Tíminn - 05.03.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 5. mars 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
SkrifstofiirLyngháls 9,110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar. Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð í lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Veldi tækninnar
Þótt nútímamenning sé að mörgu leyti svo glæsileg
að við fátt verður jafnað i mannkynssögunni, er alltaf
að koma betur og betur í ljós að hún er ekki annmarka-
laus. Ekki verður efast um að tækniþekkingin hefur
fætt af sér margs konar gæði sem mönnum hljóta að
verða eftirsóknarverð auk þess sem það er fyrir tækn-
ina og framtak tæknikrata að þessum lífsgæðum er
dreift milli þjóðfélagshópa, stétta og einstaklinga af
meiri jöfnuði en þekkst hefur á öðrum menningar-
skeiðum.
Það er því síst að fúrða, þótt tæknimenningin finni til
máttar síns og eigi sína aðdáendur. Ráðmenn tækni-
veldisins eru því valda- og áhrifamiklir og vilja fara
sínu fram. Athafnir sínar reisa þeir á þeirri trú að fram-
farir eigi sér lítil takmörk, a.m.k. ekki tækniframfarir.
Hvað sem um slíka trú má segja, sannast eigi að síð-
ur með hveiju ári sem líður að framleiðsluhættir nú-
tímatæknimenningar fela í sér alvarlega ágalla. Þótt
þeir séu undirstaða glæsileika og lífsþæginda sem
dreifast svo lýðræðislega í hinum tæknivæddu nútíma-
þjóðfélögum, fylgir þessum framleiðsluháttum og við-
skiptavenjum í því sambandi slíkur ágangur á náttúru
og náttúruauðlindir að óbætanleg spjöll hafa þegar
orðið og aukast því meira sem lengra er haldið á þess-
ari braut.
Þessar staðreyndir um náttúru- og umhverfisspjöll
ffamleiðslu- og lifnaðarhátta í tæknimenningunni hafa
fengið fullan fræðilegan stuðning. Náttúruvísinda-
menn og fræðimenn á sviði efnahagsmála og menning-
arhátta hafa um áratugaskeið getað sýnt fram á að nú-
tímamenning er í stórum mæli fjandsamleg náttúru og
heilbrigðu umhverfi. Menn hafa jafnvel leyft sér að
kalla hana menningu foreyðslunnar. Ef nútímamenn-
ingin á skilið slíkt ónefni er a.m.k. víst að hún getur
ekki orðið langlíf og tímabært sé að ráðamenn þeirra
ffamleiðslu- og lífshátta, sem nú er búið við, athugi
sinn gang.
Þegar talað er um „ráðamenn“ í þessu viðfangi er eng-
in ástæða til að horfa framhjá stjómmálamönnum. Þeir
hafa hér miklum skyldum að gegna. Að ýmsu leyti
hafa stjómmálamenn líka verið vakandi í þessum efn-
um. Vissulega hefur verið komið á fót viðamiklu
stjómkerfl í flestum þróuðum löndum á sviði umhverf-
ismála, nýtingar náttúmauðæfa, hollustuhátta, með-
ferð eiturefna o.s.frv. Jafnvel er svo langt komið að
menn telja þessi mál ekki aðeins vera alþjóðleg í
venjulegum skilningi orðsins, heldur „hnattræn“ ör-
lagamálefni, sem menn ræða af mælsku og hugsjóna-
eldi á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
En þegar öllu er á botninn hvolft hvílir meginskyldan
í þessu efni á atvinnurekendum, forsjármönnum fram-
leiðslu og viðskipta, og ráðamönnum tækniveldisins
eins og það hefur komið sér fyrir í menningu nútímans.
Sú stund er upp runnin að atvinnurekendur, framleið-
endur, viðskiptaforkólfar og sérfræðingamir, sem
starfa á þeirra vegum, viðurkenni ábyrgð sína, setji sér
jákvæð markmið um framleiðsluhætti og umgengni
við náttúm og lífrænt umhverfi manna, dýra og
plantna. Það er á þeirra valdi að breyta menningu for-
eyðslunnar í lífræna framleiðslu- og samfélagshætti.
