Tíminn - 03.08.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 3. ágúst 1990
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin i Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
ingvar Glslason
Aöstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason
Skrifetofur.Lyngháls9,110 Reykjávlk. Slmi: 686300.
Auglýsingasiml: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaöaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þjóðarsáttin varin
Ekki er með neinum rökum hægt að halda því fram
að ríkisstjómin hafi af bráðræði og undirbúningslaust
ákveðið að grípa inn í þróun eíhahagsmála eins og hún
blasti við eftir dóm í máli BHMR gegn fjármálaráð-
herra. Ríkisstjómin reyndi til þrautar að fara samn-
ingaleiðina í samskiptum við samtök háskólamennt-
aðra manna. Lögð var áhersla á að sýna fram á að af-
leiðing dómsins yrði efnahagskollsteypa, sem gerði að
engu það víðtæka samkomulag sem í gildi er um sam-
ræmda kjara- og efnahagsþróun til hausts 1991.
Markmiðið með viðræðum við forystumenn BHMR
var einfaldlega að fá samtökin til þess að gangast
undir þjóðarsáttina, enda augljóst frá almennu sjónar-
miði og efitir eðlilegum skilningi, að háskólamenntað-
ir starfsmenn ríkisins hafa enga þá sérstöðu meðal
launþega að þeir eigi að standa utan við þá megin-
stefnu í efnahags- og kjaramálum sem ríkisvald og
hagsmunasamtök almennt hafa komið sér saman um.
Febrúarsamkomulagið um samræmda stefnu í efha-
hags- og kjaramálum á svo víðtækan stuðning meðal
áhrifaafla og hagsmunasamtaka í landinu og er auk
þess svo eindregið stutt af ríkisstjóminni, að hún hef-
ur fullan pólitískan rétt til að álykta út frá þeim stað-
reyndum, að á bak við febrúarsamkomulagið búi
raunveruleg þjóðarsátt, sem hið pólitíska vald hefur
rétt og skyldu til að veija. Efnahagsmarkmiðum ríkis-
stjómarinnar er ógnað ef áhrif dóms í BHMR-málinu
em látin verka aðgerðalaust á efnahagskerfið. Við
þær aðstæður getur ríkisvaldið ekki látið þróunina á
sig ganga.
Því hefúr verið hreyft í umræðum að undanfömu
sem stundum áður, að íhlutun ríkisvalds í launamál
bijóti gegn meginreglunni um fijálsan samningsrétt.
Slíkt er þó ekki nema hálfur sannleikur. Meginreglan
um fijálsan samningsrétt er jafngóð fyrir því, þótt
viðurkennt sé að einstök atvik og sérstakt ástand geta
réttlætt íhlutun í samninga. Slík íhlutun verður að
sjálfsögðu að helgast af rökstuddri nauðsyn, sem rík-
isstjóm metur svo, að viðlagðri pólitískri ábyrgð, þ.e.
því sem hún á undir kjósendum. I forystugrein Tím-
ans í gær var þessi réttur nefhdur neyðarréttur. Slíkan
rétt hefur ríkisstjóm samkvæmt eðlilegri túlkun á ís-
lensku stjómskipulagi. Væri sá réttur ekki fyrir hendi
væri hér hvorki þingræði né virkt framkvæmdavald,
heldur eins konar anarkismi, ríkisvaldslaust þjóð-
skipulag. íslenskt þjóðskipulag er ekki stjómleysi,
heldur lýðræðisleg þingstjóm. Undir slíku stjóm-
skipulagi er ríkisstjóm síður en svo dæmd til afskipta-
og aðgerðarleysis, ef henni þykir almannahag ógnað.
Bráðabirgðalög þau sem nú hafa verið sett em til
komin fyrir nauðsyn. Þeim er ætlað að tryggja að
þjóðarsátt um skynsamlega efnahagsstjóm haldist og
að launþegar fái varið kaupmátt launa sinna með var-
anlegri verðbólguhjöðnun. Tímabil þjóðarsáttarinnar
á að standa í rúmt ár enn. Ef þjóðin og ráðamenn
hennar standa saman um markmið hennar má fullyrða
að sá árangur sem orðið hefur fyrir hennar tilstilli á
u.þ.b. hálfu ári mun ekki verða minni þá mánuði sem
eftir em.
