Tíminn - 09.10.1990, Page 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 9. október 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavík. Síml: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Ræða Þorsteins
Forystumenn Sjálfstæðisflokksins færa sig sífellt
upp á skaftið í áróðri sínum fyrir því að íslendingar
búi sig undir að ganga í Evrópubandalagið á næstu
árum. Davíð Oddsson hafði forystu fyrir því í stefnu-
skrárnefnd flokksins að síðasti landsfundur sjálf-
stæðismanna ályktaði í þeim anda, og nú hefur É»or-
steinn Pálsson lýst skoðun sinni um nauðsyn þess
að vera við öllu búinn í þessu efni.
Ræða formanns Sjálfstæðisflokksins á fundi Sam-
taka fiskvinnslustöðva á föstudaginn er skýr vís-
bending um að flokkurinn muni beita sér fyrir aðild
íslands að Evrópubandalaginu. Það getur ekki liðið
nema stuttur tími þangað til landsfundur Sjálfstæð-
isflokksins ályktar skýrum stöfum um þá stefnu, úr
því að formaðurinn er orðinn svo eindreginn stuðn-
ingsmaður málsins sem nú er komið á daginn. Fram
til þessa hafa ýmsir alið þá von í brjósti að Þorsteinn
Pálsson myndi standa gegn þeim öflum í flokknum
sem áköfust eru í aðild að Evrópubandalaginu, en
nú er sú von horfin. Formaðurinn ætlar að hafa for-
göngu um málið. Orð hans verða ekki misskilin.
Hitt er reyndar satt að Þorsteinn Pálsson studdi
mál sitt að hluta til þrasrökum af því tagi sem ís-
lenskir stjórnmálamenn temja sér þegar þeir eru að
munnhöggvast í návígi á fundum. Þrasrökin sem
þarna var um að ræða, voru þau að hann (Þorsteinn
Pálsson) sæi ekki betur en að viðræðurnar milli
EFTA og EB um evrópskt efnahagssvæði, sem ís-
lendingar taka þátt í undir stjórn Jóns Baldvins
Hannibalssonar, stefni að því að EFTA-ríkin verði úr
því aðilar að Evrópubandalaginu, því að evrópska
efnahagssvæðið geti aldrei orðið að veruleika. Þor-
steinn Pálsson er m.ö.o. að segja það að raunveru-
lega sé Jón Baldvin að semja Island inn í Evrópu-
bandalagið. Og til þess að gera þrasrökin ekki enda-
slepp verða ályktunarorðin í þessari hundalógík
Þorsteins Pálssonar þau að núverandi ríkisstjórn sé
komin svo langt í samningum um inngöngu í Evr-
ópubandalagið að íslendingar eigi ekki annars úr-
kosti en að búa sig undir að ganga krókalaust í þessa
ríkjasamsteypu.
Svona falsrök eru auðvitað glær í gegn. Þau gætu
e.t.v. hentað riddurum aulafyndninnar, en fara Þor-
steini Pálssyni illa. Sannleikurinn er sá að íslenskir
stjórnmálamenn í öllum flokkum þurfa að setjast
niður til að ná sáttum um að bjarga sjálfstæði og
fullveldi íslands, áður en nýkapitalistar og tækni-
kratar taka völdin endanlega af þeim um að ráða
fram úr stöðu íslenska lýðveldisins í hópi ríkja
heims.
Þess vegna ber að harma það að formaður stærsta
stjórnmálaflokksins skuli nú herða áróðurinn fyrir
því að ísland gangi í Evrópubandalagið. Andstæð-
ingar þessa máls mega ekki láta orð Þorsteins Páls-
sonar þegjandi fram hjá sér fara, síst af öllu þeir
flokksmenn hans sem andvígir eru afsali pólitískra
þjóðréttinda fyrir ímyndaðan efnahagsávinning.
um svört sfclp sem sigldu. Og j>eg-
*r Davfö Oddson, borgarstjóri,
kom út á tröppur húss síns til ah
tilfcynna í sjónvarpi, aö hann heföi
áfcveöiö aö taka þátt í próffcjorí
Sjálfstæöisflokksins í Keyfcjavík
fyrir þingkosnlngarnar í vor, var
hann Jdæddur í duggarapeysu,
eins og hann væri bycjaöur á grá-
hafin, en þaö má alltaf máta peys-
una utan vertfÖar, Meö yfiriýsingu
Davíös er lofclö nokkuni óvissu
um framboöiö í Heyfcjavík, Hann
þráaöist lengí viö aö tafca^wörö-
hans ti! þings upp á tíma, sem er
bæöi óhentugur honum og fioickn-
um. Davfð er nýlega búín aö ÍeiÖa
flokk sintt tii umtaisverös sigurs í
borgarstjórnarkosningunum.
er í augsýn innan fiokks Davfös,
og staöa hans getur oröiö erfiö,
þótt á honum sé aö heyra að hann
aetli aö veröa borgarstjóri áfram.
Ekld þarf annaö en mái æxlist
þannig, að hann verði ráðherra. t>á
verður nú fátt um fina drætti hjá
borgarstjómarmeirihlutanum.
