Tíminn - 05.04.1990, Blaðsíða 18

18 Tíminn
Fimmtudagur 5. apríl 1990
Skorin upp herör gegn ópíumrækt í
Búrma með aöstoö Bandaríkjamanna
Eins og kunnugt er eru Bandaríkjamenn mjög áhugasamir
um aö útrýma eiturlyfjum af sínum heimaslóðum. Þeir hafa
aðallega beint spjótum sínum að þeim sem rækta efnið til eit-
uríyfjaneyslunnar og þeim sem dreifa þeim. Þannig hafa þeir
haft mikil afskipti af þeim ríkjum Suður-Ameríku þar sem
ræktun kókaplöntunnar er hvað mest Og nú eru þeir komnir
til samstarfs við búrmönsk yfirvöld í þeim tilgangi að stemma
stigu við geysimikilli ræktun ópíumvalmúans þar í landi. Hins
vegar virðist erfiðara að fást við það, sem sumum sýnist und-
irrót vandans, þ.e. eftirspum neytenda sem síst fer dvínandi.
Búrma hefur lengi veríð Vesturlandabúum lokað land að mestu. Þar ríkir mikil fátækt og 1988 var gerð
tilraun til uppreisnar. Þó að þáverandi einræðisherra Ne Win hafi þá hrökklast frá völdum og eftirmaður
hans Sein Lwin tekið við, eru hermenn þó alls staðar á ferli og fýlgjast með gerðum almennings.
Eiturlyf borin á bál
í Rangoon
Ramman þef af miklum eldi legg-
ur yfir Rangoon, borgina sem pa-
góður og musterisklukkur setja
svip sinn á. Eidurinn er viðvörun
til lögbrjótanna sem halda sig í
hlíðunum til norðausturs, þar sem
mestur hluti ópíums í heiminum
vex. Svo er að sjá sem Búrmamenn
ætli nú að skera upp herör gegn
eiturlyfjaræktinni.
Sljólegir hermenn gæta bálsins,
sem brennir til ösku 334 milljóna
dollara virði af úrvalsheróíni,
ásamt Khin Nyunt, háttsettum
meðlim herstjórnarinnar. Þetta er í
fyrsta sinn sem upptæk eiturlyf eru
brennd opinberlega í Búrma.
Þetta er líka í fyrsta sinn sem yf-
irvöld í Búrma hafa haft samstarf
við bandaríska eiturlyfjalögreglu.
Bandaríkjamenn gera sér vonir um
að öskuleifamar verði upphafið að
samdrætti á stöðugum straumi her-
óíns til Vesturlanda.
Mikilvægt að velja
tímann rétt til
herferðarinnar
Það er mikilvægt að velja tímann
rétt. Nú standa í blóma langleggj-
aðir ópíumvalmúarnir í rökum og
skógivöxnum Shan-ríkjunum. Það
er búist við metuppskeru. Næstu
vikurnar verður skorið upp og
gætu afurðimar orðið 2,500 tonn
af hráópium.
Þegar ættbálkamir sem búa í hlíð-
um Búrma hafa safnað saman óp-
íuminu verður það flutt á asnalest-
um til landamæra Thælands, undir
vernd vopnaðra varða. Komið til
Thælands á að selja það alþjóðleg-
um eiturlyfjasölum frá Hong
Kong, Bangkok og Singapore, eða
vinna það frekar á staðnum í mor-
fín og heróín, sem síðan á að flytja
um víða veröld.
Viðskipti með mikið af efninu em
í höndum Khun Sa, hins illræmda
eiturlyljakóngs í Shan. Með haust-
inu birtist það á götum London og
New York.
Þetta ógreiðfæra svæði, þar sem
landamæri Búrma, Laos og Thæ-
lands mætast, er þekkt undir nafn-
inu Gullni þríhyrningurinn. Fram-
leiðslan er langmest í Búrma og
hefur tvöfaldast síðan 1988 vegna
hagstæðs veðurfars og samvinnu
herstjórnarinnar og ræktenda óp-
íumsins. Stjórnin gerði þetta sam-
komulag gegn því að uppreisn
gegn henni yrði hætt og til að
tryggja sér stuðning innbyggjar-
anna.
En þrátt fyrir þetta samkomulag
gerir Angelo Saladino, starfsmaður
bandarísku eiturlyíjalögreglunnar í
Rangoon, sér vonir um að brennan
á eiturlyfjunum hafi sýnt löngun
búrmanskra stjórnvalda til að taka
þátt í alþjóðlegu átaki til að eyða
ópíumræktun —jafhvel þó að álit-
ið sé að sumir búrmanskir ættbálk-
ar séu í bandalagi við herinn.
Nú virðast
Búrmamenn hafa
góða ætlun
Vestrænir stjómarerindrekar em
á sama máli. Þeir segja að rétt eins
og endranær virðist Búrmamönn-
um takast að framkvæma tvo and-
stæða hluti samtímis. En þeir bæta
því við að hvað varði eiturlyf sé
helst að sjá að í þetta skipti hafi yf-
irvöld góða ætlun á prjónunum.
