Tíminn - 05.04.1991, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 5. apríl 1991
Austur-Þýskaland:
Stjarna Kohls
hefur hrapað
Vinsældir Helmuts Kohl, kanslara Þýskalands, hafa sannarlega
dvínað frá því þýsku ríkin voru sameinuð fyrir um fjórum mán-
uðum. Á meðan sameiningin stóð yfir og gerðar voru áætlanir
um að koma kapítalisma á í Austur-Þýskalandi lofaði Kohl
Austur-Þjóðverjum aukinni velmegun og almenningur hreifst
af honum. Á öllum útifundum sem Kohl hélt var mikið fjöl-
menni og margir studdu hann síðan í kosningunum þar sem
hann fór með sigur af hólmi.
En nú, fjórum mánuðum eftir sam-
eininguna, er ástandið í Austur-
Þýskalandi hörmulegt. Þúsundir
eru atvinnulausar og skattar og
verðlag hafa hækkað. Mörgum Aust-
ur- Þjóðverjum finnst að fjársterkir
vestur-þýskir kapítalistar hafi nýtt
sér það góða í Austur-Þýskalandi, en
látið það slæma liggja á milli hluta.
En þó sumir geti fýrirgefið Kohl að
hafa lofað upp í ermina á sér, þá
finnst flestum Austur-Þjóðverjum
skrítið að hann geti ekki heimsótt þá
á þessum erfiðleikatímum til að
sýna samstöðu með sér. Kohl hefur
aðeins birst þeim í sjónvarpi og hef-
ur það aukið enn á reiði Austur-
Þjóðverja. Mikil mótmæli hafa brot-
ist út í borgum Austur- Þýskalands
þar sem Kohl hefur verið uppnefnd-
ur „svín og lygari“.
Kohl sagði í sjónvarpsviðtali um
páskana að hann ætlaði að fara aust-
ur fljótlega eftir páskana, en afsak-
aði sig með því að það hefði verið
svo mikið að gera hjá honum und-
anfarið.
Nokkrir ráðherrar úr ríkisstjórn
Kohls hafa farið til Austur- Þýska-
lands. Almenningur hefur tekið
þeim kuldalega.
Morðið á Detlev Rohwedder, yfir-
manni eignarhaldsfyrirtækisins
Berliner Treuhandsanstalt sem hef-
ur yfirumsjón með einkavæðingu
íyrrum austur-þýskra ríkisfyrir-
tækja, er talið enn eitt áfallið fyrir
stjórnina í Bonn. Rohwedder þurfti
að bera ábyrgð á óvinsælum ákvörð-
unum um að loka mörgum fyrir-
tækjum í Austur-Þýskalandi og gera
þúsundir manna atvinnulausar.
Reuter-SÞJ
Tyrkir hafa opnað landamærin:
Bretar veita aðstoð
John Major, forsætisráðherra Breta, sagði í gær að Bretar mundu
leggja fram um tvo milljarða til hjálparstarfs Sameinuðu þjóðanna
við Kúrda, sem á að hefjast 8. apríl.
Fyrr um daginn hafði Major sent
George Bush Bandaríkjaforseta
skeyti þar sem hann segir að veita
þurfi Kúrdum og öðrum stjórnar-
andstöðuhópum í írak mikla alþjóð-
lega aðstoð.
Bresk blöð sögðu að Major hafi
fyrst tekið við sér eftir að Margaret
Thatcher, fyrrverandi forsætisráð-
herra, hafði lýst yfir áhyggjum sín-
um á ástandinu í írak.
Forseti Tyrklands, Turgut Ozal,
sagði í gær að yfir hundrað þúsund
íraskir Kúrdar hefðu komið yfir
landamærin og þau væru öllum op-
in.
Hann sagði að Tyrkir gætu ekki
tekið á móti öllum þeim flótta-
mönnum, sem hafa safnast saman í
fjallahéruðunum við tyrknesku
landamærin, þeir yrðu að fá alþjóð-
lega aðstoð.
Reuter-SÞJ
John Major, forsætisráðherra
Bretlands.
Fréttayfirlit
LONDON - Tyrkir hafa opnað
landamæri sin fyrir kúrdfskum
flóttamönnum frá Irak. Þúsundir
Kúrda tóku aö streyma yflr
landamærin strax í gær. Tyrk-
nesk stjórnvöld telja að um hálf
milljón manns hafi beöið við
landamærin.
