Tíminn - 29.11.1990, Blaðsíða 10

Tíminn - 29.11.1990, Blaðsíða 10
10 Tíminn Fimmtudagur 29. nóvember 1990 Fimmtudagur 29. nóvember 1990 Tíminn 11 Bæjarstjórn Seyðisfjaröar leggur til að hafnar verði viðræður við stjórnvöld um á hvern hátt standa beri að stofnun nýs orkufyrirtækis um Fljótsdalsvirkjun: Á fundi framkvæmdaráðs Sambands sveitarfé- laga á Austurlandi í dag verður kynnt tillaga, sem samþykkt var á fundi bæjarstjómar Seyðis- fjarðar 12. nóvember sl. í henni var skorað á stjóm SSA að hefja nú þegar viðræður við stjómvöld um á hvem hátt standa beri að stofn- un nýs orkufyrirtækis sem yrði sameign ríkis- sjóðs og sveitarfélaga á Austurlandi eða á hvem hátt Austfirðingar geti orðið eignaraðilar að Fljótsdalsvirkjun. í tillögunni segir að í fram- haldi af ákvörðun um virkjun Jökulsár í Fljóts- dal og orkuafhendingu til stóriðju á Keilisnesi, sem að óbreyttu muni leiða til fólksfækkunar á landsbyggðinni, komi, að mati bæjarstjómar Seyðisfjarðar, ekki til greina að sama eignar- og rekstrarform Landsvirkjunar verði liðið öllu lengur. Þorvaldur Jóhannsson, bæjarstjóri á Seyðis- firði, sagði að Austfirðingar hlytu að staldra við þegar loksins væri fyrirhugað að virkja í Fljóts- dalnum. Það hafi verið baráttumál Austfirðinga að þessi besti virkjunarkostur landsins væri nýttur, og nú þegar að því sé komið, þá standi þeir frammi fyrir því að orkan frá þessari virkj- un verði leidd burt úr fjórðungnum og í álver sem staðsett verður á þéttbýlissvæðinu á suð- vesturhorninu. „Það er verið að taka ákvörðun um að virkja hér og selja orku til eriendra aðila án þess að Áustfirðingar hafi nokkum skapaðan hlut um það að segja, hvorki um orkuverðið né um þessa virkjun á nokkum hátt. Landsvirkjun hefur í krafti laga einokun á að virkja fallvötn íslands og um leið og það myndast svona einok- un, þá er það ljóst að þeir sem að henni standa fjalla eingöngu um þessi mál og hafa alfarið með þau að gera,“ sagði Þorvaldur. Hann sagði að þeim þætti það afar óeðlilegt að tvö sveitarfé- lög, sem ekki væru staðsett á Austfjörðum, gætu til helminga á móts við ríkið tekið ákvörð- un um orkuverð og Austfirðingar kæmu þar hvergi nærri. Málið brennur heitt á Austfirðingum Þorvaldur sagði að þeir gerðu sér það fyllilega Ijóst að ef þessi tillaga kæmi til framkvæmda, þá fylgdi því mikil ábyrgð og þeir ætluðu ekki að skorast undan henni. Aðspurður sagðist Þor- valdur ekki vita um viðbrögð Landsvirkjunar eða iðnaðarráðuneytisins við þessari tillögu. „Ég býst við að hún þyki nokkuð hörð, en við höfum áður bent á þetta ranglæti. Við teljum að það þurfi að breyta þessum lögum og það verði fleiri aðilar að komast inn í ákvarðanatöku og stjóm svona félags heldur en aðilar sem sitja í Reykjavík," sagði Þorvaldur. Aðspurður sagði Þorvaldur að það kynni vel að vera að einhverj- ir álykti sem svo að tillagan hafi verið þetta hörð vegna þess að álverið hafi ekki verið staðsett á Reyðarfirði. „En það hefði jafnvel verið enn kjánalegra, ef um þessi mál hefði verið fjallað án þess að sveitarfélög á Austurlandi hefðu nokkuð um það að segja, ef álverið hefði verið staðsett á