Tíminn - 05.04.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 5. apríl 1990
Titninri
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin ( Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Augiýsingasími: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þúsund ár
Alþingi samþykkti í fyrri viku tillögu til þings-
ályktunar um samningu rits um kristni á íslandi í
þúsund ár.
Eftir 10 ár verða 1000 ár liðin frá því að kristni
var lögtekin sem íslenskur trúarsiður og þá miðað
við að þann atburð hafi borið upp á árið 1000,
sem vel má þó hafa verið ári fyrr, þótt hér verði
ekki tekin afstaða til hvort réttara sé frekar en gert
sýnist í ályktun Alþingis og greinargerð með
henni, nema hvað kirkjuþing, kirkjuráð og þjóð-
kirkjan hafa ávallt miðað við að kristnitökuaf-
mælið skuli haldið hátíðlegt árið 2000.
Þessi ákvörðun Alþingis, sem felur það í sér að
þingið skuli standa fyrir og kosta samningu rits
um kristni og áhrif hennar á þjóðlíf og menningu
Islendinga í þúsund ár verður að skoða sem sér-
stakt framlag Alþingis til þess að minnast svo
sögulegrar samþykktar sem það var að verða við
tillögu Þorgeirs Ljósvetningagoða um að afnema
heiðni í áföngum, en lögfesta kristni til frambúð-
ar.
Samkvæmt þingsályktuninni munu deildarfor-
setar og forseti sameinaðs þings skipa þrjá menn
í ritstjóm kristnisögunnar og auk þess ritstjóra,
sem m.a. hefúr það verkefni að ráða höfúnda að
verkinu í samráði við ritstjómina. Verður að telja
þetta skynsamlega verkaskiptingu og heppilegri
en að þingforsetar hafí bein afskipti af höfunda-
ráðningum. Svo er einnig íyrir mælt í ályktun
þingsins að þingforsetamir skuli hafa samráð við
biskup Islands um val á ritstjóra og ritstjómar-
mönnum. Með því er lögð áhersla á tengsl Al-
þingis og þjóðkirkju að því er varðar þenna þátt
væntanlegra hátíðarhalda í tilefni afmælis kristni-
tökunnar.
r
I greinargerð með tillögu til þingsályktunar um
væntanlega kristnisögu er þess getið sem rétt er,
að Alþingi samþykkti þegar árið 1986, að fmm-
kvæði þáverandi deildarforseta og forseta sam-
einaðs þings, Þorvalds Garðars Kristjánssonar, að
fela þingforsetum að vinna að athugun á því með
hvaða hætti yrði af hálfu Alþingis minnst þúsund
ára afmælis kristnitökunnar. Hugmyndin um
samningu kristnisögu átti þá þegar mestan hljóm-
gmnn sem æskilegasta minnismerkið um þennan
atburð. Núverandi þingforysta heíur tekið þessa
hugmynd upp og er það vel.
Akvörðunin um að semja kristnisöguna minn-
ir eigi að síður á að fleira verður að gera til há-
tíðabrigðis af þessu tilefni. Forsætisráðherra hef-
ur þegar tekið það mál að sér og skipað forseta
Islands, handhafa forsetavalds og biskup íslands í
starfshóp til að undirbúa þátt ríkisvaldsins í slík-
um hátíðarhöldum. Þótt ástæðulaust sé á þessu
stigi að ræða einstaka þætti þess máls, kemur
ekki annað til greina en að atburðarins verði
minnst á Þingvöllum með viðeigandi hátíðarbrag.

GARRI

Falinn jökli á vald
Næsta föstudag verður opnuð
sýning í Norræna húsinu um ein-
hvem merkasta vísindamann þess-
arar aldar, Þjóðvcijann Alfred Weg-
ener, sem kom meö
landrekskraminguna og gjörbreytti í
einu vetvangi hugmyndum manna
um meginlöndin, um royndun íjalla
og um eldgos ogjaröhræringar. Fyr-
ir utan að vera afburða snjöll og
sönn í öllum aðalatriðum, var Weg-
ener-kenníngin hluti af stærri hugs-
un, scm hcfur verið í mótun síðan.
Hún felst í kenningunni um stór-
sprengjuna (Big bang) scm upphaf
að alheimi. Samkværot þvi er heim-
urinn staddur einhvers staðar í miðri
sprengingu, og á því væntanlega
eflir að falla saman síðar, en jörðin,
eins og heitir hnettir, erenn á þenslu
stigi í samræmí víð útþenslu heims-
ins með sina hcitu og kulnuðu
hnetti.
