Tíminn - 22.06.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 22. júní 1990
Tíminn
——^^^^
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
Steingrímur Glslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Félagsstarf Sjálfsbjargar
25. þing Sjálfsbjargar, landssambands fatlaðra,
var sett í gær í nýjum samkomusal sambandsins að
Hátúni 12 í Reykjavík.
Þingið sækja 50 fulltrúar 15 aðildarfélaga víðs
vegar af landinu. Félagsmenn í Sjálfsbjörgu eru um
þrjú þúsund talsins og starfsemi landssamtakanna
umfangsmikil og margþætt.
A yfírstandandi þingi verður lögð megináhersla á
að ræða húsnæðismál fatlaðs fólks í ljósi nýrra
ákvæða í lögum um Húsnæðisstofnun ríkisins, sem
opna möguleika fyrir fatlaða að komast yfír hús-
næði með hagstæðum kjörum. Sjálfsbjörg vinnur
að könnun á húsnæðisþörf félagsmanna sinna og
mun beita sér fyrir því að framkvæmd hinna nýju
lagaákvæða komi fötluðu fólki að því haldi sem að
er stefnt.
Annað meginumljöllunarefni Sjálfsbjargarþings-
ins er framkvæmd og endurskoðun laga um málefni
fatlaðra, sem í gildi hafa verið síðan 1983. Það er
eindregið álit forystumanna Sjálfsbjargar að þessi
lög hafi gegnt mikilvægu hlutverki og markað
tímamót á sínu sviði. Frá setningu beirra hafa orðið
stórstígar framfarir í málefnum fatlaðra.
Þrátt íyrir það er talið tímabært að endurskoða lög-
in eða ýmis ákvæði þeirra í ljósi reynslunnar. Að
því máli er nú unnið á vegum ráðherraskipaðrar
nefndar.
Landssamtök fatlaðra eiga sér merka sögu í meira
en 30 ár. Sjálfsbjargamafnið er til vitnis um þann
anda sem ríkti við stofnun þeirra og ætíð hefur ver-
ið haldið vakandi, að fatlað fólk treysti á sitt eigið
framtak um úrbætur í málefnum sínum og ýtti á um
opinberar aðgerðir í réttinda- og hagsmunamálum
fatlaðs fólks. Sjálfsbjörg nýtur viðurkenningar sem
hagsmunasamtök fatlaðra og er haft með í ráðum
um opinbera stefnu í þessum efnum. Það sem áunn-
ist hefur í málefnum fatlaðra hefur ótvírætt orðið
íyrir skelegga málefnabaráttu Sjálfsbjargar sem
jafnan hefur haft á að skipa dugmiklu forystufólki
og lifandi félagsstarfí.
Slysamet
Hvað veldur því að íslendingar eru methafar í um-
GARRI

ísknskur feróulangur, nýkom-
Inn frá Spánl að þessu sinni, sagöi
við Garra að það vœrl eins og að
koma í annan helm að anda að
sér ferska loftinu á íslandi, þ. á
m. f Reykjavík, miðað við meng-
unarsvækjuna á Spáni og annars
slaðar í heiminum.
Þcssi ferðarcyndi vinur Garra
sagði aó mengunartaliö á fsiandi
iiti aö sumu leyti út eins og þaó
vœri gert fyrir siöasakir, af því að
það er brennandi spnrsmúl f
heímínum að vinna gegn hvers
konar tnengun, og þá hljóti það
að vera viðeigandi að tala lika
djarft um mengunina á ísiandi og
gera ekki minna úr henni en vert
þessum oröum viðmælanda
okkar um íslenska mengunartal-
ið felst auðvitað heilmikil tnein-
fýsi, því að margs konar mengun
er farin að herja á tslenska nátt-
úru, loft, sjó og land, þótt það sé
rétt að isiensk náttúrumengun er
engau vegiun á því stigi sem ger-
ist víðast annars staðar. Eflitið cr
til Joftntengunar og þá til brenni-
steinsmagnsins í andrúmsioffinu,
virðisf það augijósf að Islending-
ar eru þar betur á vegi staddir en
aðrar þjóðir. Garri hefur það eft-
ir sérfróðum manni aö meðal-
styrkleiki brcnnisteins í lofti á ís-
landi sé varla meiri en 0,1 - 0,2
míkrógrömm í rúnnnetru. Meg-
inhluti Evrópu befur margfalt
meira hrennisteinsmngn i and-
rúmsloftinn, þótt út yfir taki í
iöndum cins og Póliandi, Tékkó-
slóvakíu og Auslur-I'ýskaiandi,
þar sem brennisteimt er 25
mikrógrömm á rúmmetra.