Reyðarfirði," sagöi Þorvaldur. Hann sagði að þessar hugmyndir þeirra tengdust ekki þeim hugmyndum að stofna félag um Fljótsdalsvirkj- un til að dreifa áhættunni af álversframkvæmd- unum. „í þessari samþykkt erum við ekki að gagnrýna eða taka afstöðu til samnings við ál- Eftir Stefán Eiríksson verið sem slíkt um orkuverð, heldur finnst okk- ur það óeðlilegt að landsfjórðungur eins og Austurland skuli ekki hafa eitthvað um það að segja,“ sagði Þorvaldur. Þorvaldur sagðist hafa heyrt frá sveitarstjórnarmönnum á Austurlandi í sambandi við þessa tillögu og þeir hefðu allir lýst stuðningi sínum við hana, en ekkert form- legt bréf hefði borist frá sveitarstjómunum. „Það er alveg Ijóst að það brennur heitt á Aust- firðingum að þeir fái einhvem íhlutunarrétt í þessum málum. Það er mjög óeðlilegt að eitt sveitarfélag af 204 á íslandi geti, í gegnum rang- láta lagasetningu, haft einkarétt á að virkja fall- vötnin á íslandi. Við emm í raun og vem að spyrja um hvað það sé sem réttlæti það,“ sagði Þorvaldur. Vel þess virði að hugmyndin sé skoðuð Jón Kristjánsson, annar þingmaður Austur- lands, sagði að þetta væri hugmynd sem væri vert að skoða. „Eitt af því sem verið hefur orð- að í sambandi við Fljótsdalsvirkjun er að stofna sérfyrirtæki um orkusöluna þaðan. Ef það verður talið skynsamlegt þá auðvitað opnast þar möguleiki fyrir Austfirðinga að vera aðilar að því fyrirtæki. Mér finnst að hugmyndin sé alveg þess verð að hún sé skoðuð og reyndar er þetta eitt af því sem verið hefur í umræðunni," sagði Jón. Hann sagði að spurningin í þessu sambandi væri sú hver staða fyrirtækisins yrði á erlendum lánamörkuðum, og það þyrfti að velta henni vel fyrir sér. Aðspurður sagðist Jón halda að hugmyndin á bak við þessa tillögu væri sú að skapa eitthvert mótvægi við Reykja- vík og Akureyri sem eigi stóran hlut í Lands- virkjun og séu þar mikils ráðandi. Jón sagðist ekki búast við að það fylgdu því ekki mikil áhrif ef Austfirðingar keyptu sig inn í Landsvirkjun. „Sannleikurinn er sá að Landsvirkjun hefúr fengið mikla forgjöf frá landsmönnum öllum sem eru virkjunarréttindin. Fyrir þau hafa að- eins verið greiddir smámunir. Bak við þessar hugmyndir er einnig það að mönnum finnst það dálítið blóðugt að láta af hendi virkjunar- réttindin og síðan séu það einhver ákveðin sveitarfélög í landinu sem njóti þess að hálfu,“ sagði Jón. „Þessar hugmyndir eru ekki síst komnar upp vegna þess að það er ekki útlit fyr- ir það að orkan sem fæst úr Fljótsdalsvirkjun verði nýtt í fjórðungnum. Menn leggja þarna til virkjunarréttindi og síðan er orkan flutt og notuð til atvinnuuppbyggingar annars staðar. Menn eru ekki ýkja hrifnir af þessu og vilja Austfirðingar því gjarnan vera aðilar að þessum framkvæmdum." ■ / - 4'ff-" mémmvi §§§s Austfirðingar hafa litlar eignir til að leggja í orkufyrirtæki Jóhannes Nordal, Seðlabankastjóri og stjórnar- formaður Landsvirkjunar, sagði að það að stofha orkufyrirtæki sem yrði sameign Austfirðinga og ríkisins væri ansi miklum vandkvæðum bundið, þar sem Austfirðingar hefðu litlar eignir til að leggja í siíkt fyrirtæki á móti ríkinu ef til kæmi. „Þá er mjög erfitt