Þýskur
snillingur
Alfred Wegener var hiuti af þess-
um hygmyndum og í sumum tilfell-
um smiður þeirra, en var að auki
merkur jöklafræðingur ogprófessor
í stjam- og veðurfræði. Landreks-
kenningin kom fyrst fram i fyrir-
lestri sem Wegener hclt 6. apríl
1912, en hlaut ekki almenna viður-
kenningu fyrr en á öðrum áratug eft-
ir miðja öldina. Wegener var einn af
þessum stóru þýsku snillingum, sem
var fús til að leggja á sig óhemju
erfiði til að vinna visindunum gagn.
Hann kom tvisvar til íslands og
kynntíst þá Jóni frá Laug og varð
vinur hans. Gait Jón frá Laug hon-
um kynnin með því að skíra son
sinn í höfuð hans. Gott samband var
alla tíð á milli ekkju Wegeners, Elsu
Köppen Wegener, og afkomenda
Jóns frá Laug, en ekkjan andaðist
fyrir nokkru.
Wegcner kom tvisvar til íslands.
í fyrra skiptið kom hann 1912 og
dvaldi þá hér i hálfan mánuð við að
reyna íslenska hesta. Hér var hann
ásamt J.P. Koch og fór í æfíngaferð
á hestum frá Akureyri
ásamt Koch og Vígfusi Sigurðs-
syni suöur yfir Vatnajökul til Esju-
fjalla og til baka aftur og voru þeir
aðeins 16 tlma á jökli, sem verður
að kallast hröð ferð, jafnvel nú á
véiaöld. Eftir þetta höfðu þeir vetur-
setu á Græniandsjökii 1912-13 og
héldu vestur yfir jökulinn sumarið
1913.
Hvarf á
afmælinu
Sýníngin Alfred Wcgener og lan-
drekskenningin verður opnuð 6.
april. Þá eru líðin sextíu ár frá því
Grænlandsfarið Diskó kom til
Reykjavíkur til að taka 25 hesta og
þrjá ísienska leiðangursmenn í
þýskan Grænlandsleiðangurinn
undir stjóm Alfrcds Wegener. ís-
iendingamir þrír voru Jón Jónsson
frá Laug, Guðmundur Gíslason,
iæknir og Vigfús Sigurðsson sem
hafði verið með Wegener í ferðum
1912. Lagt var á Grænlandsjökul frá
botni Kamarujukfjarðar um 100 km.
norður af Diskó-eyju með 120 tonn
af farangri. Reist var veðurathugun-
arstöð 400 km. inni á jöklinum í þrjú
þúsund km. hæð, scm þeir kölluðu
Eismitte (Miðjökul). Vélsleðar sem
átti að nota brugðust, reyndust m.a.
of bensínfrekir og varð að reíða síg
á hundasleða og skíði. í september-
lok hélt leiðangur af stað með vistir
tii Eísmitte, og komst Wegener á
leiðarcnda við þriðja mann eftir 40
daga ferð. Vístirnægðu ekki fyrirþá
fimm menn sem nú voru í stöðinni
og héldu þeir Wegener og eksimó-
inn Rasmus Willumsen til baka. Þeir
lögðu upp í 54 stiga frosti á fimmtíu
ára afmælisdegi Wegéner 1. nóvem-
ber 1930 og fórast báðir. Mikil leit
var gerð að þeim og tók Jön frá
Laug þátt í henni. Lik Rasmusar
fannst aldrei. En lík Wegener fannst
að iokum nær tvö hundrað kiló-
metra frá jökulröndinn og var sýni-
legt að Rasmus hafði gengíð vel frá
þvf. Þannig hafði þessi þýski garpur
falið sig jöklinum á vaid að lokum,
kannski ómeðvitaður um þá viður-
kenningu sem beið hans fyrir að
hafa fyrstur manna gert þá merki-
legu uppgötvun, að löndin rekur.
Garri
VITT OG BREITT
Ríkisrekin afrek
Efnahagur og stjómkerfi Þýska
alþýðulýðveldisins er ein rjúkandi
rúst eftir nær hálfrar aldar stjóm
kommúnista. Ungt fólk flúði landið
í slíkum mæli að landauðn blasti
við. Að lokum brast allt þetta graut-
fúna hugmyndakerfi og hrandi sam-
an.
Eftir stendur hnípin þjóð í vanda
og helsta bjargarvon hennar eru
skyldmennin í Þýska sambandslýð-
veldinu.
Flestum ætti að vera ljós hvem-
ig umhorfs er í Austur-Þýskalandi
eftir að okinu var létt af þjóðinni.
Mannvirki að hruni komin, atvinnu-
fyrirtæki ekki samkeppnisfær við
<sjálf sig, mengunin langt yfir öllum
hættumörkum og böm ólust upp í
umhverfi þar sem þau gátu aldrei
dregið að sér hreint loft.
Fúi og rotnun blasir hvarvema
við og lífsskilyrði almennings eru
verri en jafnvel mestu kommaand-
stæðingar þorðu að gera sér í hugar-
iund.
