Tíminn - 12.10.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 12. október 1990
Þjóðverjar vilja ekki
selja Saúdí-Aröbum vopn
Þjóðverjar munu ekki víkja frá þeirri reglu sinni að selja ekki vopn
til staða þar sem milliríkjadeilur eru í gangi, þrátt fyrir núverandi
ástand við Persaflóa, sagði vamarmálaráðherra Þýskalands, Ger-
hard Stoltenberg í gær, eftir að Þjóðverjar höfðu hafnað beiðni um
vopnasölu frá Saúdt-Arabíu.
Hann sagði fréttamönnum að pönt-
un á vopnum fyrir 540 milljónir
marka yrði ekki afgreidd. Meðal þess
sem Saúdí-Arabar vildu kaupa voru
110 Marder skriðdrekar, 100 flutn-
ingaskriðdrekar, 50 loftvamaskrið-
drekar og 50 skriðdrekar sem eru sér-
hannaðir til að leita uppi eiturefni í
andrúmslofti.
„Stjórnin hefur ekki í hyggju að af-
greiða slíkar vopnasendingar með til-
liti til stöðunnar við Persaflóa," sagði
Stoltenberg. Hann sagði þó að verið
væri að íhuga vopnasölu til Tyrk-
lands, sem á landamæri að lrak,
vegna þess að Tyrkir væm aðilar að
Atlantshafsbandalaginu.
Heimildarmenn segja að beiðnin
hafi komið í september í gegnum
þýska sendiráðið í Ryiadh.
Utanríkisráðherra Saúdí-Arabíu,
Saud al-Faisal prins, var staddur í
Bonn á þriðjudag og miðvikudag til
að ræða við Helmut Kohl kanslara og
Hans-Dietrich Genscher utanríkis-
ráðherra um Persaflóadeiluna.
Norbert Gansel, sérfræðingur við
vopnaeftirlit frá flokki sósíaldemó-
krata, sagði íviðtali, að hann teldi það
pólitíska ósvífni af stjóminni að hafa
svo mikið sem velt því fyrir sér að
breyta stefnu sinni í þessum efnum.
Hann sagði Þjóðverja ekki vera í að-
stöðu til að selja vopn til Ryiadh eftir
að upp komst að þýsk fyrirtæki höfðu
selt írökum efni sem nota mætti til
að framleiða eiturgas. Hann ásakaði
vopnaframleiðendur um að reyna að
notfæra sér ástandið við Persaflóa til
að afla sér nýrra markaða, nú þegar
kalda stríðið væri á enda.
Norbert Gansel sagði enn fremur að
greinilegt væri að menn væm að
reyna að græða á deilunni og bætti
því við að Saúdí-Arabar hefðu ekki
nægilega marga þjálfaða hermenn til
að nota þau vopn sem þeir þegar
ættu.
Þýskaland:
■ • ' ;,V'
ÍllllÍl:
-'■h . "V
Graham Green má enn bíða eftir Nóbelsverðlaunum þar sem sumir
meðlimir sænsku akademíunnar telja verk hans of léttvæg.
Bókmenntaverðlaun Nóbels:
Veitt skáldi
frá Mexíkó
Mexikanska ljóðskáldið og ritgerða-
smiðurinn Octavio Paz hlaut bók-
menntaverðlaun Nóbels í gær.
Sænska akademían sagði að Paz,
sem er 76 ára gamall, fengi verðlaun-
in fyrir ástríðuþrungin skrif með
mikilli yfirsýn sem bæru einkenni
skynrænna gáfna og mannlegri ein-
lægni.
1 þeirri bók sinni, sem líklega er
þekktust, Völundarhúsi einmana-
leikans, kemur Paz á óvart með skil-
greiningu sinni á Mexíkó nútímans
og mexíkönsku þjóðarsálinni.