Köttur ■ ból
gamalmenna
Hér«Tímanum hefur veriö bent
á, að þingflokkur Sjálfsteöís-
flokksins hefur hæstan meöaiald-
ur þingflofeka. Buist hafði veriö
við því aö Daviö tnyndi fcjósa aö
bíða þangaö tií horfur yrðu & þvf aö
þíngflokkurinn yngdist upp. Maö-
ur meö skapiyndi Davíös og með
tifJKi tfl þeírrar valdastööu seœ
hann gegnir verður hann eflaust
svolídö kringióttur í framan þegar
hann fcemur í þingflofckinn. Þar
tafca stórstjömur iandsmálanna
viö honum, flta á hann sem gam-
ansaman stráfc sem engin ástæöa
sé tilað taka alvariega, og hreyfcja
seryfir hann meö noidfcur þúsund
atkvæöi ábakviö sig. Aö aúlri mun
sfcörin vera aö faerast -
inn, þegar ungur maöur ætlar að
fara aÖ táta tfl sín tafca, Viö þessa
reynslu býr formaöur flokksins.
Haon gæti uppjýst Davíö utn efli-
Þaóan stafar sú fcurteisi í Davíð,
aö segja aö hann vitji bara vera
óbreyttur þíngmaöur og borgar-
stjóri í Reyfcjavík. Hann er sem
sagt nú þegar farinn aö biöja öld-
ungana afsökunar á því, aö hann
svona ungur, skuli leyfa sér aÖ fara
í framboð.
Ljóta Njáían
Fieíri framboðsmál Sjálfstæðis-
flokksins sæta nofckrum tíöínd-
um. Eggert Haufcdal hefur boöist
tilaötaka þriöja sætí á lista flokks-
ins á Suöuriandi. Eldd var viö því
tflhoði litíö. Kjördæmaráöiö ákvaö
aö efna tfl prófl^örs. ViÖ það feilur
tflboö Eggerts um sjáift sig. Taiiö
er aÖ annaö sætiö á iistaoom falii
Áma Johnscn í skaut, en hann er
eyja og einsfconar Gauji Valdason
Morgunblaösins. tim fyrsta sætiö
á listanum þarf efcfci aö tala. Það
sldpar Þorsteinn Páisson. Tvær
konur eru taldar iíklegar í þriðja
sætíð, korni tíl þess aö Eggert falii
úr því, Önnur er JRangæingur,
Drífa Hjartardóttir, en bin er
prestsmaddaman á Sclfossi, frú
Aradfs Jónsdóttir. Um það leyti
sem prófkjöriö var ákveöiö fcom
upp kvittur um dreifíbréf, sem tai-
ið befur veriö mnniö undan rifjum
Haukdal. Þar eru bomar
sakir á
ímaldre
stundarhié í innansveitarmáium.
um tíma, og sýnir að ettner vegist
á í Rangárþingi. Ljót var Njála, en
Njálan um Eggert er litíu betri.
Fari svo aö tvær fconur sæfci aö
honum i próffcjörinu fer fyrir hon-
um eios og Gunnarí á Hiíöarenda.
Þær mum» neita honum um Jok-
Irinn um þaö bfl sem andstæðingar
hans hafa rofið þefcjuna yfir hon-
Án endurnýjunar
Þótt skrautíegasta viöureignin
muni eiga sér staö í fcjördæmi Þor-
steins Pálssonar, er efcki þar meö
sagt aö átök um framboö fcunni
ekfci aö iáta á sér fcræia annars
staöar. Sýnt er aö í Reykjavík falia
einhverjir út af lista, sem hafa ver-
iö í þingsætum. Ragnhildur
Helgadóttir hefur kosið aö hætta á
þingi. En fiofctónn sfcortir lítt
írambærilega kvenskörunga. Þar
má nefha Þuriði Pálsdóttur, sðng-
konu, sem meö list sinni hreif
áheyrendur hér áöur fynv Þuriöor
og ómyrk í máJL Efcld er hægt aö
spá hvað um hana yrðí á cfliheim-
ili flofcksins á þingjjv úsyngjandi
henni ekki söfckt t gráma
Sjáifstæðisflokkurinn stefnir f
næstu kosningar in tejjandi end-
umýjunar. Þar mun sama gamia
ráöa rífcjum meö sömu
unum.
Garri

H* VÍTT OG BREITT \Y:S' M MflllfiBIHI
500 daga áætlunin
íslendingar hafa fengið nokkum
forsmekk af efnahagsvanda Sovét-
ríkjanna að undanfömu í því að
óeðlilegur dráttur varð á greiðslum
fyrir íslenskar fiskafurðir sem flutt-
ar voru út þangað. Hér var að vísu
um að ræða verulega fjárhæð á ís-
lenskan mælikvarða, en sýnist eins
og dropi í hafinu, þegar hugsað er til
stærðar sovésks heimsveldis, svo að
menn undrast að það skuli ekki vera
borgunarmaður á réttum tíma fyrir
ekki hærri peningasummu en þama
var um að ræða, 500-600 millj. ís-
lenskra króna.