11111 GARRI
Jón Óraiur Halidórsson rithöf-
undur skrifar stundum pistla í
Prcssuna, fylgirit Alþýðublaðs-
ius. sero ktmur út á fírorotudog-
um. Grein Jóns Orras I gær er
hesileg hugleiðiug um ákveöinn
segir réttiiega aö hafí loðaö við
iandift og íandann langalengi, að
stilla umræöunni þannig npp að
vinnandi fólk hafi ekki til hnífs og
svo
Menn fá hér há iaun fyrir alls
kyns störf sem eru ilia launuð
annars staftar, en Íág laun fyrir
þaft scni cru hátekjuslörr í iíest-
uro nágrnnnalöndum.“ f því saro-
bandi bendir Mn á að próíessor-
ar við báskóla í Hollandi hafí þre-
fóid ef ekki flóriöld lawn á vift
andí, hins vegar
rétilæti fuilnægt, en ba-tir vift:
„Mcnn gera sjálfum sér hins vcg-
ar engan grciöa meft þvi nft líta
ekki lengra nefí sínu, huga ckki
að sögu sinni og horfa ekki á saro-
hengi hl«tanua,“ segir Jón Orro-
ur Halldórsson.
veginn reddast.
Hálaunaland?
Ef Garri skilur Jón Orm rétt er
hann roeð hógværam orfturo að
benda á, hvernig umræöum um
efnahags- og kjaramái hættir tii
ómögulegt sé að knma aö orði í
slíkuni uroræftum nema ailt $é út-
raálað á hinn versta veg, ng ef
eiífbvað þarf að gera i slíkuro
roálaro þá stafl það af þvi allt sé á
heljarþröm. Jón Ormur er ekki
þeirrar skoðunar að tekjur séu
slíkum fyrirtækjum
vinnur flölskyidan baki hrotnu
ag vili hetdur það frelsi sem í
þessu er fóigið en bnfa hærri tekj-
ur í vinnu hjá ððrum. „En hér á
Isiandi verða roenn liins vegar
óvíða hærri en á íslandi og þeini
er
hér. haö þýðir ekkl aö þetta sé allf
í góöu JagL i»aö er hins vegar i
betra lagi en víftast annars staó-
En Jón Orrour Halidórsson seg-
ir einnigt „Tekjndreifing er ann-
arseitt
þeir koma sér upp húftarholu,
knæpu efta lífilli helldsðlu, seni
allt sortérast í lægri kanta mahn-
félagsstigans og iaunastigans i
flestum löndnm, Xlíkir menn hér
skammta sér svo laun á horft við
forstjúra stórfyrirtækja edendís
á roiÚi þess sem þeir fara á haus-
inn.“ Greinarhöfundur Press-
nnnar segir aft síðan haWi al-
menningur þessu verslunariagi
uppi með því að kaupa „alls kyns
drasl“ á verði sem þætti léiegur
brandari i ilestum lönduro.
En þrátt fyrir viðskiptahætti af
þessu tagi — sero Garri leyfír sér
að kalla okurstarfscmi — segfr
Jón Ormur að kaupmáttur al-
meaoings hafi ekki staöið i stað,
þvert á móti hafi hann vaxiö ár
frá ári. Ekki vill greinarhöfundur
þó segja aö allt þurfi aft vera í
stakasta lagi með kjörin og öHu
unarorðum sem er í rauninui
skot á þá sem halda uppi
heimskulegri kröfupólitik í
launamáio ro úr öUu samhengi vift
þankabrotum Jóns Orms er líka
aó flnna ádeilu á verslunarsukkið
ann aö þvi máli. 'liininn hefur
bent á hvernig gj aldþrotio i miUi-
tiðakerfínu veröa til þés$ að
hækka vöroverð og stórauka
álögur á heimiiin í iandina. Biað-
ið hefur i ýmsum skrifum sínum
leitf athygli að því að það er milii-
iiðakerfiö sem á drýgstan þátt i
að halda uppi háu vðruverði á ís-
iandi, þótt reynt sé að kama þvf á
framlciðendur, ckki síst matvæla-
framleiöendur eins Og hændur.
haö er rétt sem fram kerour hjá
Jóni Orroí Haildórssyni að Is-
lendlngar þarfa að taka sér tak i
Ufnaðarháttnro slnuro og gildis-

flfllll VÍTT OG BREITT É.'A' ■
Falsanir og skoðanakúgun
Nasistar brenndu bækur, kommún-
istar banna bækur og umskrifa sög-
una að geðþótta, femínistar og
ástriðufiillir útjöfnunarsinnar for-
dæma bækur og láta skrifa þær upp á
nýtt öðrum til sáiuhjálpar. Það hafa
hreintrúarmenn einnig gert gegnum
tiðina og enn í dag era þeir duglegir
að bannfæra höfunda og hóta lesend-
um óæskilegra bóka illu.