Paz er fæddur í Mexíkóborg hinn 31.
mars 1914. Hann gekk í háskólann í
Mexíkó en starfaði síðar erlendis sem
sendiráðsfulltrúi. Ritgerðir og Ijóð
skrifaði hann í frítíma sínum. Hann
gaf út sitt fyrsta ljóðasafn sem ung-
lingur og er enn virkur á ritvellinum.
Ljóð hans eru súrrealistísk og hafa
breiða skírskotun og hefur verið vel
tekið af gagnrýnendum um allan
heim. Nýjustu verk hans eru bókin
Pintura de Juan Soriano eða Mál-
verkið af Juan Soriano, sem út kom í
fyrra, og Ijóðasafnið Le Mejor de Oct-
avio Paz eða Það besta frá Octavio
Paz, sem kom út sama ár.
Paz var á ferðalagi í New York þegar
tilkynnt var að hann hefði hlotið
verðlaunin og hefur ekki gefið út
neinar yfirlýsingar þau varðandi. En
kona hans, Marie Jose Paz, sagði við
fréttamenn að þau hefðu orðið svo
undrandi að þau væru ekki búin að
átta sig á þessu.
Akademían, sem samanstendur af
sænskum rithöfundum og mennta-
mönnum og var stofnuð árið 1786,
hefur ávallt reynt að skipta verðlaun-
unum milli mismunandi bók-
menntagerða, tungumála og menn-
ingar.
Listi yfir þá, sem til greina koma, er
aldrei birtur. En þeir sem fylgjast vel
með þessum málum höfðu þegar af-
skrifað tvo þekkta breska rithöfunda,
Salman Rushdie, höfund Söngva Sat-
ans, og Graham Greene. Rushdie var
talinn of umdeildur og Greene er enn
útilokaður þar sem nokkrir meðlimir
akademíunnar telja verk hans of létt-
væg.
Paz er fyrsti Mexíkaninn, sem hlýtur
þessi verðlaun, en nokkrir suður-am-
erískir höfundar hafa þegar hlotið
þennan heiður, síðast Gabriel Garcia
Marquez árið 1982.
Njósnarar ákærðir
Þjóðveijar ákærðu í gær átta njósn-
ara fyrir að hafa selt vamarleyndar-
mál Vestur-Þýskalands í hendur
Austur-Þjóðverjum og Sovétmönn-
um. Yfirmenn leyniþjónustunnar
eiga í mestu vandræðum með að út-
skýra hvers vegna leyniþjónustan
var svona hriplek.
Saksóknari ríkisins skýrði frá því
að njósnararnir — sem aðallega
störfuðu að varnarmálum — hefðu
afhent leyniþjónustum A-Þýska-
lands og Sovétríkjanna teikningar af
skriðdrekum, herþyrlum, varnar-
rannsóknum og að Tornado
sprengjuflugvélum.
Fjórir karlar og fjórar konur voru
handtekin á miðvikudaginn eftir að
upp hafði komist um háttsettan
mann hjá gagnnjósnadeildinni,
hann játaöi og var ákærður fyrir al-
varleg landráð.
Kvenkyns njósnari, sem vann við
að útbúa gögn leyniþjónustunnar í
hendur Kohls, var handtekinn fyrir
tveimur vikum er hún reyndi að
flýja til Austurríkis og hún var einn-
ig ákærð fyrir að vinna fyrir fyrrum
kommúnistastjórnir í austri.
„Handtökurnar, sem stafa af því að
við sameiningu ríkjanna hafa njósn-
arar ýmist misst verndara sína eða
gefið sig fram sjálfir, sanna að aust-
ur-þýskir njósnarar eru enn starf-
andi,“ sagði Lutz Stavenhagen,
stjórnandi leyniþjónustunar í Bonn.
Hann kvaðst ekki hafa trú á að þar
væri um meiriháttar njósnir að
ræða, en kvaðst ekki geta útilokað
að enn væru ófundnir njósnarar
sem hefðu komið sér vel fyrir.
