Tíminn - 25.08.1990, Blaðsíða 6

Tíniinn.6 n
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin ( Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifstofunLyngháls 9,110 Reykjavlk. Síml: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Elsta kaupfélagið
I fylgiriti Morgunblaðsins um atvinnulíf og við-
skipti sl. fimmtudag er greinargóð frásögn blaða-
manns af starfsemi Kaupfélags Þingeyinga á Húsa-
vík, byggð á viðtali við kaupfélagsstjórann, Hreið-
ar Karlsson.
Meginefni greinarinnar er að segjá frá hagræðing-
araðgerðum félagsins í kjölfar rekstrarerfiðleika á
síðari árum, sem leiddu til verulegs taps á rekstrin-
um 1987 og 1988. Árið 1989 urðu umskipti í af-
komu kaupfélagsins, sem kaupfélagsstjórinn þakk-
ar hagræðingaraðgerðum og bættu rekstrarum-
hverfi.
Það kemur fram í frásögninni að stjóm kaupfé-
lagsins leitaði sérfræðilegrar aðstoðar ráðgjafarfyr-
irtækis um hagræðingu í skipulagi og rekstri og tel-
ur kaupfélagsstjórinn að sú ráðgjöf hafi komið að
miklum notum. Er greinilegt að stjómendur hafa
lagt sig fram um að koma rekstri félagsins á réttan
kjöl og tryggja að framtíðarstarfsemin sé í samræmi
við raunhæfa rekstrargetu í því starfsumhverfi sem
félagið býr við.
Það kemur í ljós sem alkunnugt er að Kaupfélag
Þingeyinga rekur mjög umfangsmikla starfsemi og
er máttarstólpi í atvinnulífi Húsavíkur og Suður-
Þingeyjarsýslu. Þrátt fyrir ýmsan samdrátt í starf-
semi og mannahaldi í þessu hagræðingarátaki
stendur kaupfélagið eftir sem öflugt atvinnu- og
þjónustufyrirtæki. Elsta kaupfélag landsins, sem nú
er 108 ára, heldur af myndarskap uppi merki sam-
vinnuhreyfingarinnar og lætur mikið að sér kveða.
Starfsmenn og félagsmenn hafa sýnt hagræðingar-
aðgerðum félagsstjómar skilning og áhuga í trausti
þess að verið sé að tryggja ffamtíðarreksturinn og
sníða starfseminni þann stakk sem hæfir.
Hreiðar Karlsson kaupfélagsstjóri segir þó að
reynsla þessa árs verði einnig að segja til um hvem-
ig horfur séu. Hann lét svo um mælt, að stjómend-
ur kaupfélagsins leggi sig fram um að fylgja hag-
ræðingarátakinu eftir, en öllum sé ljóst að þörf sé á
ýtmstu aðgát um hvaðeina, enda geti ýmislegt gerst
í íslensku efnahagsumhverfi. Verðbólga sem slyppi
laus yrði mjög erfið fyrir rekstur Kaupfélags Þing-
eyinga, segir kaupfélagsstjórinn.
I þessum orðum hins reynda framkvæmdamanns á
Húsavík kemur ffam að rekstrarvandi lífvænlegra
fyrirtækja hefur minnkað þegar saman fara batn-
andi ytri skilyrði og fjárhagsleg endurskipulagning
til þess að laga rekstur að raunvemleikanum. En
með orðum sínum minnir Hreiðar Karlsson á að
jafnvel traustustu fyrirtæki em ekki óhagganleg.
Það gildir auðvitað um samvinnufyrirtæki sem
önnur. Kaupfélögin byggjast á ákveðnum hug-
sjónagmndvelli sem ávallt verður að treysta. En
rekstri sínum verða samvinnufyrirtæki að haga af
raunsæi. Um þetta hvort tveggja er elsta kaupfélag
landsins fyrirmynd.
Laug.ardagur 25. -ágúst 1990.
r
VIÐTALI við Morgunblaðið
19. þ.m. svarar Steingrimur
Hermannsson forsætisráð-
herra skýrt og skorinort neitandi
spumingu blaðamanns um það
hvort Islendingar eigi erindi í Evr-
ópubandalagið.
Orð Steingríms
Hermannssonar
„Svo sannarlega tel ég að við eig-
um ekkert erindi í Evrópubanda-
lagið. Það væri eitt það versta sem
gæti komið fyrir þetta þjóðfélag.