Allt er þetta af einni og sömu rótinni:
skoðanakúgun.
Svo á að heita að á Vesturlöndum,
þar með töldu Islandi, ríki rit- og
skoðanaftelsi.
Þetta er alrangt. Tabúin era á hveiju
strái og óvarlegt orð, mælt eða skrif-
að, setur nashymingakórinn í gang og
ásakanir um fáfræði, fordóma, sálar-
rembu og hvaðeina dynja á þeim sem
ekki hefúr viðurkenndar og opinberar
skoðanir á hugsjónum fijálslyndis og
útjöfhunar.
Hugmyndir um jafnrétti og barátta
fyrir sjálfsögðum mannréttindum
koma útjöfnunarhugsjóninni ekkert
við.
Ekki má
Morgunblaðið birti í gær frétt um að
verið sé að umskrifa Doddabækumar
í Bretlandi. Skáldkonan vinsæla Enid
Blyton passar ekki lengur í kramið og
er verið að breyta bamabókum henn-
ar að hætti femínista og annarra skoð-
anakúgara.
í bæjum þar sem Verkamannaflokk-
urinn fer með völd era Doddabæk-
umar bannaðar í bókasöfnum.
Breska nútímakonan Caroline Bis-
hop er forstjóri bókaforlags og út-
skýrir bragarbót á texta og hugsun
látins rithöfúndar á þessa leið í þýð-
ingu Mogga: „Breytingar verða gerð-
ar á bókunum að hluta til vegna gagn-
rýni á kynþáttafordóma og kvenhatur
sem sagt er að birtist í þeim og einnig
vegna þess að okkur finnst sem
Doddi byggðist á gildum sem ekki
væra lengur mikils metin.“
Til að engum verði fótaskortur á hin-
um nýja rétttrúnaði er sögufÖlsunin
undirstrikuð með því að breyta upp-
haflegum teikningum og fella þær að
hugmyndum feminista og ritskoðara
breska Verkamannaflokksins um
bamabækur, hvemig þær eiga að vera
skrifaðar og hvemig þær eiga að líta
út og hvers konar hugmyndum þær
eiga að planta í vamarlaus bömin.
Fordómar
„Vér einir vitum“ er gömul og ný
ranghugmynd allra skoðanakúgara.
Allar aðrar skoðanir era fordómar
sem stafa af þekkingarskorti og for-
dómunum á að útrýma með
„frasðslu". Fræðslan er auðvitað aldr-
ei neitt annað en að troða eigin skoð-
unum og fordómum upp á aðra með
góðu eða illu.
Rök útjöfnunarsinna og bókafalsara
em ákaflega einhliða og fúrðulik. Ef
minnsti grunur leikur á að einhver
hafi ekki kórrétta skoðun á ritningum
þeirra og hugmyndum er sá hinn
sami úthrópaður fyrir fáfræði, for-
dóma, kvenhatur, kynþáttahatur og
hvaðeina sem þetta afar þröngsýna
fijálslyndi telur sér sæmandi í belg-
ingslegum málflutningi sínum.
Þótt Vesturlandamenn hælist um að
tjáningarfrelsi sé virt í þjóðfélögum
þeirra, er það augljós blekldng. Rit-
skoðarar era í öllum kvikmyndaver-
um, sjónvarpsstöðvum og útvörpum.
Sama í útgáfúfyrirtækjum og mennta-
stofinmum.
Þetta era ekki opinberar og launaðar
stöður, ems og í alræðis- og einræðis-
ríkjum, en varðhundar tabúaima era
hvarvetna og vei þeim sem ekki
þekkja smn vitjunartíma og missa frá
sér ógætileg orð á prent eða út í ljós-
vakann.
Alfrelsi ríkir í málflutningi á mörg-
um sviðum. Það má t.d. segja allt ljótt
um stjómmálamenn, hvíta karla og
stjómendur velferðarríkja Vestur-
landa og fyrirtækja. Enda byggist sú
gagmýni öll á mikilli undirstöðu-
þekkingu og fordómaleysi og er því
lofsverð, samkvæmt rétttrúnaði.
Um það, sem ekki má segja, þorir
undirritaður alls eklri að setja á prent
og lái honum hver sem vill.
Þó skal þeirri skoðun tíst á pappírinn
að bókabrennur era miklu heiðarlegri
en bókafalsanir.
OÓ