LONDON - John Major, forsæt-
isráðherra Bretlands, sendi Ge-
orge Bush, forseta Bandaríkj-
anna, skeyti í gær þar sem hann
segir að veita þurfi Kúrdum og
öörum stjórnarandstöðuhópum í
írak mikla alþjóölega aðstoð.
Stuttu seinna tilkynnti hann að
Bretar ætluðu að veita Samein-
uðu þjóðunum rúma tvo milljarði
til hjálparstarfs i írak.
NIKÓSÍA - Yflr milljón iraskra
Kúrda hafa hópast saman i
fjallahéruöunum viö irönsku
landamærin, að sögn iranskra
yfirvalda. Að þeirra sögn hefur
fjöldi manns dáið úr hungri og
kulda og vegna árása íraska
stjórnarhersins. íranir og Tyrkir
hafa opnað landamæri sín fyrir
flóttafólkinu. Á milli tuttugu og
þrjátíu þúsund manns höfðu
farið yfir landamærin til írans í
gær.
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR
Frakkar hafa beðið Öryggisráðið
um að samþykkja harðorða
ályktun gegn iröskum stjóm-
völdum vegna þeirra ofbeldis-
verka sem þau fremja gegn upp-
reisnarmönnum.
MOSKVA - Boris Jeltsin, for-
seti Rússlands, styrkti stöðu
sina i gær þegar fulltrúaþing
Rússlands samþykkti að veita
honum vald til að gefa beinar til-
skipanir.
MOSKVA - Námumenn í Sov-
ótrikjunum höfnuðu tilboði sov-
óskra yfirvalda um tvöföldun
launa þeirra innan eins árs með
þvf skilyrði að framleiðslan verði
aukin. Þeir hafa krafist 150%
launahækkunar, afsagnar Mik-
hails Gorbatsjov Sovétforseta
og upplausnar þingsins. Þeir
vilja að mynduð verði sam-
steypustjóm.
TIRANA - Lýðræðisflokkurinn í
Albaniu, stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, boðaöi til sóiar-
hríngsverkfalis f gær til að mót-
mæla því aö lögreglan skaut
þrjá til bana mótmælendur, sem
voru að mótmæla úrslitum þing-
kosninganna sem fram fóru á
sunnudaginn siðastliðinn.
Verkamannaflokkurinn (Komm-
únistaflokkurinn) vann stórsigur.
Dræm þátttaka var í verkfallinu.
Bandarlsk stjórnvöld hafa látið í
Ijós grun sinn um að óheiðar-
lega hafi verið staðiö að þing-
kosningunum i Albaníu.
HÖFÐABORG - Desmond
Tutu, erkibiskup í Suður-Afríku,
einn helsti baráttumaður blökku-
manna gegn aðskilnaðarstefn-
unni, hvatti f gær leiðtoga þeirra
þjóða, sem beita Suður-Afrfku
viðskiptaþvingunum, að endur-
skoða stefnu sína.
ZÖRICH - Svissneski skáld-
sagna- og leikritahöfundurinn,
Max Frisch, dó í gær á heimili
sínu í Sviss. Hann hafði lengi
búið við slæma heilsu.
BRtíSSEL - Lech Walesa, for-
seti Póllands, sagði í gær að
Pólverjar yröu að fara að leita
sér að nýjum bandalagsþjóðum
ef Evrópubandalagið veitti þeim
ekki fljótlega inngöngu.
Reuter-SÞJ
Boris Jeltsin (fremst til hægri) treysti stöðu sína í gær.
Gorbatsjov varar við hörku gegn stjórn-
arandstöðunni:
Jeltsin styrk-
ir stöðu sína
Rússneska fulltrúaþingið sam-
þykkti í gær að veita Boris Jeltsin,
forseta lýðveldisins, aukin völd til
að lægja öldumar í Iýðveldinu og að
forseti lýðveldisins verði valinn 12.
júní í almennum kosningum.
Þingið samþykkti að Jeltsin mætti
gefa beinar tilskipanir í lýðveldinu.
Samþykkt þingsins um beina kosn-
ingu forsetans 12. júní átti að fara
fyrir sérstaka nefnd í gær sem átti að
taka endanlega ákvörðun, en fast-
lega var búist við að hún veitti sam-
þykki sitt.