Herbert Hellenbroich, fyrrum yfir-
maður gagnnjósnadeildarinnar,
kvaðst ekki furða sig á því að þýskir
skattgreiðendur veltu því fyrir sér
hvernig á þessum leka stæði.
„Við höfum gott eftirlit með starfs-
mönnum okkar. En við búum við
lýðræði," sagði hann. „Við getum
ekki lokað starfsmennina inni á
skrifstofum sínum að vinnudegi
loknum. Við getum ekki fylgst með
þeim allan sólarhringinn. Við getum
ekki fylgt þeim eftir í frí. Við getum
ekki komist að því hvernig eigin-
konan hafi haft ráð á að kaupa ein-
hvern skartgrip."
Hellenbroich sagöi að Klaus Kur-
on, starfsmaður gagnnjósnadeildar
sem gaf sig fram og játaði að hafa af-
hent Austur-Þjóðverjum varnar-
stefnu lands síns í átta ár, hefði ver-
ið fyrirmyndar opinber starfsmaður
og hann hefði aldrei dregið heilindi
hans í efa. Það er aðalmarkmið and-
stæðinga að koma njósnurum sín-
um einmitt í þau störf sem Kuron
vann, sagði hann ennfremur.
í upplýsingum frá saksóknara kom
fram að fólk það, sem nú hefur verið
handtekið, hafi starfað fyrir Stasi
um 10-30 ára skeið.
Einn njósnaranna, verkfræðingur,
sem saksóknari nefndi Karlheinz S.,
hafði fært örfilmur til Austur-
Þýskalands með mikilvægum varn-
arupplýsingum í 18 ár. Hann reyndi
að komast í samband við KGB í maí
sl. og hefði haft tök á að senda þeim
teikningar að nýjum skriðdreka.
Annar verkfræðingur, Franz M., var
ákærður fyrir að hafa smyglað upp-
lýsingum um herþyrlu sem verið var
að þróa hjá flugvélaverksmiðjunum
Messerschmidt - Boelkow - Blohm.
Hjón frá Múnchen, Dieter og
Kerstin F., voru handtekin vegna
gruns um að þau heföu afhent Aust-
ur- Þjóðverjum leynilegar upplýs-
ingar um Tornado orustuflugvé!
sem Bretar, ítalir og Vestur-Þjóð-
verjar þróuðu.
Móðir Dieters, hin 63 ára gamla
Gerlinde, var sökuð um að hafa
njósnað fyrir Stasi frá því 1960 og
hafa komið á fundum milli sonar
síns og tengiliða hans.
Stavenhagen sagði að mál Kurons
sýndi að Stasi, sem var opinberlega
lagt niður fyrr á þessu ári í kjölfar
falls kommúnistastjórnarinnar,
væri enn starfandi og í nánum
tengslum við KGB. Allt mun verða
gert til að binda enda á þessi tengsl.
Hann sagði ennfremur að sú stað-
reynd að Kuron hefði tekið við
10.000 marka greiðslu í síðustu viku
sannaði að Stasi væri enn virk.
Spánn:
3 fórust í sprengingu á diskóteki
Aðfaranótt fimmtudags sprakk
sprengja á yfirfullu diskóteki á
Spáni; varð hún þremur mönnum
að aldurtila. 49 manns slösuðust.
Klukkan hálffjögur um nóttina varð
sprengingin í Canglor diskótekinu í
bænum Santiago de Compostela og í
kjölfar hennar skóku fleiri spreng-
ingar hús í öðrum hlutum Galisíu.
Lögreglan telur möguleika á að tvö
fórnarlambanna, hvort tveggja kon-
ur, hafi komið sprengjunni fyrir á
bak við hátalara.
Sjö hinna særðu liggja fyrir dauð-
anum. Diskótekið, sem er á einni
hæð, er nær gjörónýtt.
