Tíminn - 26.05.1990, Blaðsíða 7

Laugardagur 26. maí 1990
Tíminn 7
Frambjóðendur leitast við að ná sambandi við sem flesta í kosningabaráttunni. Vinnustaðafundir eru tíðir og reynt er að ná til sem flestra
starfs- og aldurshópa. Á mydinni er Sigrún Magnúsdóttir á fundi með eldri borgurum. Tfmamynd: ge.
bænum eða mold kemst í vatns-
leiðslur, að nær öll okkar hvers-
dagslega tilvera byggist á að
bæjarstjómir standi i stykkinu
og að nægilegt vatn eigi ávallt
greiðan aðgang ofan í klósett og
niður úr þeim og þaðan út í
hafsauga.
Enginn kýs alræði
yfir sig
Samvinna og samhugur bæjar-
búa er hveiju sveitarfélagi
nauðsynlegt til að því famist
vel. Því er það að meirihluta-
flokkar verða að varast að beita
ofríki og yfirgangi til að um-
deild mál nái fram að ganga.
Það er enginn að kjósa yfir sig
alræði þótt einhver framboð f
einstaka sveitarfélögum nái
meirihluta. Mikið kjörfylgi og
völd sem því fylgja verður því
að fara með gát.
Eins verða forráðamenn sveit-
arfélaga að varast að fara offari
hver við annan í skjóli þess að
þeir séu að gæta hagsmuna um-
bjóðenda sinna. Nágrannarígur
milli sveitarstjóma kann yfir-
leitt ekki góðri lukku að stýra og
er yfirleitt ekki í neinni þökk
hins almenna borgara.
Dæmi um hvemig ekki á að
standa að ákvörðunum sem
varða fleiri en eitt sveitarfélag
er deilan um Fossvogsbraut.
Hún á sér langan aðdraganda
og er engum aðila til sóma.
Akveðið er, í einhveijum hálf-
kæringi að virðist vera, að
leggja hraðbraut eftir dalbotnin-
um og á að vera nauðsynleg
samgöngubót. Siðan em skipu-
lögð hverfi og lóðum úthlutað
beggja vegna dalbotnsins og
ásakanir fara að ganga á víxl um
að freklega sé farið að ganga á
hraðbrautarlandið og gerða
samninga um nýtingu dalsins.
Málið hefúr æxlast með þeim
ólíkindum að landfrek hrað-
braut er komin í gegnum þröngt
íbúðahverfi og áætlanir em uppi
um að grafa aðra hraðbraut und-
ir þá sem fyrir er og enn er ver-
ið að breikka.
Hótanir um að skrúfa fyrir
nauðþurftir annars vegar og að
sturta sorpi yfir ibúðabyggð
hins vegar bera stjómvisku
meirihlutanna lélegt vitni.
Hér er týnt til dæmi um hvem-
ig ekki á að stjóma málefnum
sveitarfélaga og hve illa getur
farið þegar nágrannar kjósa
heldur að sitja yfir hlut hvers
annars en að leysa málin með
samkomulagi því þegar til
lengdar lætur em það ávallt
hagsmunir stjómenda sem íbúa
sveitarfélaga, að friður haldist á
milli þeirra og að sameiginleg
málefhi séu leyst á þann veg að
báðir eða allir aðilar megi vel
við una.
Skæklatog
Dugmiklir stjómendur em oft
seigir að skara eld að köku sinna
byggðarlaga og sjást ekki alltaf
fyrir í þeim efnum. Þeir líta á
það sem skyldur sínar og hlut-
verk að ná sem mestum ffam-
kvæmdum og fjármagni til sín
og em þá keppinautamir önnur
sveitarfélög, sem einnig reyna
að ná sem stærstum bita af kö-
kunni.
I svona átökum sjást menn
ekki ávallt fyrir og hagkvæmn-
issjónarmið verða oftar en ekki
undir í þeirri samkeppni.
Stórir draumar um uppbygg-
ingu og eflingu byggðarlaga
verða stundum að martröð þeg-
ar engin dæmi ganga upp og það
sem auka átti hagsæld og fagurt
mannlíf verður að skuldasúpum
sem ffemur draga þrótt úr íbú-
unum og fyrirtækjum þeirra en
að efla skilyrði til ánægjulegrar
og ábatasamrar búsetu.
Atvinnulíf og þjónusta hlýtur
að taka mið af þeim skilyrðum
sem hvert byggðarlag og íbúar
þess bjóða upp á. Hver byggð
hefúr til síns ágætis nokkuð og
færi vel að menn færu að hyggja
að hvaða þætti atvinnulífs og
mannlífs bæri einkum að leggja
áherslu á að þróa til að gera bú-
setu eftirsóknarverða, en varast
einhliða eftiröpun byggðarlaga
þar sem allt önnur skilyrði ráða
atvinnuháttum og þjónustu-
brögðum.
Mönnum verður að lærast að
náttúrulegt umhverfí og nýting
auðlinda er ekki nákvæmlega
eins hvar sem er á landinu og að
hveiju byggðarlagi og þjóðfé-
laginu i heild famast best að
hver búi sem best að sínu og
nýti gæði lands og sjávar á hvað
hagkvæmastan hátt.
Hér er ekki verið að boða neina
einangrunarstefhu því eðlilega
eiga sveitarfélög og landshlutar
að hafa með sér mikla og víð-
tæka samvinnu um öll sameig-
inleg málefhi og þar er af nógu
að taka þótt hver sveitarstjóm-
areining hyggi fyrst og ffemst
að sínum eigin viðgangi á sviði
atvinnumála og þeirrar þjónustu
sem allt daglegt líf nútíma-
mannsins byggist á.