GARRI
llm helgina sá fréttastofa Stöövar 2
nokkrir undirfuröulegir sveitakallar
hafa gert meö sér og kallað Norrænt
mannkyn. Samtök þessi eru hvorfd
ný né eru þau eftir því sem áður hef-
ur komið fram f fjölmiðlum mjög
virk enda mimu þau samanstanda af
fimm eða sex sérvitrmgum. Helstu
stefnumið þeirra iúta að því að
halda því sem þeir kalla norrænan
kynstofn hreinum og segja að synd
væri ef hann glataði sérstöðu sinnl
með btóðblöndun við aöra kyn-
stofna. í framhaidi af því hafa þess-
ir karlar lýst því yfir að stöðva heri
innfiutning fólks af öðrum kyn-
stofnum til íslands og sumir þeirra
sagt að senda ætti þá scm þegar eru
hér úr landi. Af umfjöliun Qölmiðla
um þessl samtök fyrir nokkrum
að fréttamennska Stöðvar 2 af
þessu máli sé einhver sú furðuleg-
asta sem komið hefur úr þeirri átt
Langflestar þessara fuUyrðinga
reynast misskiiningur eða hreln vii-
samtaka nær ekld langt út fyrir
rammann um að halda kynstofnin-
om hreinum og rök þeirra eru svip-
uö þeim rökum sem menn beita
þegar verið er að tala um ólika
kennilegt komið þaðan, Kaunar er
það ektó stórmál þótt fréttastofa
Stöðvar 2 telji ástæðu tU að segja
frá tihást Norræns mannkyns, þó
víðast hvar væri það ekki talið frétt
lengur. En að taka bókstaflcga fuU-
yrðingar viðurkenndra furðufugla
um
sjálfir af áhrifum sínum er vægast
sagt varasamt Eo þá fýrst fer frétta-
mennskan aö veröa til skammar
þegar slikar fullyröingar ruglukotla
um að þeir eigi sér ákveðna íylgis-
ar og gerðar að aðalinngangi að frétt
þar sem nafngreindum alþingis-
mönnnm er stíUt upp við vegg og
þehr látnlr svcrja af sér þátttöku í
þessutn samtökum. Til hvers ~~
hver er fréttin? Hún er nákvæmlega
Hingað tU hefur málflutningur
8ð áhprfendur fréttatíma Stöðvar 2
telja að fréttamaður Stöövar 2 hijótí
að víta að Guðni Ágústsson, Friðjón
Þórðarson og Stefán Valgeirsson
grunn og á það jafnt við í heima-
byggðum þeirra og annars staðar og
hafa menn afgæitt þetta sem hvert
annað raup. Hins vegar hafa meó-
Umir Norræns mannkýns ekki verið
hafa litið á öfgafuUar skoðantí
þeirra sem fotlun.
Það skýtur því nokkuð skökku við
þegar fréttastofa Stiiðvar 2 stillir til-
\-ist þessara samtaka upp eins og
nm stjómmálahreyfingu væri að
ræða, stjómmálahreyfingu sem
tíjgnufc*.
inga. Garri er raunar á þeirri skoðun
því hefur það ektó tfðkast að menn
btíti eða sendi út aUar þessar fuU-
yrðingar til þess eins að segja í
sömu frétt að þær séu rangar!
Þá getur Garri ekki orða bundist
vegna þess myndmáls sem notað
var í fiétt Stöðvarinnar um þetfa
furðulega mál. KUpptar voru inn
urinn var einfaldur. Að draga upp
samlíkingar mUli kynþáttafordóma
Norræns mannkyns og nasista, og á
eftir að þetíri tengingu er klippt inn
viðtal við Guðna iXgústsson, rétt
eins og hann þyrftí að svara iýrtí
ar vera sá að feéttastofa Stöðvar 2
hefur enn einu sinni gerst uppvís að
bamslegri einfeldni f vinnubrögð-
um og kemur þá tvennt tU greina.
Annars vegar getur verið að frétta-
er alvöru-
ja um skoðanir fólks,
ekki viðurkenna það. SUkt sé cina
réttlætingin fyrir því að senda út
shka frétt Garri þorir hins vegar að
hengja sig upp á að viðkomandi
fréttamaður hcfur nátó-æmlega ekk-
ert í höndunum sem rennir stoðum
undir slíkt, nema e.tv. fuHyrðingu
furðufugls úr Norrænu mannkyni.
Enda hefði hann ált að láta það
konia fram í fréttinni ef hann hefur
vitneskju um raunvendeg tengsl
þessara þingmanna við þennan sér-
vitra öfgahóp. Alltí sem vinna við
plmiölun þekkja bvemig aragrúi
fuiiyrðinga um hitt og þetta bérst
inn á ritstjóratí og fréttastofun
samúð ineð voðaverkum nasista.
Hins vegar kemur tíl greina að
fréttastofanhafi látið pólitíska and-
nota fiéttastofuna tíl að koma á þá
höggi, en pantaðar frétttí virðast nú
vera að færast í vöxt á frétíastof-
unni.
Hvort heldur sem er, þá má ijóst
vera að þessi fréttastofa má ekki við
mörgum rósum í viðbót ef hún ætí-
ar að láta taka mark á sér, jafnvel
þútt slikar rústí yrðu hvergi nærri
litfl
xeaseeesxssssssi _ _r _ . . __ ______
VITTOGBREITT l
Hvorki hægt að kaupa né gleypa
Sennilega gæti það hvergi gerst í ver-
öldinni nema á Ermasundseyjum að
hægt sé að segja heillandi og spenn-
andi sögur af útlendingaeftirliti. En
ekki virðist Bergerac í útlendingaeft-
irlitinu á Jersey skorta vinsældir og
aðdáendur, en hann er að verða með
lífseigustu sjónvarpshetjum víða um
heim og þar á meðal á íslandi.