Bandaríski eiturlyfjalögreglumað-
urinn Saladino segir að Nyunt hafi
beðið um alþjóðlega hjálp við að
þurrka út eiturlyfin og gefið Salad-
ino leyfi til að fara með hermönn-
um til Shan- ríkjanna en þangað
hefúr Vesturlandabúum ekki verið
leyft að fara í marga áratugi. Til-
gangur ferðarinnar var að fylgjast
með tilraunum búrmanska hersins
til að hindra eiturlyfjaræktina.
Þetta var óvenjuleg bón. Tengslin
við Bandaríkin hafa ekki verið sér-
lega vinsamleg síðan herinn bældi
niður harðri hendi óróann í landinu
1988. Bandaríska eiturlyfjalögregl-
an hefur árum saman barist fyrir
því að fá að láta meira til sín taka í
Búrma en hefúr til þessa ekki haft
erindi sem erfiði vegna einangrun-
arstefnunnar sem rekin hefur verið
í Búrma.
Þangað til herinn kæfði allan
mótþróa í landinu fékk Búrma
smáQárhagsaðstoð frá Bandaríkj-
unum til að sprauta eitri á ópíum-
uppskeruna. En gagnrýnisraddir
voru uppi sem sökuðu Búrma-
mennina um að sprauta á hvað sem
fyrir var og nota eitrið sem vopn
gegn uppreisnaröflum með því að
eyðileggja matvælaræktun.
Hætt var við þetta verkefni eftir
að herinn hafði aftur hrifsað völdin
og lýðræðislega hreyfingin undir
stjórn námsmanna var afmáð á
Sein Lwin, forseti Búrma hefur
nú sýnt iit á því að hafa sam-
starf við Bandaríkjamenn um að
uppræta eiturlyfjastarfsemi (
Búrma. Grunur leikur þó á að
samningur sé í gildi milli sljóm-
valda og Khun Sa, eiturlyfja-
kóngs í Shan-héraði.
hrottalegasta hátt. Enn, því sem
næst einu og hálfu ári seinna, eru
samskipti landanna ekki góð og
enn hafa Bandaríkin ekki tekið upp
fjárhagsaðstoðina á ný.
Uppreisnin í
fjöllunum að fjara út
Viðleitni Búrmamanna til að
þurrka út eiturlyfjaræktunina kem-
ur á sama tíma og uppreisnarhópar
sem berjast við herinn, en þar er
fremstur í flokki Búrmanski
kommúnistaflokkurinn sem nýtur
stuðnings Kínverja (BCP), hafa
ýmist hætt uppreisnartilburðunum
eða eru að því komnir að bíða
ósigur.
Flokksforingjamir em í útlegð í
Kína en þeir lægra settu hafa náð
samkomulagi við yfirvöld í Rango-
on sem veitir þeim leyfi til að fara
frjálsir ferða sinna í Búrma.
Sumir þeirra, sérstaklega Kok-
ang- Kínverjarnir sem ráku eitur-
lyfjadeild BCP, eru farnir að
stunda viðskipti og kaupa land í
Mandalay, fyrrum konunglegri
höfuðborg Búrma. Nú ríkja þar
blómatímar. Verð á landi hefur
hækkað upp úr öllu valdi og álitið
er að mikið af nýju ríkidæmi í
borginni sé fengið í viðskiptum
með eiturlyf.
Fall kommúnista hefur hins veg-
ar, í fýrsta sinn síðan landið hlaut
sjálfstæði, veitt búrmanska hemum
aðgang að afskekktum svæðum í
Shan- ríkjunum, þar sem mest af
ópiuminu er ræktað. Bandaríski
eiturlyfjalögreglumaðurinn Salad-
ino segir að nú hafi Vesturlandabú-
ar einstakt tækifæri til að ná sam-
komulagi um að koma böndum á
eiturlyfjaviðskiptin.
Hann álítur að herstjómin myndi
fallast á alþjóðlega stefnuskrá um
aðstoð í eiturlyfjamálum, þar sem í
stað eiturlyfjaræktunar yrði boðið
upp á menntun og löggæslu. „Við
verðum að gripa tækifærið meðan
það gefst,“ segir hann.
Efamenn hafa bent á að herstjóm-
in hafi hrakið öll vestræn ríki frá
sér með því að bæla mótmælendur
niður grimmdarlega og að fangelsa
aðalandstöðuforingjana fýrir kosn-
ingamar í maí, þær fyrstu í 30 ár.
Ríki sem annars vildu gjama veita
hjálp séu ófús til þess í þessu and-
rúmslofti kúgunar.
Hvað gerir eitur-
lyfjakonungurinn
allsráðandi?
Það er ekki gott að segja hvaða
hlutverki Khun Sa, sögufrægur óp-
íumkonungur Asíu, gegnir. í fýrra
bámst fréttir um að yfirvöld Búrma
og Thælands hefðu komist að sam-
komulagi um að hann leyfði flutn-
inga á tekkviði um yfirráðasvæði
sitt gegn því að eiturlyfjaviðskiptin
væra óhindrað.
Þar sem yfirvöld í Búrma era í
brýnni þörf fýrir peninga hafa þau
samþykkt að selja milljóna dollara
virði af tekkviði til Thælands. Það
kann að vera að tekksamningamir
séu of mikilvægir báðum löndun-
um til að þau falli frá þeim og
Khun Sa geti þannig haldið áffam
viðskiptum sínum afskiptalaust.