Eg tel að við eigum að leita náinna
samninga og samstarfs við EB og
laga okkur vemlega eftir mörkuð-
um þar eins og við emm raunar að
gera nú, en ef við göngum í Evr-
ópubandalagið verðum við ekkert
gagnvart því annað en lítill út-
kjálki.“ Síðan rekur hann það sem
oft ber á góma og haldið er ffam af
þeim sem aðhyllast þá skoðun að
Islendingar eigi ekki að útiloka
aðild að EB, að hægt væri að
halda uppi góðum lifsskilyrðum
hér fyrir tilverknað Evrópubanda-
lagsins, en þótt svo yrði, segir for-
sætisráðherra, „myndum við glata
sjálfsforræði okkar og sjálfstæði“
og bætir við:
„Okkar verkefni núna er að ná
góðum samningi við EB og aðlaga
okkur því sem þar er að gerast án
þess að tapa sjálfsforræðinu og
fullveldinu. Eg held satt að segja
að ef við náum sæmilegum samn-
ingum við EB og höldum okkar
sjálfsforræði verðum við mjög öf-
undsverð þjóð hér í Atlantshafmu.
Það er svo ótal margt sem aðrar
þjóðir geta ekki boðið upp á, en
við lítum á sem sjálfsagða hluti.
Við eigum landið sjálft og alla dá-
semd þess. Landið er tiltölulega
hreint og við höfum ótal mögu-
leika á útivist sem satt að segja
margar þjóðir geta ekki boðið upp
á. Ef við gerumst aðilar að EB er
Evrópubúum fijálst að eignast hér
land og þá munar ekki um að
kaupa upp landið okkar. Hollensk-
ir bændur kaupa nú búgarða í
Danmörku. Viljum við að landið
komist í eigu erlendra aðila? Ekki
ég-“
Dylgjur Þjóðviljans
Varla verður afstaða manns í Evr-
ópubandalagsmálum skýrar sett
ffam en í þessum orðum Stein-
gríms Hermannssonar. Hann er af-
dráttarlaust andstæðingur allra
hugmynda um aðild íslands að
Evrópubandalaginu. Það er auk
þess kunnara en ffá þurfi að segja
að Framsóknarflokkurinn er skel-
eggur andstæðingur aðildar svo að
þar fara eðlilega saman orð og
gerðir flokksins og formannsins.
Mönnum hlýtur því að koma á
óvart málstúlkun ritstjóra Þjóð-
viljans á þriðjudaginn þar sem
hann gerir hvort tveggja að segja
forsætisráðherra eiga lof skilið
fyrir svar sitt um afstöðuna til EB
(„svaraði forsætisráðherra skýrt
svo lofsvert er“), en dylgjar síðan
um að Steingrímur sé oft ásakaður
um að slá úr og í (hvaða stjóm-
málamaður fær ekki slíkt á sig!)
og geti menn deilt um „hvort hér
er um persónuleg einkenni og að-
ferð stjómmálamanns að ræða
fyrst og ffemst, eða þá endur-
speglun af miðflokksstöðu Fram-
sóknarflokksins."
Það er ekki nýtt að marxistum,
verandi og fyrrverandi, þyki lítið
til miðjustefnu koma yfirleitt og
sjái hana fýrir sér sem sísláandi úr
og í milli vinstri og hægri, marx-
isma og markaðshyggju, þótt
miðjumenn sjálfir skilji pólitíska
stöðu sina nokkuð á annan veg.
Kenningin um að miðjumenn slái
úr og í er gömul pólitísk tugga
sem lengi hefur verið notuð á
ffamboðsfundum og í lélegum
blaðaskrifum, þegar skort hefur
rök í karpi stundarinnar.
Eins og komið er fyrir Alþýðu-
bandalaginu, ef ekki sjálfum
Þjóðviljanum, er ákaflega nær-
tækt að núa þvi tvískinnungi um
nasir og segja að þar sé slegið úr
og í í hverju máli. Viðhaldskraftur
Alþýðubandalagsins felst ekki í
hreinleika og afdráttarleysi
stefnumála flokksins, það er nú
síður en svo að þar sé stefhufest-
unni fyrir að fara. Alþýðubanda-
lagið hangir saman á því að slá úr
og í í hverju máli, þegja um það
sem á milli ber, salta ágreinings-
málin. Ef Alþýðubandalagsfor-
ingjamir hættu að slá úr og í
myndi flokkurinn hrynja. Er þá
Alþýðubandalagið orðið miðju-
flokkur fyrir vikið?
