra
landa sinna. Sérstaklega fmnst fá-
tœkum austurlenskum Gyðingum
sér mismunað. Þeir segja að meira
knýjandi sé að fella þá inn í þjóðfé-
lagið „eftir 40 ára þjáningar" en að
veita sovésku nýborgumnum for-
réttindi.
Einn formœlandi þeirra, Jemin
Suissa úr fátœkrahverfinu Katamon
í Jerúsalem, leitaði liðsinnis Gor-
batsjovs í svohljóðandi símskeyti:
„Leyfðu Gyðingunum ekki að
fara“. Aðrir sem vilja ekki sitja að-
gerðalausir hvetja til uppreisnar í
þjóðfélaginu í stíl við „intifada" Ar-
aba. „Það gœti leitt til sprengingar í
þjóðfélaginu,“ segir verkalýðsfor-
ingi einn.
„Við þörfnumst stórs ísraels
fyrír alla þessa nýju
innflytjendur"
Hörkutólið Shamir forsœtisráð-
herra spáir því áhyggjulaus að „Nú
verður allt betra, stœrra, sterkara.
Við þörfnumst stórs ísraels fyrir
þessa fjölmörgu nýju innflytjend-
ur.“ Þessi ummœli komu arabisku
nágrönnunum í uppnám svo og yf-
irvöldum í Washington. Þar lýsti
talsmaður utanrikisráðuneytisins
því yfir að af þeim þrem milljörð-
um dollara sem Bandaríkin veita
Israelsmönnum í aðstoð árlega,
skuli ekki veita einn einasta til
landnáms á hersetnu svœðunum.
En það er ekki heldur nauðsyn-
legt, því að þar styðja öfgasinnuðu
trúarsamtökin „Hópur hinna
tryggu" (Gusch Emunim) aðflutn-
ing nýrra innflytjenda. Til að
styrkja sitt eigið þjóðrembutilkall
til svœðisins œtla þeir að byggja
2500 landnemaþorp til viðbótar við
þau sem fyrir em á vesturbakka
Jórdans fyrir mitt þetta ár. Síðan
eiga 45.000 sovéskir Gyðingar að
taka upp búsetu þar og þar með
gera Gyðingabyggð þar að pólitísk-
um raunveruleika.
„Fjöldainnflutningur kemur í
veg fyrir að við hörfúm frá svœðun-
um,“ segir öfgasinnaði þingmaður-
inn Geula Cohen sigri hrósandi.
Shamir forsœtisráðherra fagnar hinum fjölmörgu innflytjendum frá
Sovétríkjunum og er hér á tali við einn þeirra, sem ekki hefur enn
fundið sér vinnu.