En þessi greiðsludráttur er dæmi-
gerður fyrir efnahagsástandið í Sov-
étríkjunum. Jafnframt því sem
gamla efnahagskerfið er dæmt úr
leik fer því fjarri að gmndvölllur
hafi verið lagður að nýjum fram-
leiðsluháttum og viðskiptafyrir-
komulagi. Þess vegna er enn notast
við gamla efnahagskerfið, þótt það
sé komið að fótum fram og enginn
geri ráð fyrir að það eigi sér neitt líf
fyrir höndum.
Frægð að utan
Enginn vafi er á því að meginmark-
mið umbótastefnu Gorbatsjovs og
samherja hans, sem komust til
valda árið 1985, var að bæta efna-
hagskerfið og lífskjörin. Hvomgt
hefur þó gerst, efnahagskerfið er
enn óbreytt í höfuðatriðum og lífs-
kjörin hafa fremur versnað en batn-
að. Hins vegar hefúr stefna Gorbat-
sjovs leitt til lýðræðisbyltingar sem
segir vissulega til sín í Sovétríkjun-
um sjálfum, en hefur þó ekki síst
haft áhrif á alþjóðavettvangi. Hin
hröðu stjórnmálaumskipti í Austur-
og Mið- Evrópu, sem náð hafa há-
marki með sameiningu þýsku ríkj-
anna, em ávöxtur lýðræðisbyltingar
í Sovétríkjunum. Bætt sambúð risa-
veldanna sem birtist í mörgum
myndum, m.a. í sömu afstöðu til
innrásar íraks í Kúvæt, er til komin
vegna gerbreyttrar utanríkisstefnu
Sovétríkjanna undir stjóm Mikhails
Gorbatsjov.
Því er ekki að undra að Gorbatsjov
hefur öðlast traust og aðdáun í vest-
rænum lýðræðislöndum. Lýðræðis-
sinnar um allan heim hafa fulla
ástæðu til að vænta sér mikils af því
að hafa slíkan mann í forystu í Sov-
étríkjunum. En því miður kann svo
að fara að Gorbatsjov dugi það ekki
til lengdar að frægð hans komi öll
að utan, því að auðvitað hefur lýð-
ræðisbylting sú sem hann hefúr
komið á heima fyrir, leyst frjálsar
umræður svo úr læðingi að hann
getur ekki jafnframt verið einráður
um það, hvað hugsað er og talað í
Sovétríkjunum.
Áróður eða óraunsæi
Umbótastefna Gorbatsjovs liggur
því undir áföllum heima fyrir. Það
hafa gerst hlutir sem umbótasinnar
frá 1985 áttu ekki von á, s.s. einbeitt
aðskilnaðar- og þjóðfrelsisstefna
einstakra sovétlýðvelda, sem getur
ekki endað með öðm en að ríkja-
sambandið verði endurskipulagt, og
harðvítugar deilur um skipan efna-
hagskerfisins. Allir em sammála um
að gamla kerfið sé óhæft, en samt er
óeining um, hvemig eigi að byggja
upp nýtt framleiðslu- og viðskipta-
skipulag. Þar er tekist á um hug-
myndir og útfærslur, þótt svo eigi að
heita að nú sé stefnt að því að kom-
ið verði á markaðskerfi á „500 dög-
um“ eins og markmiðsáróðurinn
hljóðar um, en hefúr eigi að síður
svo holan hljóm að varla nokkmm
manni dettur í hug að slíkt geti
staðist í bókstaflegri merkingu.
Þessi vantrú á að skilja beri 500
daga áætlunina bókstaflegum skiln-
ingi kemur fram í grein sem sovésk-
ur hagfræðingur hefur birt í News-
week, þar sem hann segir að leiðin
til markaðsbúskaparíns hljóti að
verða lengri og sársaukafylíri fyrir
Sovétríkin en önnur kommúnista-
ríki. Hann bendir hins vegar á að
Sovétríkin séu auðug að náttúm-
auðlindum og telur að treysta megi
dugnaði og framtaki fólksins við
endurskipulagningu efnahagslífs-
ins. „Um aldamót má búast við að
hinni löngu göngu verði lokið," seg-
ir greinarhöfundur. „Þá verður búið
að leysa þá fjötra sem fáránlegt kerfi
hefur lagt á efnahagslega afkasta-
getu og einstaklingsframtak áratug-
um saman. Þá held ég að heimurinn
eigi eftir að verða vitni að nýjum
kafla í sögu Sovétríkjanna — sov-
éska efnahagsundrinu." í grein sov-
éska hagfræðingsins er það raunar
athyglisvert að hann telur að Gor-
batsjov verði að leita „erlendrar að-
stoðar" við uppbyggingu nýs efna-
hagskerfis og hefur þá greinilega í
huga bæði Bandaríkjamenn og Jap-
ana. Hins vegar útskýrir hann það
ekki nánar hvemig sú aðstoð ætti að
fara fram, þótt fróðlegt væri að fá á
því skýringu.
I.G.