að skera þessar framkvæmdir frá öðrum framkvæmdum Landsvirkjunar, því hér er um að ræða hluta af heildarkerfi," sagði Jóhannes. Athuganir hafa verið í gangi þar sem kannað hefúr verið hvort hægt væri að stofna sérfélag til að dreifa áhættunni við framkvæmd- ir við Fljótsdalsvirkjun og sagði Jóhannes að þær athuganir hefðu ekki bent til þess að það væri hagstætt. Aðspurður sagði Jóhannes að orka væri flutt á milli landshluta í stórum stíl og nú flyttu þeir orku úr öðrum landshlutum til Austurlands og aðrir sættu sig við það að láta þeim þá orku í té. ,Á Suðurlandi er framleiddur meginhluti ork- unnar sem kemur til Reykjavíkursvæðisins án þess að Sunnlendingar hafi nokkra hlutdeild í því, nema í gegnum ríkið eins og allir aðrir. Þetta er náttúrlega pólitískt viðfangsefni sem ég hef enga sérstaka skoðun á. Ég sé hins vegar ekki að það sé auðvelt að hafa mismunandi fyrirtæki um orkuframleiðslu í mismunandi landshlutum. Við erum með samtengt heildarkerfi og það er geysi- lega mikið um það að orka sé flutt á milli sveitar- félaga og landshluta," sagði Jóhannes. Hugmynd sem kemur varla til greina Davíð Oddsson, borgarstjóri og stjómarmaður í Landsvirkjun, sagði að hann hefði ekkert hug- leitt þetta mál, en það væri auðvelt að setja svona hugmynd á blað en hún væri mun flókn- ari í framkvæmd. Aðspurður hvort það kæmi til greina að stofna sérfélag um Fljótsdalsvirkjun sagði Davíð að sér þætti það ólíklegt þar sem það þyrfti að taka lán upp á tugi milljóna króna og erfitt væri að segja til um það hvort féiagið hefði nægilegt lánstraust erlendis. „Þetta er ekki raunhæft að mínu mati. Menn koma fram með þetta sjónarmið, en þetta er ekki inni í mynd- inni,“ sagði Davíð. „Það var í þágu landsins sem Reykjavíkurborg lagði þrjár virkjanir á sínum tíma í Landsvirkjun. Ef borgin hefði ekki farið inn í Landsvirkjun, þá ætti hún allar þessar virkjanir skuldlausar og gæti verið með rafmagn í Reykjavík á verði sem væri 25% af því sem það er núna. Við höfum því lagt þessar virkjanir okk- ar til landsbyggðarinnar og þeir geta því ekki kvartað undan því,“ sagði Davíð. Aðspurður hvort það væri ekki réttlátt að Austfirðingar réðu einhverju í sambandi við fyrirhugaða Fljótsdalsvirkjun og orkusölu þaðan, sagði Dav- íð að þeir ættu sína fulltrúa í Landsvirkjun í gegnum ríkisvaldið. Halldór Jónatansson, forstjóri Landsvirkjunar, sagði að þetta mál hefði ekkert verið rætt hjá Landsvirkjun. Hann sagði að ríkið ætti helming í Landsvirkjun, Reykjavík ætti rúm 44% og Ak- ureyri tæp 6% en önnur sveitarfélög ættu engan hlut. í lögutn um Landsvirkjun segir að sveitar- félögum sé heimilt að gerast eignaraðilar að fyr- irtækinu með ákveðnum skilyrðum. Eitt þess- ara skilyrða er að sá sem óskar eignaraðildar skal leggja fram verðmæti er nema skal minnst 1% af endurmetnum höfuðstól Landsvirkjunar í upphafi þess árs sem eignaraðild kemur til fram- kvæmdar. í dag er höfuðstóll eða eigið fé Lands- virkjunar um 25 milljarðar og til þess að kaupa sig inn í Landsvirkjun þurfa Austfirðingar að leggja fram minnst 250 milljónir. —SE

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.