í þáttunum um Bergerac eru hinir
opinberu starfsmenn sem sjá um að
halda útlendingafárinu í skefjum í
heimalandi sínu gerðir allt að því
mannlegir og í handritum er at-
vinnugrein þeirra ekki úthúðað sem
útibúi frá Gestapó, eins og er í tísku í
öðnim Evrópulöndum.
í þættinum um opinbera starfs-
manninn Bergerac sem sýndur var sl.
föstudagskvöld var söguþráðurinn
sniðinn að sérstöðu hinna eftirsókn-
arverðu Ermasundseyja og voru
vondu karlamir að reyna að fara á bak
við nokkrar lagagreinar sem kveða á
um einkarétt Jerseybúa til að eiga
fasteignir og fyrirtæki á eyju sinni.
Ríkísfang á Jersey
Fleira kom fram um á hvem hátt
Jerseybúar tryggja að þeir búi sjálfir
að sínu og verða hvorki keyptir né
gleyptir af útlendingum og teljast
íbúar Stóra-Bretlands útlendingar í
þessu tilliti þótt íbúar Ermasundseyja
séu í konungssambandi við Breta. En
þeir em ekki bundnir af ákvörðunum
breska þingsins né ríkisstjómar. Eyj-
arnar hafa hver sitt löggjaiarþing.
í spennuþættinum um ríkisfang á
Jersey kom fram að ekki væri nema
fyrir stórauðuga menn að gerast rík-
isborgarar og er þar skírskotað til að
það þarf að borga vel til að fa inn-
göngu í skattaparadísina. Ennfremur
að innflytjendur frá Bretlandseyjum
þurfa að búa í 20 ár á Jersey hið
minnsta til að hljóta þar almenn rétt-
indi á borð við innfædda.
Ermasundseyjamar em við Frakk-
landsströnd og er margfalt lengri leið
frá þeim til Bretlands en Frakklands.
En eyjamar komust undir breska
konungsstjóm 1066 og er töluð þar
enska, eins og heyra má á Bergerac,
en sjálfur ber hann franskt nafn.
Samgangur við Frakkland er eðlilega
mikili en fóiksflutningar að sama
skapi sáralitlir.
Fyrir kemur að í þætti og þætti um
Bergerac eftirlitsmann útlendinga að
svolítil innsýn fæst í þingstörf og auð-
vitað situr athafnamaðurinn og
framagosinn, sem fyrrum var tengda-
faðir söguhetjunnar, á þingi og fellur
sá starfi vel að hégómagimd hans og
fégræðgi.
Skyldur við eigin
hagsmuni
Ástæðan til að hér er verið að vekja
athygli á nokkmm atriðum í sögu-
þræði um opinberan starfsmann í
litlu eyjasamfélagi er að þar kemur
greinilega fram að eybyggjar gæta
sinna eiginhagsmuna vel með löggjöf
og fylgja henni fast eftir. Þeirra hags-
munir em að láta ekki kaifaera sig af
voldugum nágrönnum og að búa
sjálfir að sínu og bíta frá sér þegar
meðþarf.
Á íslandi em fjölþjóðasinnar sífellt
að mata fólk á að í útlöndum séu öll
landamæri galopin og að fólksflutn-
ingar, verslun og fyrirtækjarekstur
nái þvers og kmss yfir öll landamæri
og menningarsvæði. Samkvæmt
þessari síbylju er ekkert því til fyrir-
stöðu að vaðið sé inn í sérhvert sam-
félag og að sjálfsagt sé að hver sem er
geti kássast upp á hvers manns júss-
ur.
En þetta er bara ekki svona þótt nor-
ræn nesjamennska haldi að evrópsk
hugsjón sé að reiða upp og skríða
saman í eina allsherjar flatsæng.
íbúar Ermasundseyjanna þekkja af
aldagamalli reynslu hvemig á að
varðveita fúllveldi sitt og þeir spyrja
hvorki ríki né ríkjabandalög um
hvort þeir megi setja sín Iög um tak-
markanir á athafnafrelsi útlendinga
né að láta þá kaupa lönd sín eða kaf-
færa sig með fjöldainnflutningi fólks.
Ef betur er að gáð em flest önnur
ríki með alls kyns takmarkanir gagn-
vart útlendingum til að tryggja eigin
hagsmuni á mörgum sviðum þrátt
fyrir allan fagurgalann um flatsæng-
ina sem rúma á heilar álfur, gott ef
ekki heimsbyggðina alla.
En íbúar Ermasundseyja reka samt
enga einangrunarstefnu, síður en
svo. Aðalatvinnuvegurinn er móttaka
ferðamanna sem láta sér líða vel um
stund á búsældarlegum og aðlaðandi
eyjum við norðurströnd Frakklands.
En Bergerac og starfsbræður hans sjá
um að skilja vel á milii ferðamanna
og innfæddra og að hinir fyrmefndu
snúi aftur til síns heima og hafi helst
ekki annað meðferðis en ánægjulegar
minningar og tóm seðlaveski.
Jersey verður hvorki keypt eða
gleypt og enn heyrir maður ekki á
Bergerac og því fólki að einhverja
nauðsyn beri til að fara að samsamast
öflugu nágrönnunum. OÓ