Búsetuþróun
Það hvílir ekki síst á sveitar-
stjómum og þeim ákvörðunum
sem þær taka hvort byggðaþró-
un á Islandi heldur áffam á þann
veg að hér verði nánast eitt
borgríki og búseta um landið
allt leggist niður.
Höfúðborgarsvæðið er sá se-
gull sem fólk af öllu landinu
leitar til og em bölsýnismenn
famir að sjá ffam á landauðn
annars staðar.
Hvemig á þessari þróun stend-
ur og hvað veldur því að höfúð-
borgarsvæðið togar og laðar
unga sem gamla til sín, hefúr í
rauninni aldrei verið svarað á
fullnægjandi hátt.
Það er talað um atvinnuástand,
samgöngur, þjónustu, skemmt-
anir, skóla og fleira í þeim dúr
og em ávallt dregnar mjög ein-
litar ályktanir af því hvers
vegna fólk sækir í samkeppnina
og streituna fyrir sunnan.
Dæmi em um að fólk flýr þá
staði þar sem atvinnan er hvað
mest, vinnudagurinn lengstur.
Dæmi em um byggðarlög sem
hafa eins góðar samgöngur við
þjónustu- og markaðssvæði
höfúðborgarinnar og er eigi að
síður kvartað um að atvinnulíf
fari dvínandi og döngunin að
hverfa úr mannlífinu og er jafh-
vel kvartað um ónóga þjónustu,
þótt erfitt sé að benda á á hvaða
sviðum hana skortir.
Hér em engin einföld mál á
ferðinni og er rekja á ástæður og
benda á lausnir og leiðir til úr-
bóta á enginn að láta sér einhver
gmnnhyggin svör nægja.
Klisjumar duga ekki lengur.
Valkostir
Ef einhver alvara fylgir því að
halda verði jafhvægi í byggð
landsins, svo notuð sé gömul og
slitin klisja, verða menn að fara
að átta sig á því að þorp er ekki
borg og að atvinnuhættir og lífs-
tíll em, og eiga að vera, með dá-
lítið öðrum hætti í fámennari
byggðarlögum, en þar sem ríf-
lega helmingur landsmanna
hefúr kosið að parraka sig á
landssvæði sem nemur eins og
meðalhreppi að stærð.
Hvor lífsstíllinn býður upp á
eftirsóknarverðara mannlíf er
matsatriði og valkostimir em
fyrirhendi.
Sífelldur samanburður á bú-
setu úti á landi og á höfúðborg-
arsvæðinu hefúr síst orðið til að
draga úr röskuninni.
Svo þverstæðukennt sem það
er, em það fyrst og ffemst svona
samanburðarfræðingar sem
vilja veg landsbyggðarinnar
sem mestan, sem reka áróðurinn
fyrir að fólk flytji sem flest og
fyrst á höfúðborgarsvæðið. Þar
standa sveitarstjómarmenn
ffamarlega í flokki.
Þessir áróðursmenn fyrir borg-
ríki prédika seint og snemma
hve búsældarlegt sé í Reykjavík
og næsta nágrenni. Þar er auður-
inn samankominn. Þar er háa
kaupið. Þar er þjónustan. Þar er
menningarlífíð og þar er yfír-
leitt allt það sem gerir lífíð eftir-
sóknarvert.
Svo er gerður samanburður og
heima hjá þessum hávæm
smalamönnum, sem reka suður,
og þar skortir allt og ffamtíðin
er svört.
Nær væri að menn vendu sig á
að draga ffam kosti sinna
byggðarlaga og benda á þann
góða lífsstíl sem þau kunna að
geta boðið upp á.
Úti á landi fer mestöll verð-
mætasköpun ffamleiðsluat-
vinnuveganna fram. Þeir sem
auðinn skapa verða sjálfír að sjá
um að hann renni ekki allur úr
byggðarlögunum þar sem hann
verður til.
Auðurinn fer ekki eins sjálf-
krafa suður og margir þeirra
góðu manna vilja vera láta.
Þetta atriði þarf að skoða eins
og mörg önnur sem snúa að
byggðaröskun og skæklatogi
um bita af kökunni góðu. En
þau mál þarf öll að athuga í nýju
ljósi og leita heiðarlegra svara
en láta ekki ágiskanir og ásak-
anir duga sem brúklega niður-
stöðu.
En í dag er kosið og menn og
flokkar bítast innbyrðis um
kjörfylgi og þau völd sem kjós-
endur afhenda þeim sem þeir
treysta best til að fara með mál-
efhi sín.
í kjörklefanum leggja kjósend-
ur lóð sín á þá vogarskál sem
ráðið getur hvaða lífsstíl þeir
kjósa sér. Sumir kjósa einræði,
aðrir valddreifingu, sumir sam-
keppni, aðrir samvinnu og enn
aðrir láta smekk sinn á skjáand-
litum ráða hvar þeir krossa.
En þar sem að i dag er kosið
um land allt verða sigurvegarar
margir og margvíslegir og von-
andi bera flestir gæfú til þess að
velja sér fúlltrúa sem bera hag
heildarinnar fyrir bijósti og trúa
á samvinnu sveitunga og sveit-
arfélaga og bera sáttarorð milli
manna og hugmynda.
Það gera þeir sem kjósa fúll-
trúa Framsóknarflokksins og
megi kjósendum og ffambjóð-
endum vel famast.