Tíminn - 05.04.1991, Qupperneq 6

6 Tíminn
Föstudagur 5. a;*ríl 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavlk. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöidsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð (lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Rangur samanburður
Eins og Tíminn skýrði frá í gær sendi Reuterfrétta-
stofan frá sér frétt um afstöðu stærstu stjórnmála-
flokka á íslandi, Sjálfstæðisflokksins og Framsókn-
arflokksins, til Evrópubandalagsins. Þar kemur
réttilega fram að Sjálfstæðisflokkurinn útilokar ekki
möguleikann á aðild að bandalaginu, hann heldur
þeim möguleika opnum, en Framsóknarflokkurinn
hafnar slíkri aðild með öllu, lokar þeim möguleika.
Afstaðan til Evrópubandalagsins er eitt þeirra stór-
mála þar sem skilur á milli Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins. Hin skýra og afdráttarlausa
stefna Framsóknarflokksins um að vernda sjálfstæði
og fullveldi þjóðarinnar stingur í stúf við afstöðu
Sjálfstæðisflokksins, sem með málflutningi sínum
undirbýr íslendinga þannig hugarfarslega að þeir
verði að vera við því búnir að afsala sér pólitískum
þjóðréttindum með aðild að Evrópubandalaginu og
væntanlegu Evrópuríki (Bandaríkjum Evrópu).
Talsmenn Sjálfstæðisflokksins gefa í skyn að slík
ákvörðun sé í samræmi við sögulega þróun heims-
mála, hina óviðráðanlegu framvindu milliríkjasam-
skipta og utanríkismála.
Enginn túlkar þessa afstöðu Sjálfstæðisflokksins
betur en Björn Bjarnason, sem lengi hefur verið rit-
stjóri Morgunblaðsins, en er nú í framboði fýrir
flokk sinn. Björn hefur oft verið að skýra viðhorf sín
og flokks síns til EB og jafnan haft það lag á að reyna
að sanna á andstæðinga Sjálfstæðisflokksins, ekki
síst framsóknarmenn, að þeir oftúlki fyrirætlanir
sjálfstæðismanna um inngöngu í Evrópubandalag-
ið. Um það er það eitt að segja að blaðagreinar
Björns sjálfs eru til vitnis um að hann rekur í eigin
persónu áróður fýrir því að íslendingar þurfi að
móta hugarfar sitt að því sem koma skal, þ.e. að
söguleg þróun heimsmála neyði þjóðina inn í Evr-
ópubandalagið, ef hún gerir það ekki af fúsum og
frjálsum vilja.
Björn Bjarnason heldur því fram — og gerist nú
söguheimspekingur — að eins og hlutleysisyfirlýs-
ingin í sambandslögunum frá 1918 varð fyrir áfalli í
heimsstyrjöldinni síðari svo að varnarleysi hefur
upp frá því ekki verið talið duga íslendingum til ör-
yggis í herfræðilegum skilningi, hljóti svo að fara að
íslendingar verði fyrr eða síðar að gefa fullveldi sitt
og sjálfstæði í pólitískum og lagalegum skilningi
upp á bátinn. Birni verður það á, sem ekki þykir eft-
irbreytnivert, að leita til sögunnar um samanburð á
því sem ekki er sambærilegt. Þátttaka íslendinga í
varnarsamstarfi Atlantshafsbandalagsins verður á
engan hátt borin saman við aðild að Evrópubanda-
laginu. Munurinn liggur ekki í einu heldur öllu.
Varnarsamstarf fullvalda ríkja byggist á milliríkja-
samningum sem samkvæmt eðli sínu eru tíma-
bundnir og lúta lögum hernaðaröryggis á stærri eða
minni svæðum heims. Stofnun ríkjabandalags á
borð við Evrópubandalagið snertir fullveldismál að-
ildarríkjanna, sjálfstæðismál í lagalegum og stjórn-
málalegum skilningi. Samanburður Björns Bjarna-
sonar er áróður, ekki rök.
Isiand og Albanía
Mörgum lýðweöissinna í Albaníu
snúmaði í augum aö heyra aö
ftosningaúrsfitin f landinu fœröu
kommúnistum umtalsverðan sig-
ur. Þetta gerist á sama tíma og um
alla Austur-Evrópu þvera og endi-
langa er fólk aö varpa af sér oki
gjaldþrota póíitískrar stefnu, sem
faerði þeim ekkert annað en fátækt
og eymd á sama tíma og grannar
þeírra í Vestur-Evrópu bjuggu við
síemileg lífskjör. Skýrfnga á þess-
ari sérkenniiegu nlðurstöðu kosn-
inganna í Albaníu hefur ákaft ver-
ið íeitað án sérstaks árangurs.
Helst hefurverið hallast að því að
vegna langvarandi einangrunar
þjóðarinnar haft hún ekki gert sér
Ijóst það taekifæri sem barst upp í
hendur hennar með fyrstu lýð-
ræðislegu kosningunum i áratugi.
