Tíminn - 05.04.1991, Blaðsíða 5

Föstudagur5. apríl 1991
Tímiiin 5
Friðrik Sophusson, varaformaður Sjálfstæðisflokksins, segir búvörusamninginn eiga vísan stuðning
flokksins á næsta Alþingi. Davíð formaður þverneitar að tjá sig. Segir enga breytingu á stefnu flokksins:
Eru formaður og vara-
formaður á sama máli?
Friðrifc Sophusson, varaformaður
Sjálfstæðisflokksins, lýsti því yfir á
framboðsfundi sem JC-hreyfingin
stóð að í Háskólabíói í gær, að sjálf-
stæðismenn væru í meginatriðum
fylgjandi nýgerðum búvörusamningi
og markmiðum hans og helst var að
skilja á máli hans að flokkurinn
myndi standa heill og óskiptur að
samþykkt hans á næsta þingi. Davíð
Oddsson, formaður flokksins, sagði
hins vegar þvert nei, þegar Tíminn
innti hann eftir því hvort um stefnu-
breytingu hjá flokknum væri að
ræða. Davíð var mjög stuttur í
spuna, vildi ekkert frekar tjá sig um
málið og skellti símanum á.
Eins og kunnugt er þá hafa Alþýðu-
flokksmenn lýst sig andvíga þessum
samningi og sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Alþýðu-
flokksins, á sama fundi í gær að þeir
hefðu einungis samþykkt samning-
inn vegna þess að í honum væri sá
fyrirvari að honum maétti breyta á
þingi eftir kosningar. Þar hafa AI-
þýðuflokksmenn líklega hugsað til
samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn, en
ljóst er eftir fundinn í gær, ef marka
má orð Friðriks Sophussonar, að
tryggur meirihluti er fyrir búvöru-
samningnum á Alþingi.
Friðrik Sophusson sagði í samtali
við Tímann eftir fundinn að ekki
þyrfti að fara lengra en í stefnuyfirlýs-
ingu Sjálfstæðisflokksins til að kom-
ast að því að sjálfstæðismenn telji að
það séu mörg atriði í búvörusamn-
ingnum af hinu góða og hann sé
skref í rétta átt og meira að segja í
svipaða átt og Sjálfstæðisflokkurinn
hefði Iagt til. Það hafi verið fyrir
frumkvæði aðila vinnumarkaðarins
að aðlaga sauðfjárframleiðsluna
markaðsaðstæðum og að breyta
framleiðslustjórninni. .Alarkmið bú-
vörusamningsins eru í samræmi við
það sem Sjálfstæöisflokkurinn vill og
við teljum að hann sé áfangi á leið til
frjáls fyrirkomulags í framleiðslu-,
sölu- og verðlagsmálum," sagði Frið-
rik. „Það eru kannski nokkur fram-
kvæmdaatriði sem við hefðum viljað
líta betur á. í því sambandi höfúm við
ályktað um það að greiðslur til
bænda séu minna framleiðslutengd-
Eru þeir sammála um að styðja búvörusamninginn á næsta þingi? Frið-
rik segir já, Davíð skellir á.
ar en gert er ráð fyrir í samningn-
um.“ Friðrik sagði að í ljósi þessa
ætti það að vera tiltölulega auðvelt að
ná samkomulagi við Sjálfstæðis-
flokkinn um áframhald málsins eftir
kosningar.
Friðrik sagði að það hefði berlega
komið í Ijós á þessum fundi að Al-
þýðuflokkurinn væri að reyna að
hliðra sér hjá því að bera ábyrgð á
þessum samningi. „En auðvitað ber
Alþýðuflokkurinn ábyrgð á honum
eins og hinir stjórnarflokkamir,"
sagði Friðrik.
Jón Baldvin Hannibalsson, formað-
ur Alþýðuflokksins, sagði að eftir
væri að kanna hvort afstaða alls Sjálf-
stæðisflokksins væri virkilega þessi,
eða hvort Friðrik hefði aðeins talað
fyrir hönd Reykvíkinga í flokknum.
