Tíminn - 22.11.1990, Blaðsíða 11

Býr íslenskt jeppadellufólk yfir einstakri sérþekkingu? Erlendir jeppasérfræöingar segja:
Islenskir jeppar og útbúnaður
þeirra hafa vakið mikla athygli er-
lendis undanfarið. íslendingar þykja
standa mjög framarlega í að útbúa
jeppa sína fyrir torfæru- og fjalla-
akstur og í grein sem birtist í nóvem-
berblaði bandaríska tímaritsins „Fo-
ur Wheeler" er þeirri spurningu varp-
að fram, af hverju best útbúnu fjór-
hjólajepparnir í heiminum finnist á
íslandi.
íslenskir víkingar
í greininni fjallar blaðamaðurinn Peter
MacGillivray um útbúnað íslensku jepp-
anna og um fjallaferð sem hann fór í ásamt
íslenskum jeppaeigendum á Langjökul.
Segir Peter þessi meðal annars að Islend-
ingar hafi fundið upp tækni og aðferðir við
að sérbúa bílana og safnað saman þekkingu
um verkfæri og tækni sem hentuðu sér-
staklega vel þegar ekið væri við erfið skil-
yrði uppi á reginfjöllum.
Til einfaldrar hugmyndar eins og að
hleypa lofti úr dekkjum, virðist Peter ekki
hafa þekkt, og segir hann aðferðina mjög
áhrifaríka og að íslendingar hafi fundið upp
ný vísindi með þessari tækni sinni. Þá nefn-
ir hann einnig að íslendingar hafi komist
upp á lag með að nota einstakt tæki við
akstur við slæm veðurskilyrði, en það er
lóran, siglinga- og miðunartæki sem er al-
gengt í bátum og flugvélum. Segir hann að
í mikilli þoku og öðrum slæmum veðurskil-
yrðum noti ökumenn tækið til að komast á
ákvörðunarstað þrátt fyrir ekkert skyggni.
Þá telur Peter það vera víkingablóðið, sem
renni í æðum íslendinga, sem stuðli að því
að íslendingar séu stöðugt að reyna að upp-
götva hið óþekkta. Þess vegna sé ekkert
skrýtið að íslendingar hafi gaman af ævin-
týrum og að áhugamál eins og fjallaklifur,
siglingar, skíði og jeppaferðir séu vinsælar
hér. Þess má geta að í síðasta desemberblaði
„Four Wheeler" var einnig fjallað um ís-
lendinga og jeppabifreiðir þeirra. Á forsíðu
þess blaðs er einmitt mynd af reisulegri
jeppabifreið sem er í eigu Benedikts Eyj-
ólfssonar og í blaðinu er síðan ítarleg grein
um þennan bíl.
íslensk þekking fer víða
Að sögn Benedikts Eyjólfssonar er nokkuð
síðan íslendingar fóru að vekja athygli fyrir
þekkingu sína á fjórhjóladrifnum jeppum.
Honum hefur t.d. í nokkurn tíma borist
fjöldinn allur af bréfum og símbréfum þar
sem beðið er um upplýsingar um tækni og
búnað í jeppabifreiðar, hvernig hækka eigi
bílana og hvernig smíða skuli ákveðna hluti
í bíla o.s.frv. Hann hefur meira að segja
fengið bréf frá Pakistan þar sem hann og
fyrirtæki hans er beðið um að smíða tor-
færujeppa. Einnig segir Benedikt að tals-
vert sé hringt í hann og spurst fyrir um
skipulagðar jeppaferðir upp á hálendi ís-
lands.
Eigandi stórs fyrirtækis í Bandaríkjunum,
sem framleiðir ýmsan sérbúnað fyrir bíla,
svo sem dekk, felgur, ljóskastara o.fl., og er
mjög mikill áhugamaður um jeppa fór í
eina slíka ferð upp á Langjökul í fyrra með
íslenskum jeppaeigendum. Varð hann að
sögn Benedikts ofboðslega hrifinn af ís-
lensku jeppunum og því sem þeir gátu gert.
„Hann hafði aldrei séð jeppa notaða í svona
alvöru virkni. Við förum með jeppana upp á
jökla þar sem reynir mikið á þá. En slíkt
þekkist varla í Bandaríkjunum því þar keyra
menn á sínum sérútbúnu jeppum niður á
strönd. Þar snýst þetta einnig mikið til um
sýningar þar sem útlitið skiptir oft megin-
máli,“ sagði Benedikt. Hann bætti við að
auðvitað væru til menn í Bandaríkjunum
sem notuðu jeppa sína í fjallaferðir en ís-
lendingar væru hins vegar á mun betur
búnum jeppum þar sem reynsla þeirra væri
meiri af slíkum ferðum og menn lærðu best
af reynslunni hvaða búnaður dygði og
hvaða búnaður dygði ekki.