Umhverfisráðuneyti
Þótt mengunarmálin á Ísiandi
séu ckki cins voðaleg og gcrist í
milljónaiöndum og i samhang-
andi þéttbýli meginlandsins þar
sem varla sér skil stórborganna,
íettu Islendingar ekki að fyllast
svo mikilli sjálfsánægju af
ástandinu hér heima, að óþarfi sé
aó hafa á sér andvara. Það var
m.a. mjög tímabært að stofna sér-
stakt umhverfisráðuneyti sem
ekki sist á að iáta til sín taka
varðandi mengunarhættuna sem
steðjar að Íslendingum eins og
öðrum. Sú staðreynd að mengun-
in bér er á tnörgum sviðum minni
en annars staðar eykur einmitt
vonina titn aö hægt verói að koma
við vörnum í tæka tiö áður en
hættan veröur illvióráöanteg
vegna umfangs og kostnaðar við
úrbætur.
Mengun og skolp
í Þjóðviljanum i gær máfti lesa
ágæta frásögn blaðamanns af
skolpmenguninni t Reykjavík.
Þar kemur fram að borgarvfir-
vöid hafa gert áætlun um úrbæf-
ur á þessu sviöi og ekkert nema
gott um hana að segja. En þar
kemur lika fram aö ógrynni af
menguðu skolpi kemur frá heim-
ilisbaldi okkar og ýmsum smá-
iönaöi sem lítið sem ekkert eflirl.il
er meö, og allf rennur þetta út í
sjó og nteogar iífríkiö næst iandi.
Þetta lýsir sér i því að losað er
mikið mago af skaðlegum efnum
úf í holræsakerfið án þess aö sú
iosun lútí beinum fyrirmælum
um hvaö ieyft sé eöa bannaö.
Starfsmaöur hjá heilbrigðiseft-
irliti horgarinnar bendir á skort
á reglum um þctta mengunar-
vandamál og hcfur um það þau
orö, að úr því að reglurnar vanti
hirÖi enginn um það af sjálfsdáð-
um að fara variega með skaðleg
efní frú atvinnustarfsemi sinni og
hleypi þeim út í skolpkerfið sarn-
kvæmt þeim hugsunarhætti að
aik sé leyfilegt sem ekki er for-
takslaust bannað nieð opinberum
fyrirmælum.
Heilbrigö viðhorf
Þessi hugsunarháttur að ailt sé
leyfilegt sem ekki er baooað er aö
vísu ærlð vafasantur, enda segir
Tryggvi Þóröarson hjá heilbrigð-
iseftirlitinu og fyrr var til vitnað,
að slík hugsun njóti ekki viður-
kenningar í ððrum löndum, þar
sem gcngið er út frá þeirri megin-
reglu að úhcimiit sé að menga
umhvcrfið og þurfi ekki frefeari
boð og bönn um það. Þessi bugs-
unarháttur að ekkert sé lug nema
það sem skýr bðkstafur er fyrir,
er algengur á ísiandi, þar sem sf-
felit er verið að kreijast mála-
Jenginga um alla skapaða hluti í
lögum og reglugerðum, þegar
heilbrigð viðhorf og „contmon
sense“ ættu að duga. Ef svo cr að
mengunarhætta af smáiðnaði og
heimlUshaldi er jafnmikil og af
sfóriðju, þegar allt kerour samun,
verður að faka það mál nauðsyn-
legum tðkutn.
Garri
1111 VÍTT OG BREITT
Óbilgirni vinnumarkaðarins
Miklar harmatölur eiu þuldar í fjöl-
miðluninni vegna atvinnuástands
námsmanna. Tugir, hundruð og þús-
undir þurfa að fá sumarvinnu og tug-
ir, hundruð og þúsundir fá ekki sum-
arvinnu. Ríki og sveitarfélög koma á
fót atvinnubótavinnu og síbyljan fer
með tölur um atvinnur og mann-
fjölda og er atvinnuástandið ýmist
gott eða slæmt og yfirleitt óskiljan-
legt.
Inn i allan þennan sérkennilega
fréttaflutning er sífellt hrært inn at-
hugasemdinni að það sé göfúg heíð
að íslenskri námsmenn vinni yftr
sumarmánuðina og verði stjómvöld
að sjá svo um að svo verði áfram.
Ailt er það gott og blessað.
Hins vegar fylgja aldrei með tölur
og prósentur um hve námsmönnum
hefur fjölgað og hve mörgum sumar-
störfum þarf að bæta við miðað við
þá tíma sem kaupavinna, vegagerð
með skóflum og vöðvaafli og sumar-
síldin sáu því úrvali ungmenna sem
gekk menntaveginn fyrir launaðri
vinnu þegar frí var frá bóklestri.
Alþýðan og strákarnir
Bima bóndi í Dölum sagði Tíman-
um að námsmenn vildu greinilega
heldur búa á Hótel Pabbiogmamma
en vinna úti á landi yfir hábjargræð-
istímann. Þeir fara ekki út á land
fremur en atvinnuleysingjamir á Sel-
fossi til Eyrarbakka til að vinna í
fiski. Það er styttri leiðin frá útlönd-
um til Eyrarbakka i atvinnuleit en frá
Selfossi.