Sá sem hér setur línur á blað hef-
ur ekki allra manna mest gaman af
því að þræta um pólitík á þessum
nótum, þótt grípa megi til þess
ama á ffamboðsfundum og eld-
húsdagsumræðum í nafni orð-
heppninnar, ef annað brestur. Hins
vegar er ekki hægt að láta það
ffam hjá sér fara, þegar Þjóðvilj-
inn eða hver sem er slær umræð-
unum um Evrópumál upp í kæm-
leysi af engu tilefni með billegum
ásökunum í garð forsætisráðherra,
sem mikla ábyrgð ber á þessu máli
og lýst hefur fyrr og síðar eindreg-
inni skoðun sinni á þvi að íslend-
ingar eigi ekki að ganga í Evrópu-
bandalagið. Þeir sem era sama
sinnis og forsætisráðherra ættu því
að fagna yfirlýsingum hans ein-
læglega en spilla ekki máli sínu
með getsökum um að annað liggi
á bak við orð hans en þau sjálf
segja til um. Ritstjóri Þjóðviljans
bætir heldur ekki fýrir sér með því
að segja — eins og það sé ný upp-
götvun — að „Framsóknarmenn
hafa áttað sig vel á því að Evrópu-
mál era stórmál íslenskra stjóm-
mála á næstu misserum og þeir
ætla þá að ganga til þeirra deilna
með fyrirvörum, gagnrýni, and-
ófi.“
Hvers vegna er ritstjóri Þjóðvilj-
ans með þessi látalæti? Hann veit
það fúllvel að frá fúndum og
flokksþingum Framsóknarflokks-
ins hefúr aldrei komið neitt annað
en afdráttarlaus andstaða gegn að-
ild Islands að Evrópubandalag-
inu. Hann veit einnig að forystu-
menn Framsóknarflokksins hafa
haldið fast við þessa stefnu eins
og nýleg ítrekun Steingríms Her-
mannssonar er til vitnis um. Tím-
inn hefur ætíð barist af fúllri ein-
urð og alvöra gegn aðildarhug-
myndinni og lagt mikla áherslu á
að afstaðan til Evrópumála bygg-
ist á „fyrirvarastefnu“. Ritstjóri
Þjóðviljans veit vel hvað í því
orði felst.
Það er að vísu svo að ritstjóri
Þjóðviljans afsannar jafnharðan
dylgjur sínar um afstöðu forsætis-
ráðherra og Framsóknarflokksins
og notar til þess aðferð, sem hann
þykist finna í fari annarra, nefni-
lega að „slá úr og í“ í skrifúm sín-
um. En til þess að gera karpið
ekki endasleppt klykkir hann út
með að segja að menn geti alla-
vega „leyft sér að efast um“ hvort
Framsóknarflokkurinn hafi vera-
legt úthald í andófinu gegn hug-
myndinni um aðild að Evrópu-
bandalaginu. En hvers vegna
beinir ritstjóri Þjóðviljans þessari
athugasemd að Framsóknar-
flokknum? Það skal fúllyrt hér að
sú er ekki mest þörfm að brýna
Framsóknarflokkinn í þessu máli
og engin ástæða til að gefa í skyn
að framsóknarmenn missi þolið í
þessari baráttu á undan öðrum eða
öðram fremur. Þvert á móti era
málsvarar Framsóknarflokksins
og þeir sem treysta forystu hans í
sjálfstæðis- og þjóðræknispólitik
við því búnir að afsanna slíkar
getgátur með álíka skotum, ef
umræðan um Evrópumál á að
falla í þann farveg að menn skatt-
yrðist hver við annan í stað þess
að standa saman gegn þeim sem
barist er við.
Olafur gegn Svavari
Ritstjóri Þjóðviljans ætti að líta
sér nær um afstöðu sinna eigin
flokksbræðra og samstarfsmanna
gagnvart sameiningu Evrópu í
stórríki með tilheyrandi afúámi
þjóðríkja, aukin heldur kotríkja á
borð við ísland. Nærtækast væri
fyrir Ama Bergmann að rifja upp
ritdeilur Svarvars Gestssonar
menntamálaráðherra og Ólafs
Gíslasonar blaðamanns, þar sem
Svavar brá yfir sig kufli „þjóð-
legrar íhaldssemi“ eins og hann
hefði alist upp á framsóknarheim-
ili í sveit og aldrei meðtekið snef-
il af alþjóðahyggju marxismans,
en Ólafúr Gíslason líkti íslenskri
þjóðrækni við einangranarhyggju
og afiturhald eins og það sem ein-
kennt hefur sósíalistaríki á borð
við Albaníu og Norður-Kóreu og
reyndar mörg fleiri. í grein sinni í
Þjóðviljanum 4. maí sl. (Þjóðlegi
íhaldsflokkurinn) hæðist Ólafúr
Gíslason að tilraun Svavars
Gestssonar til þess að skýrgreina
heilbrigða þjóðrækni, þ. á m. það
sem kalla má „pólitíska þjóð-
rækni“, það sem felst í því að þjóð
vilji vera stjómarfarslega og sam-
kvæmt stjómskipun fijáls og fúll-
valda. Það versta við Ólaf Gisla-
son og skoðanabræður hans
(markaðshyggjumenn almennt,
sósíaldemókrata, Birtingarmenn
og slíka) er að þeir skilja ekki pól-
itíska þjóðrækni vegna þess að al-
þjóðahyggja þeirra er pólitísk,
hún snýst um það að koma á
bandaríkjaskipulagi sem víðast í
heiminum, allt á að vera „feder-
alt“ þegar til þess kemur að kokka
saman stjómkerfi. Rökin fyrir því