Þá sagði Benedikt að borist hefði fjöldi fyr-
irspurna erlendis frá um lórantækin sem
notuð eru í hálendisferðum. Sagði Benedikt
að þótt allir gluggarnir í jeppunum væru
málaðir svartir væri hægt að sjá nákvæm-
lega hvert maður væri að keyra með lóran.
„Við grófum bensíntunnur uppi á Vatna-
jökli um sumar og settum punktinn þar
sem við grófum þær á lórantækið og kom-
um síðan aftur um veturinn þegar öll verk-
summerki voru snjóuð í kaf. Við fundum
punktinn sem við höfðum stillt á lórantæk-
ið með innan við eins metra fráviki," nefndi
Benedikt sem dæmi. Hann sagði að lóran-
tæKin komi sér mjög vel upp á jöklum, þar
sem menn geta varast sprungusvæði með
hjálp þeirra og séð hvar hættuleg gil og
sprungur eru.
Á íslandi þekkjast ailir
„Það er alveg sama hvað við gerum hér á
íslandi, ef við miðum við mannfjölda þá er-
um við framarlega á mörgum sviðum. Við
erum lítið land og allir þekkja hverjir aðra.
Einn er bestur á þessu sviði, annar á öðru
sviði. Meðal jeppamanna er einn bestur að
gera þennan sérstaka útbúnað og næsti
hinn. Ef þetta væru t.d. þrír bestu bílasmið-
ir í Bandaríkjunum þá myndi kunnátta
þeirra aðeins gagnast þeim sjálfum. En hér
þekkjast allir og sameina því kunnáttu sína
til að útkoman verði sem best. Þetta er hér
á landi líkt og hjá vísindamönnum sem
vinna í stórfyrirtækjum þar sem mestu
uppfinningarnar eru gerðar, vegna þess að
margir sérfræðingar á ýmsum sviðum
starfa saman," sagði Benedikt um ástæðu
þess af hverju íslendingar stæðu svona
framarlega í tækni og útbúnaði fyrir jeppa.
„Þar við bætist að lslendingar nota bílana
við alls konar aðstæður. Við förum á fjall og
það brotnar drif eða eitthvað annað gerist.
Þegar heim er komið er strax farið að vinna
í því að endurbæta drifið til að reyna að
koma í veg fyrir að það brotni aftur. En ef
bílarnir stæðu bara á sýningum eða væru
bara keyrðir niður á strönd yrðu þeir aldrei
endurbættir vegna þess að það kæmi aldrei
neitt fyrir þá. Það kemur alltaf eitthvað upp
í jeppaferðum þannig að við erum stöðugt
að betrumbæta jeppana."
Benedikt nefndi einnig að fslendingar
stæðu mjög framarlega í allskonar torfæru-
keppni og t.d. hefðu nokkrir íslendingar
farið út til Svíþjóðar í sumar þar sem þeim
var boðið að vera með í einni slíkri keppni.
Það var ekki að sökum að spyrja, íslending-
arnir sigruðu þar.
Strangt eftirlit
og kostnaður mikill
Benedikt sagði að eftirlitið væri orðið
mjög strangt á sérútbúnum jeppum og það
kæmi að miklu leyti í veg fyrir að „fúskarar"
eða menn sem kynnu lítt til verka væru að
gera mistök er verið væri að breyta jeppun-
um. Jón Þorbjörnsson, hjá Bifreiðaskoðun
íslands tekur undir þessi orð Benedikts og
bætti við að jepparnir hefðu batnað mikið á
síðustu árum og í Bifreiðaskoðun yrði lítið
sem ekkert vart við illa búna og illa smíð-
aða jeppa sem kæmu í sérskoðun. Ástæða
þess getur verið sú að jeppamenn afla sér
upplýsinga og skiptast á þeim. Einnig veita
ýmis fyrirtæki sem selja bílhluti góða ráð-
Eftir
Karl H.
Guðlaugs-
son
gjöf um breytingar á bílum og ýmsan sér-
búnað. Það sama gildir einnig um fjölmörg
verkstæði sem annast breytingar á bílum.
Samstaðan er mikil meðal kunnáttumanna
um að ráðleggja byrjendum rétta hlúti.