Að sögn Bimu em kaupkröfur
skólapilta yfir þeim mörkum sem
hægt er að bjóða kaupamönnum.
Kemur það heim og saman við það
sú sem hægt var að fá og ekkert
meira röfl um það.
Annað er það að maður skyldi ætla
að strákar sem aldir em upp í anda
kynjajafhréttis teldu sig hvorki betri
né merkilegri starfskraft en skóla-
systumar. En kannski jafriréttiskonur
hafi verið svo ákafar að tugta karlana
til að þær hafi gleymt strákunum, ef
til vill bara eigin sonum.
Altént fara strákamir ekki nema í
valdar atvinnugreinar og vilja hærra
kaup er stelpumar.
Hvort þeir em dýrari í rekstri geta
aðrir reynt að reikna út eða kannski
þeir hafi betra atlæti á Hótel
Pabbiogmamma er dætumar.
En ekki veitir þeim sem taka þátt í
þjóðlífinu af góðu kaupi. Um stund
hefur síbyljan aðeins slakað á um-
fjöllun um vinnu menntastéttanna en
lagt þeim mun meiri áherslu á tón-
leika i íþróttahöll sem frægðarmaður
ætlar að halda. Aðgöngumiðinn
kostar sem svarar tíu af hundraði
mánaðarkaups námsmeyja, og þykir
engum mikið. Varla er von að strákur
sem vill telja sig mann með mönnum
líti við slíkum smánarkjömm.
ferðarslysum meðal Norðurlandaþjóða?
Þeirri spumingu hefúr ekki verið svarað að öðru
leyti en því að um sé að kenna ógætilegum akstri og
virðingarleysi fyrir settum reglum. Ut af fyrir sig
kann þetta að vera nægilegt svar, en þá kemur að
því að draga lærdóma af svarinu, sem kynni að
leiðá af sér nýja spumingu, hvort ekki sé einhverju
ábótavant í umferðarfræðslu og almennri öku-
kennslu, jafnvel löggæslu. Hér verða engar ásakan-
ir uppi hafðar um þau atriði, enda margt vel gert á
því sviði, ekki síst hvað varðar umferðarfræðslu í
skólum. Þó er eins og þetta skili sér ekki nægilega
vel, þegar út í umferðina er komið. Dómsmála- og
samgönguyfirvöld og slysavamasamtök verða að
taka þessi mál til alvarlegrar endurskoðunar.
En vinna og námsmannavinna er
ekki hið sama. Tíminn gerði dálitla
úttekt á títtnefhdum vandamálum
menntabrautarinnar og þar kemur í
ljós að námsmeyjar cru fiestar í laun-
uðum störfum en skólapiltar síður.
Astæðan er sú að stúlkumar sætta sig
við þau störf sem almenni vinnu-
markaðurinn býður upp á en karlpen-
ingurinn telur að menntun og þjóðfé-
lagsstatus hans sé misboðið með því
að taka að sér störf sem óbreyttir
verka- og vinnumenn verða að gera
sér að góðu, eða félagar í verslunar-
mannafélögum og álíka stéttarsam-
tökum.
Hálfmenntamennimir láta heldur
ekki bjóða sér að fara út fyrir höfuð-
borgarsvæðið til að amla ofan af fyr-
ir sér.
sem aðrir atvinnurekendur halda
fram, og almúgi og konur þessa
lands vcrða að láta sér lynda.
Við nánari eftirgrennslan kemur í
ljós að viðmiðunarkröfur nemanna
em hærri en sumum stéttum háskóla-
borgara em greidd í bytjunarlaun.
Það em ekki alls staðar þau uppgrip
á vinnumarkaði sem oft er látið í
veðri vaka og launaskriðin hæggeng-
ari en haldið er fram.
Þeir sem gleymdust
Ekkert er eðlilegra en að duglegir
strákar vilji vinna fyrir háu kaupi, en
vinnumarkaðurinn gengur bara ekki
fyrir óskum þeirra. Ef leita á til fyrri
tíðar og gera samanbiu-ð, þá kemur í
Ijós að sumarvinnu var leitað úti um
allt land og á miðin. Óskavinnan var
Svo er líka önnur viðmiðun sem
piltar hafa og stúlkur reyndar líka.
Það eru námslánin.
Það keppa ekkj margar atvinnu-
greinar við þau kjör sem þau veita.
Allt verður nú þetta samt í góðu
lagi. Ríki og sveitarfélög eiga að sjá
um lífvænleg lán og sumaratvinnur
(sleppum sjálfu menntakerfmu) og
gamlingjamir um rekstur Hótel
Pabbaogmömmu.
Svoleiðis verða allir fríir og fijálsir
og alast upp í þeirri góðu trú að af-
skipti hins opinbera séu af hinu illa
og öldungamir eigi ekkert að vera að
flækjast fyrir hinum framsæknu öfl-
um sem þrá gítarspil og baráttu-
söngva í Laugardalshöll öllu öðru
fremur.
OÓ