Jeltsin lagði einnig til í gær að völd
færðust frá fulltrúaþinginu til æðsta
ráðsins, þar sem æðsta ráðið starfaði
allt árið. Hann lagði einnig til að
þingforseti (hann skipar það emb-
ætti) og aðrir forystumenn fulltrúa-
þingsins fengju aukin völd. Ekki
virðist hann hafa náð þessum tillög-
um í gegn.
Með þessum valdatilfærslum sagð-
ist Jeltsin vilja gera leiðtogum Rúss-
lands mögulegt að glíma við það
hættuástand sem steðjaði að lýð-
veldinu vegna óstjórnar Sovét-
stjórnarinnar.
Eitt helsta vandamálið í sovésku
efnahagslífi er verkfall um 300.000
námamanna í Úkraínu og Síberíu.
Námamenn höfnuðu í gær tilboði
Sovétstjórnarinnar um tvöföldun
launa með því skilyrði að framleiðsl-
an verði aukin. Námamenn krefjast
150% iaunahækkunar og afsagnar
Gorbatsjovs og upplausnar þingsins
og myndunar samsteypustjórnar.
„Við munum halda verkfallinu
áfram. Við höfum sett pólitísku kröf-
urnar á oddinn," sagði verkfallsleið-
togi námamanna í Úkraínu.
1 fréttablaði sovéska varnarmála-
ráðuneytisins, sem kom út í gær,
kemur fram að Gorbatsjov hafi varað
helstu foringja Rauða hersins við því
að bæla niður stjórnarandstöðuna
með „úrslitaaðgerðum".
Gorbatsjov hafnaði greinilega á
þessari ráðstefnu kröfum um að
hann beiti „úrslitaaðgerðum" til að
bæla niður andstöðuna við Moskvu-
stjórnina. Hann sagðist ekki ætla að
grípa til þessara „úrslitaaðgerða" ef í
þeim fælist afturhvarf til gamalla að-
ferða við að bæla niður stjórnarand-
stöðuna í Sovétríkjunum. Hann
sagði að slíkt mundi eingöngu leiða
til borgarastyrjaldar og vitnaöi til
borgarastyrjaldarinnar 1918-1921
og hreinsana Stalíns 1937-1938 og
1952- 1953.
í greininni um ráðstefnuna, sem
var mjög ítarleg, kom fram mikil
gagnrýni ýmissa valdamikilla for-
ingja innan hersins á andstæðinga
stjórnarinnar. Einn herforinginn,
sem krafðist þess að stjórnskipunin
sem komið var á í byltingunni 1917
yrði varin, sagði að andsósíalísk öfl
hefðu snúið perestrojku Gorbatsjovs
upp í gagnbyltingu.
Reuter-SÞJ
Rússland:
Tillaga
forsetans
felld
Boris Jeltsin, umbótasinni og for-
seti Rússlands, beið ósigur á rúss-
neska þinginu í fyrradag þegar
þingið hafnaði tillögu hans um að
stofna embætti forseta Rússlands,
sem kjörinn yrði í beinum kosning-
um og fengi framkvæmdavald. Um
70% kjósenda í lýðveldinu kváðust
hlynntir slíkri breytingu í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni 17. mars síðast-
liðinn.
Forseti Rússlands er eins og forseti
Sovétríkjanna valinn af fulltrúa-
þingunum. Jeltsin hefur stuðning
u.þ.b. helmings fulltrúa á rússneska
þinginu, en er mjög vinsæll hjá al-
þýðu Rússlands, eins og fram kom í
atkvæðagreiðslunni. Jeltsin mundi
treysta sig mjög í sessi ef hann kæmi
þessari tillögu í gegn, því líklegt
þykir að stór meirihluti almennings
mundi kjósa hann forseta.
Fulltrúi Jeltsins, Ruslan Khasbul-
atov, var mjög óánægður með niður-
stöðu þingsins. Hann sagði að
Kommúnistaflokkurinn hefði virt
niðurstööur þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar að vettugi til að tryggja eigin
völd. „Þeir breyta gegn vilja fólksins
eins og vitfirringar," sagði Khasbul-
atov við fréttamenn.
Á þriðjudag hafnaði rússneska
þingið vantrauststillögu á Jeltsin
eftir að leiðtogi Rússneska komm-
únistaflokksins, ívan Polozkov, hafði
sagt að ekki væri tímabært að skipta
um þingforseta. Polozkov hefur
annars lagst gegn baráttu Jeltsins
fyrir aukinni sjálfsstjórn Rússlands.
Reuter-SÞJ