Benedikt sagði að í þessum efnum kæmi
fram kostur þess að búa í litlu landi, það
þýddi ekkert að selja mönnum einhverja
vitleysu. Slíkt væri dauðadómur fyrir þá
sem seldu varning eða þjónustu við jeppa-
menn. Þess vegna gengi þekkingin hratt á
milli manna og einnig til þeirra sem eru að
byrja í þessu og það kæmi í veg fyrir mis-
tök. „Auðvitað eru alltaf einhverjir sauðir
sem gera vitleysur en það er mjög lítið um
það,“ sagði Benedikt.
Verð á jeppum getur verið eins breytilegt
og þeir eru margir, allt frá hundrað þúsund
krónum upp í margar milljónir. En ef menn
vilja hækka upp bílinn sinn getur það þýtt
kostnað upp á 500-600 þúsund. Er þá átt
við að setja í bíla driflækkanir, driflæsingar,
kaupa ný dekk og felgur, lyfta bílnum á
fjöðrum og á „boddíi“ á verkstæði. Þar fyrir
utan eyða margir öðru eins bara í tæki inn í
bílinn. Tæki eins og talstöðvar (helst tvær),
lóran, áttavita, síma o.fl. Það er nær ótak-
markað hverju er hægt að eyða í sérútbúna
jeppa svo ekki sé nú talað um alla vinnuna
sem menn inna af höndum. Þegar búið er
að breyta jeppanum þarf að fara með hann í
sérskoðun sem kostar aðeins rúmar tólf
þúsund krónur en þar eru allar breytingar
frá upprunalegri gerð jeppans teknar út.
Benedikt vildi að það kæmi fram að í dag
væri það litið hornauga meðal jeppamanna
að unnin væru náttúruspjöll með bifreiðum
og litið niður á þá sem gerðust sekir um
slíkt. Á viðhorfi til slíks athæfis hefði orðið
stökkbreyting. Hann nefndi að fyrir um það
bil fimmtán árum hefðu allir jeppamenn
verið spólandi utan í moldarbörðum. Slíkt
þekktist vart lengur og nú hugsuðu menn
um náttúruna og varðveislu hennar. „Sum-
ir hreyfa jeppana sína ekkert á sumrin held-
ur nota þá eingöngu á veturna og fara þá í
ferðir eins t.d. upp á jökla þar sem engin
hætta er á að náttúran verði fyrir hnjaski.“
Boðið upp á jöklaferðir
Arngrímur Hermannsson rekur fyrirtæk-
ið Addís sem sérhæfir sig í ferðum upp á há-
lendi og jökla. Hann hefur nú í þrjú ár boð-
ið útlendingum og íslendingum upp á ferð-
ir á hálendið. Á veturna, frá janúar til aprfl,
er boðið upp jöklaferðir á sérútbúnum
jeppum. Ferðirnar taka allt frá tveim dög-
um upp í viku. Arngrímur sagði að sífellt
væri eftirspurn að aukast eftir jöklaferðun-
um og hann hefði t.d aðeins farið eina slíka
ferð fyrsta veturinn sem hann hóf þessa
starfsemi. Síðastliðinn vetur hefðu hins
vegar verið farnar sex ferðir. Nú í vetur
hyggst Arngrímur vera með nýjung í jökla-
ferðunum. Ætlar hann að vera með tvo bíla
sem ferðamönnum verður boðið upp á að
keyra sjálfir.
Á sumrin býður Arngrímur upp á ferðir
um hálendið á stærri bílum sem rúma um
tíu farþega hver. Þá er farið yfir Kjöl,
Sprengisand, til Landmannalauga og til
fleiri staða, allt eftir því hvað menn vilja
sjálfir. í framtíðinni ætlar Arngrímur að
vinna frekar að því að kynna og markaðs-
setja ferðir sínar. Mikið hefur verið að gera
hjá honum nú í haust í tengslum við ráð-
stefnur sem hér hafa verið haldnar, en gest-
um þeirra hefur verið boðið upp á hálendis-
og jöklaferðir og er þess skammt að minn-
ast að súpufyrirtæki nokkurt bauð sölu-
mönnum sínum í Evrópu í jeppaferð á
Langjökul. Er á jökulinn kom beið ferða-
langanna heit súpa og dixielandhljómlist
hins ágæta Sveiflusextetts.
khg.
10 Tíminn
Fimmtudagur 22. nóvember 1990
Fimmtudagur 22. nóvember 1990