„Það kemur mér ekkert á óvart að
Friðrik segi að búvörusamningurinn
sé skref í rétta átt, því það er rétt. Mér
skildist hins vegar á Friðriki að hon-
um þætti eitthvað á vanta, því að
hann tók undir þau orð mín að það
þyrfti að örva samkeppni í vinnslu og
dreifingu," sagði Jón Baldvin. —SE
Þjóðhagsstofnun: Einstaklingar fjármagna neyslu með lánum:
Ríkið taki minni lán
„í nýendurskoðaðri þjóðhagsspá
kemur m.a. fram að slaki haf! ver-
ið að myndast í hagstjóminni síð-
ustu vikumar, með miklum yfir-
drætti rikissjóðs í Seðlabanka,
nokkru gjaldeyrisútstreymi og
miklum lánsfjáráformum hins
opinbera. Þennan slaka þurfa
menn að draga inn. Jafnframt
virðist farið að gæta spennu á
vinnumarkaðnum. Þetta eru
ákveðin hættumerki, sem menn
þurfa að taka alvarlega, fara ræki-
lega yfir og gera ráðstafanir til
þess aö fyrirbyggja að þróun efna-
hagsmála fari eitthvað úr skorð-
um,“ sagði Þórður Friðjónsson,
forstjóri Þjóðhagsstofnunar. En
Tíminn bar undir hann þær
áhyggjur af þróun mála, sem víða
hefur orðið vart að undanforau.
— Eiga einhverjar aðgerðir, eða
aðgerðaleysi, okkar einstakling-
anna þaraa kannski einhvem hlut
að máli?
„Eftirspurn einstaklinga eftir
lánum virðist mjög vaxandi. Og
jafnframt að einstaklingar virðast
vera að fjármagna hluta af neyslu
sinni með lánum, bæði úr banka-
kerfinu og einnig að hluta úr hús-
næðislánakerfinu. Þannig að það
kemur í Ijós meiri neysla heldur
en samræmist tekjubreytingum
milli ára.“
Aukið gjaldeyrisútstreymi segir
Þórður geta bent til þess að inn-
flutningur hafi verið að aukast. Að
hluta geti hann þó einnig skýrst af
mikium afborgunum af erlendum
lánum.
.Aðalatriðið er það, að aðhalds-
semi virðist eklri hafa verið nægi-
leg á fyrstu mánuðum ársins, sér-
staklega nú síðustu vikuraar. Og
það sem kannsld er lykilatriðið í
því sambandi til hvaða ráðstafana
menn geti gripið — en þær hljóta
að beinast að því að ríkisfjármálin
og hið opinbera leggi meira af
morkum til að viðhalda jafnvæg-
inu. í því feist, að það sé í raun og
veru nauðsynlegt að draga úr
lánsfjáráformum hins opinbera.
Að öðrum kosti er hætt við því að
raunvextir hækki úr hófi, ef láns-
fjáráformin á innlenda lánamark-
aðnum ganga eftir. Og ef menn
fara út í erlenda lánsfjármögnun,
eða taka lán f Seðlabanka, þá er
hætta á þenslu. í þessu felst raun-
verulega, að það er engin leið til
þess að sporaa við þessu önnur en
sú, að draga úr lánsfjárþörfinni,“
segir Þórður.
Hann sagði, aðspurður, að aukið
aðhald komi augljóslega við ein-
hverja. „Því aukið aðhald þýðir
hluti eins og: samdrátt í fram-
kvæmdum, niðurskurð á ríkisút-
gjöldum, hækkaða skatta eða að
vextir hækki.“
Um afleiðingar þess ef spenna
fer vaxandi á vinnumarkaðnum og
þá jafnvel með vaxandi launa-
skriði, svaraði Þórðun „Ég held
að við ættum að forðast þá hugs-
un, en huga frekar að því hvemig
hægt er að koma í veg fyrir að
spenna myndist'*
— Nú er töluverð pressa á hækk-
un fiskverðs á sama tíma og fisk-
vinnslumenn segja fiskvinnsluna
rekna með tapi. I gegnum tíðina
var algengt að „redda" shku með
gengisfellingu. Eru slíkar „redd-
ingar“ ennþá hugsanlegar?