Eitt var það sem stóð upp úr hinu
kommúnistiska pestsarbæli. Austur-
þýska afrekstfólkið i keppnisíþrótt-
um.
Afbragösstjórn-
un afreka
Valdhafamir sem eitraðu jafnvel
andrúmsloftið í ríki sínu skörtuðu
þeirri hugmyndafræði að rikisrekið
afrekskfólk bæri hróður Flokksins
vítt og breitt um veröldina.
Grannhyggin fifl gleyptu við og
klöppuðu ríkisreknum íþróttaafrek-
um lofí lófa.
Kommúnistamir launuðu þess-
um lífakkerum hugmyndafræðinnar
vel. Trygg og góð laun, hús að búa í,
ferðalög til útlanda, gjaldeyristekjur
og leyfi til að versla í dollarabúðum.
Gladiatorar Flokksins þurftu ekki
að kvarta, enda var hvergi til sparað
við þá í „íþróttaaðstöðu" heldur.
Þegar hinir illa þokkuðu komm-
únistar voru reknir úr bælum sínum
urðu margar íþróttahetjur þeirra fyr-
ir hnjaski. Heima fyrir var þessi for-
gangslýður hreint ekki eins vel
þokkaður og af var látið. Þessi
hlaupandi og sprellandi auglýsinga-
skilti Flokksins reyndust síður en
svo ástsæl meðal fjöldans, sem bið-
ur um mannréttindi og lágmarkslífs-
gæði sér til handa, ekki afreksárang-
ur örfárra sýningareintaka.
I Rúmeníu vora útvaiin stúlku-
böm tekin og gerð að þrælum. Vitað
er um eina sem alþýðuleiðtoginn
gaf Bokassa keisara í Mið- Afríku-
lýðveldinu til dægrastyttingar.
Aðrar voru fengnar í hendur
temjuram sem sem þræluðu bömun-
um út nær allan sólarhringinn áram
saman og urðu stúlkumar liðugar.
Afreksbömin hlutu ómælda að-
dáun og peninga margs konar á
íþróttamótum.
Vilja nú ekki affeksunnendur
ambátta gjöra svo vel og kynna sér
ofurlítið hvemig búið var að böm-
um almennt í Afreksmannalandi og
hvaða verði aðdáun þeirra var
keypt?
Kommúnista-
ávarp
Nú hefiir einn af kommúnista-
flokkunum á Alþingi íslendinga
gert tillögu um enn fullkomnari op-
inberan rekstur á íþróttaafrekum en
tíðkast hefur til þessa.
Hún felst í því að setja nokkra
tugi afreksmanna á ríkislaun og á að
borga þeim eins og háskólakennur-
um.
Kommúnistagreyin sem era
staðnaðir í úreltri hugmyndafræði
halda að með svona ríkisrekstri fáist
meiri íþróttaafrek og að þau komi
volaðri þjóð eitthvað við.
Þessar kommapíslir era heldur
ekkert að hugsa um skattgreiðendur
eða ríkissjóðinn og það munu allir
hinir ríkishyggjumennimir sem sitja
á Alþingi ekki heldur gera þeir fara
að smaþykkja enn frekara keppnis-
íþróttabákn á kostnað hins opinbera.
Allir dr. Josephamir í íþróttaaf-
rekahreyfíngunni era annað hvort
svo fáfróðir eða óheiðarlegir að fela
ávallt eins og mannsmorð, að utan
kommúnistaríkjanna eru keppnis-
íþróttir ekki reknar af opinberam
aðilum. Boltaleikjalið austan hafs
og vestan og út og suður era hlutafé-
lög og rekin sem gróðafyrirtæki.
A Islandi eru ríki og sveitarfélög
rukkuð um afrekakostnaðinn. Þar að
auki verða lítil böm að fá peninga
hjá foreldrum sínum til að borga æf-
ingartíma í íþróttahúsum félaganna.
Það er ekki fyrr en þau komast á af-
rekaskrána að dæmið snýst við.
íslensku afrekaliðin hafa efni á
að kaupa dýra atvinnumenn frá út-
löndum til að leika og því efnaðri
sem þau era er hægt að kaupa dýrari
atvinnumenn til að beijst til afreka-
sigurs yfir liðinu í næsta þorpi.
Ríkisrekin íþróttaafrek eru stolt
þjóðarinnar eins og í Austur- Þýska-
landi og Rúmeníu og víðar og þar
sem hugmyndafræðin um opinberan
rekstur er eins sósíalísk hér á landi
og raun ber vimi ættu allir aðdáend-
ur afreksíþrótta og afrekslistafremd-
ar að steinhalda kjafti hvenær sem
BAKNIÐ ber á góma, óæskilega
skattheimtu og aumlega afkomu rík-
issjóðs. OÓ