Fimm aðrar sprengjur sprungu síð-
ar á strandlengju Pontevedra, héraðs
í Galisíu, þar á meðal ein í útibúi
stærsta banka á Spáni. Önnur skot-
mörk voru bílasala, kaffihús og lítil
verksmiðja.
Lítið þekktur hópur galisískra að-
skilnaðarsinna, sem kallar sig
Skæruliðaher hinnar frjálsu gali-
sísku þjóðar (ECPCG), hefur lýst sig
ábyrgan fyrir sprengingunum í
Pontevedra en ekki sprengingunni í
FRETTAYFIRUT
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR -
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna er
enn að reyna að koma sér saman
um yfirtýsingu sem fordæmir morð-
in á 21 Palestínumanni í Jerúsalem.
WASHINGTON -Eru Bandarfldn að
missa frumkvæðlð í Persaflóadeiiunni?
Sumír frettaskýrendur vflja halda því
fram að George Bush hafa slakað á sál-
fræðilegum þrýstingi á íraka og að
stefna hans sé að veröa óljós.
LUNDÚNIR - Brettand eykur
þrýsting á íraka og segir að samein-
aður herafli undir stjóm Bandarikj-
anna við Persaflóa verði að ákveða
innan fánra vikna hvort halda eigi
áfram efnahagsþvingunum eða fara
istrið.
WASHINGTON - Bush Banda-
rikjaforseti fúndar nú með leiðtog-
um repúbiikana til aö reyna að leysa
úr þeim flækjum sem skapast hafa
vegna afetöðu hans fil skattlagning-
ar. Bush og þingið reyna að finna
lefð til aö skera niður gffurteg útgjöld
rikisíns.
WASHINGTON - Dick Cheney,
vamarmálaráðherra Bandaríkj-
anná, mun halda i flögurra daga
heimsókn til Sovétríkjanna til að
halda áfram viðræðum um aukna
hemaðarsamvinnu risaveldanna.
LUNDÚNIR - John Major, fjár-
málaráðherra BreÖands, segist
munu hafa strangt taumhald á efna-
hag landsins til að koma í veg fyrir
vetðbólgu.
LUNDÚNIR -Margaret Thatcher,
forsætferáðherra Breta, verður 65
ára á laugardaginn. Jámfrúin virð-
ast vera ryðfirf og lætur engan bil-
bug á sértinna.
CARACAS -Leiðtogar níu ríkja I
Rómversku-Ameríku eiga nú viö-
ræður sem þeír vonast til að verði ttl
þess að þeir komfet að sameígin-
legri niðurstöðu um tilmæli Bush fbr-
seta um fijálsa verslun í ailri Amer-
iku.
diskótekinu. Hópurinn, sem krefst
sjálfstæðis til handa Gaiisíu, sem er
eitt fátækasta svæði Spánar, skaut
fyrst upp kollinum árið 1987 þegar
hann hóf sprengjuárásir á banka og
lögreglustöðvar.
Yfirvöld í Santiago de Compostela
segja að engin augljós tengsl séu á
milli sprengingarinnar í diskótekinu
og þeirra í Pontevedra. En lögreglan
er að kanna hvort sprengjan hafi ver-
ið ætluð til annarra nota en sprung-
ið of snemma.
Að minnsta kosti þrír þeirra staða,
sem sprengdir voru í Pontavedra, til-
heyra fólki sem bíður réttarhalda
vegna eiturlyfjasmygls.
Fyrr á þessu ári kom spænska lög-
reglan upp um afkastamikinn smygl-
arahóp á strönd Galisíu. Klettótt
ströndin hefur löngum verið vett-
vangur smyglara sem hafa nýlega
snúið sér frá því að smygla sígarett-
um yfir í eiturlyf frá Suður-Ameríku.
Lögreglan handtók í þessari aðgerð
sinni yfir 30 manns, aðallega Spán-
verja og Kólumbíumenn, og gerði
upptækt rúmlega hálfa lest af kóka-
íni.