Samt eru albanskír kommúnistar
svo hræddir við kosningasigur
sinn, að þeir telja að ófært sé aö
mynda stjóm nema fá andstöðu-
flokka til samstarfs. 'iákist þeim
að mynda þess háttar samsteypu-
stjóm ótfans má búast við að
kommúnistar haldi völdum í Al-
baniu enn um nokkra framtíð.
Stjómarfar í rúst
Síðasta skoðanakönnun á íslandi
bendir tíl þess að kommúnistar
hér séu að sækja i sig veðrið. Þeir
eru komnir með um tíu prósent
fyigi eftir að hafa um sinn aðeins
fengið eins stafs tölu út úr skoð-
anakönnunum. Það virðist því
ætla að fara fyrir islenskum kjós-
endum eins og kjósendum í Al-
baníu, að þeir vilja ekki missa fá-
tækraframfæriö, Því hefur verið
haldið fram í þessum þáttum, að
eftirýmsu að dæroa mætti ætla að
síðasti kommúnistinn i Evrópu
yrði íslendingur. Nú stefnir í að
síðasti kommúnistinn verði Al-
bani. Hvergi annars staðar fréttist
af sigrum kommunista eða að þeir
séu að sækja sig í skoðanakönn-
unum. Hvarvetna um hinn gamla
kommúnistíska helm er stjómar*
farið í rúst. En það ætti að vera
gömlum kommum huggun, að
angar þess hjara enn í Albaníu og
Verðhækkun á
vöruskorti
Að vísu gætir áhrifa þeirra hér-
lendis sífellt minna. Hér verða
þeir að una því að sitja í sam-
steypustjómum, þar sem sérviska
þeirra fær takmarkað að njóta sín.
Samt reyna þeir að tHeinka sér
sérstaka málaflokka eins og
menningarmál með þeim árangri,
að nú spyr fólk hvort þau mál eigi
aöeins að ná tii skólastigs og
flokksbundinna. Eina póiitíska
von þessara manna er aö þeir taki
breytingum. Það gengur þó erflð-
lega. Jafhvei í móðurríkinu er allt
í háalofU löngu efllr að séð varð,
að kommúnisminn dugði ektó
sem stjómarstefna. Þar hnakkríf-
ast menn á þingum út af markaðs-
kerfi, sem þeir vilja notast víð af
illri nauðsyn, en einungis á þann
veg að það lúti kommúniskri
stjóm. Þar eru verslanir án vam-
ings. Samt tókst alræðisvaldinu
að stórhækka verð á vörum sem
voru etód tiJ. Slík stjómviska er
dæmigerð fyrir þá, sem aldrei hafa
spurt um örlög boða sinna og
hanna. Þessi sama stjóraviska réð
iengi athöfnum kommúnista inn-
an íslensku verkalýðshreyfingar-
innar, sem allt of lengi mátti búa
við tilskipanaánauð foiysluliðs-
Nýsköpunarstjóm?
Það er því í hæsta máta undar-
Jegt, að flokkur með svona fortíð
skuli ailt í einu fara að bæta við
sig prósentum í skoðanakönmm-
um nú rétt fýrir kosningar. Það er
eins og kjósendur hafi öllu gieymt
við sífelidar nafnbrcytingar á
kommúnlstaflokknum. Það er líka
elns og kjósendur Játi sig Utlu
skipta þótt stór og fjölmenn ritó
hafl nú á slðustu mánuðum kvalt
kommúnlsmann og fámennis-
stjórnlr hans til að geta sótt fram
tíl betri iífskjara. Og ævintýrin
haida áfram. Formaður Sjálfstæð-
isflokksins var nývcrið að finna að
því, að núverandi ríkissljóm
byggði á samvinnu við kommún-
isia, Auðvitað verður fleira að gerá
en gott þykir í landi samsteypu-
sfjóma. Þó hefur enginn farið
hrikalegar út úr sllku samstarfi en
Sjálfstæöisflokkurinn í nýsköp-
unarstjórninni 1944, þegar landið
var stólið eftir svo örbjarga, að
taka varð upp skömmtun á lífs-
nauðsynjum 1947. En sporin
hræða ekki Davíö. Hann hefur
sagt að sjálfstæðismenn myndu
mynda stjóm með hvaða floktó
sem væri eftir kosningar. Garri
Allra meina bætur
Samruni stofnana og fýrirtækja og
stærri einingar er meðal allra
þeirra hagræðinga sem verið er að
gera vítt og breitt um þjóðfélagið.
Allt er það gert samkvæmt kröfu
tímans eða vegna þess að þeir sem
tekið hafa sér einkarétt á framtíð-
arsýninni ákveða að allt eigi að
stefna í þessa áttina eða hina. Með-
al þess sem rekið er á eftir með
mikilli óþreyju eru samgöngubæt-
ur, sem hafa það eitt að markmiði
að stytta tímann sem tekur að ferð-
ast á milli staða og einstaka sinn-
um kemur fyrir að öryggi er bætt.
Þó mun nær alltaf hægt að telja
það vafamál.
Þar sem stytting ferðatíma milli
staða er orðin að ástríðufullri þrá-
hyggju allra þeirra sem ráðskast
með framtíðina eru rök þeirra svo
skotheld að ekki er um neitt að
deila á þeim vettvangi.