„Þetta er algengt mynstur í for-
tíðinni. Ég held ekki að við séum
ennþá komin út í neinar ógöngur.
En það má sjá hættumerki sem
menn þurfa að taka alvarlega. Af-
koman í sjávarútveginum er enn-
þá, aö okkar mati, tiltölulega mjög
góð — sérstaklega ef litið er á
botnfiskveiðar og vinnslu í heild,
sem mér finnst rökrétt að leggja
áherslu á. En hagnaðurinn er all-
ur af veiðunum (tæplega 5%), en
raunar tæplega 1% halli á vinnsl-
unni.“
í samanburði við fortíðina sagði
Þórður þurfa að hafa í huga að
sjávarútvegurinn hafi breyst tölu-
vert mikið. Áður hafi ákvarðanir
verðlagsráðs verið afgerandi um
verðþróunina á fiski, en nú séu
markaðsaðstæöuraar hins vegar
orðnar ráðandi þáttur í þróun
fiskverðsins. Að hagnaðurinn í
sjávarútveginum skuli allur, og
jafnvel meira en það, vera hjá út-
gerðinni virðist benda tii þess að
vinnslufyrirtækin teygi sig ansi
langt í samkeppninni um hráefni.
„Já, af þeim bata sem orðið hefur
í skilyrðum sjávarútvegsins á síð-
ustu misserum virðist ekkert að
ráði sitja eftir hjá vinnslunni.
Hráefnisverðið hefur hækkað
miklu meira heldur en annar
kostnaður og/eða verðlag f land-
inu.“
— Nú er fiskvinnslufólk líka far-
ið að sefja fram kröfur um svipað-
ar kjarabætur og sjómenn hafa
náð. Og fleiri virðast stefna á að
auka hlut sinn umtalsvert.
„Ég tel það ekki þjóna neinum
tilgangi að svara spuraingum um
það hvað gerist fari Iaun að rjúka
upp úr öllu valdi. Því það er til-
tölulega augljóst: Þá fer verðbólg-
an af stað og gamla hringrásin
byrjar á ný. Það er ekkert flóknara
en það,“ sagði Þórður Friðjóns-
son.
Þeim sem hugsa sér til hreyfings
má benda á að í þjóðhagsspánni
eru 8% launahækkanir á þessu ári
og óbreytt meðalgengi krónunnar.
Þetta eru helstu verðlagsforsend-
urnar. Að þeim forsendum gefn-
um er reiknað með 6,5% hækkun
framfærsluvísitölunnar. Og sam-
kvæmt því á kaupmáttur að verða
1,5% meiri en árið 1990. - HEI
SVÖRT SKÝRSLA
UM HEILSUHÆUÐ
í HVERAGERÐI
Ríkisendurskoðun mun í næstu
viku skila skýrslu til heilbrigðisráð-
herra um Heilsuhælið í Hveragerði.
Niðurstaða skýrslunnar er svört og
þar sagt af mikilli óreiðu í íjármál-
um hælisins.
Skýrslan var gerð að beiðni heil-
brigðisráðuneytisins. Heilsuhælið
er í eigu Náttúrulækningafélags ís-
lands og hóf starfsemi árið 1954.
Samkvæmt heimildum Tímans
kemst ríkisendurskoðun að þeirri
niðurstöðu að fjármálaóreiða sé
mikil hjá Heilsuhælinu og að fjár-
mál þess og forstöðumannsins teng-
ist óeðlilega.
Sigurður Þórðarson vararíkisend-
urskoðandi vildi í gær ekkert tjá sig
um þetta mál.
—SE
Jörð óskast
Óska eftir að taka á leigu ca. 300 ha jörð með
góðum byggingum. Fullvirðisréttur ekki skilyrði.
Upplýsingar í vinnusíma 91-43988 milli kl. 8.00
og 18.00 og heimasíma 91-656282 (seint).
Agnes.
QIO Létt spjall á laugardegi
í Borgartúni 22 - kosningaskrifstofu
Framsóknarflokksins í Reykjavík
Áframhald þjóðarsáttar
Guömundur J. Guömundsson
spjallar.ásamt frambjóðendum,
laugardaginn 6. apríl kl. 10,30
árdegis.