Það er til dæmis út í hött að hreyfa
hinum minnstu mótmælum við
þeim staðhæfingum að bætt sam-
göngukerfi séu til mikilla bóta fyrir
hinar dreifðu byggðir og að búseta
í þeim byggist á að ekki taki nema
örskotsstund að skjótast milli
byggða.
Merk samgöngubót
Göngin undir Ólafsfjarðarmúla er
ein merkasta samgöngubót sem
gerð hefur verið hérlendis hin síð-
ari ár. Leiðin til og frá Ólafsfirði er
fljótfarnari og tryggari en áður og
efast næstum enginn um að þau
muni verða byggðinni í Ólafsfirði
hin mesta og besta lyftistöng.
í gær birtist svo sakleysisleg frétt í
Tímanum um að nú séú Ólafsfirð-
ingar orðnir óhressir með að fram-
hjá þeim er gengið á tilteknu sviði
þjónustu. Þeim er gert að fara með
bíla sína í skoðun til Akureyrar, en
bílaskoðunarmenn fara ekki norð-
ur í Ólafsfjörð tvisvar á ári, eins og
þeir hafa gert síðan bílaöid hófst.
Bæjarstjóri og bæjarfógeti Ólafs-
fjarðar hafa mótmælt, en bílaskoð-
unin segir að búið sé að koma upp
fullkominni skoðunarstöð á Akur-
eyri og sé Ólafsfirðingum engin
vorkunn að fara með bíla sína
þangað eftir að göngin undir Múl-
ann komust í gagnið.
Þarna er sem sagt samræmingin
og hagræðingin að verki og má nú
spyrja hvoru byggðarlaginu sam-
göngubótin kemur til góða í þessu
tilliti? En Ijóst er að hún eflir Akur-
eyri sem þjónustubæ án þess að
þeir noti göngin á annan veg en að
láta þau færa sér verkefnin.
Áður hafa vaknað grunsemdir um
að höfnin í Dalvík liggi vel við að
þjóna Ólafsfirði, bæði hvað varðar
vöruflutninga og löndun og útskip-
un á fiski.
Óneitanlega eru mikil þægindi að
göngunum og ekki skal öryggið la-
stað, því nú er hægt að bregða sér
fram fjörð allan ársins hring í við-
vik eins og að fara til tannlæknis, í
vöruhús KEA, Hagkaup eða leikhús
eða sækja aðra góða skemmtan,
ekki síður en að sækja nauðsynlega
þjónustu eins og bflaskoðun fram
til Akureyrar.
Ný keppikefli
Margt er í bígerð hjá skipuleggj-
endum framtíðar, ekki síst á sviði
samgangna. Hraðfleygari flugvélar
og lengri flugbrautir og dýrindis
siglingakerfi stytta flugtíma og
hafa farþegar varla tíma til að líta
út um glugga áður en lent er og
eru framfarirnar augljósar.
Vegir yfir hálendi íslands eru nú
orðnir keppikefli þeirra sem engan
tíma hafa til að bíða eftir framtíð-
inni. Beinn og upphleyptur vegur
milli Akureyrar og Reykjavíkur
mun bæta samgöngurnar ofboðs-
lega mikið, segja framtíðartrylling-
arnir. Þeir fara létt með að sýna og
sanna hvflík hagkvæmni verður að
slíku mannvirki og reikna ná-
kvæmlega í kflómetmm og
klukkustundum hvflíkur sparnað-
ur verður að hálendisvegi milli
þéttbýliskjarnanna fyrir norðan og
sunnan.
Hvað svona vegur mundi þýða fyr-
ir dreifbýlið utan þéttbýlispólanna
er nokkuð sem ekki er vert að
leggja hugann að.
Akureyringar og Reykvíkingar
hafa áreiðanlega gaman af því að
heilsa hvorir upp á aðra, en að er-
indin séu svo brýn að kosta þurfi
upp á sérstaka hraðbraut á milli
þeirra er nokkuð mikið í lagt.
Þar fyrir utan ættu framkvæmda-
glaðir tæknikratar að fara að hlusta
á þá sem telja miklar lagnir þvers
og kmss um landið til náttúm-
spjalla.
Miklar björgunaraðgerðir standa
fyrir dymm til að treysta byggð á
nokkmm jaðarsvæðum og meðal
þeirra er hagræðing og samræm-
ing á þjónustu tiltekinna byggðar-
laga. Er allt gott um það að segja og
óskeikulir skipuleggjarar framtíðar
vita vel hvað þeir syngja og eiga
samgöngubætur að vera gmnd-
völiur alls þess mannlífs sem þar á
að þrífast í framtíðinni.
Það gleymist aðeins að athuga
hvort það em hin smærri eða hin
öflugri byggðarlög sem bæta að-
stöðu sína með samgöngubótun-
um.
Fyrir göng gátu Ólafsfirðingar lát-
ið skoða bíla sína heima. Eftirleiðis
verða þeir að aka 62 km leið til að
sækja þá þjónustu. En það bætir
kannski úr skák að þeir geta notað
ferðina til að nýta sér ýmsa aðra
þjónustu sem Akureyringar hafa
upp á að bjóða. OÓ