Tíminn - 06.04.1991, Blaðsíða 5

Tíminn - 06.04.1991, Blaðsíða 5
Laugardagur 6. apríl 1991 HELGIN 15 semi til þess að kippa fjárlagagerð í lag. Ráðuneytum verður ekki stjórn- að með eintómum brosum, það veit ég af eigin raun, meira að segja ekki jafnmeinlausu og saklausu ráðu- neyti og menntamálaráðuneytinu. Samstarf ráðherra og embættismanna Vík ég þá lítillega að samstarfi ráð- herra og embættismanna. Á síðari tímum hefur æviráðning embættismanna verið mikið til um- ræðu. Að því er stjórnarráðið varðar hafa komið fram hugmyndir um að t.d. ráðuneytisstjórar yrðu ráðnir til starfa um stutt árabil og embættis- menn fluttir á milli starfa. Það verða líklega ekki margir sem viðurkenna að þeir hafi botnlangabólgu þegar prófessorinn í bókmenntum verður farinn að skera upp og skurðlæknir- inn kominn í bókmenntirnar. Fyrir nokkru hafa verið heimilaðar stöður aðstoðarmanna ráðherra og notfæra ráðherrar sér þessa heimild í vax- andi mæli. Einnig hefur fyrir skömmu verið farið inn á þá braut að hafa fleiri en einn skrifstofustjóra í hverju ráðuneyti, þrátt fyrir vægast sagt hæpna heimild eða alls enga og örugglega gagnstætt því sem til var ætlast þegar gildandi lög um stjórn- arráðið voru sett árið 1969. Þetta eykur að sjálfsögðu útgjöld og breyt- ir stöðu deildarstjóranna sem fá þarna nýjan yfirmann. Leiðin til keisarans lengist stöðugt. Að því er varðar aðstoðarmenn ráð- herra, þá hafði ég einungis kynni af einum slíkum stuttan tíma. Þetta var góður og gegn piltur og ekkert nema gott um hann að segja, en gagnið af starfi hans sá ég nú ekki, en hann varð að minnsta kosti eng- um til tjóns eða trafala. Ég fullyrði að fastir starfsmenn ráðuneyta þeirra, sem ég þekki til, hafa jafnan verið ráðherrum sínum trúir og traustir starfsmenn, hvaða pólitískum flokkum sem ráðherrar og starfsmenn hafa tilheyrt. Það er mjög mikilvægt fyrir ráðherra að eiga þess kost að fá upplýsingar hjá föstu starfsliði ráðuneytanna, svo sem ráðuneytisstjórum, um hvað hefúr gerst í hinum ýmsu málum umfram það sem ráðherrann þekkir til, t.d. sem alþingismaður. Ég hygg að fyrsta verk allra ráðuneytisstjóra sé að láta nýjum ráðherrum í té vitneskju um þau mál sem til af- greiðslu eru í ráðuneytinu og hvar þau séu á vegi stödd. Oftast nær eru ráðherrar þaulkunnugir öllum pól- itískum málum og öllum opinber- um deilumálum, en gagnstætt því sem margir halda þá er urmull af málum sem engum opinberum deil- um valda sem nýr ráðherra verður samt að taka ákvörðun um hvernig afgreiða skuli, hvort hann vill halda viðtekinni venju eða fara nýjar leið- ir. í öllum málum sem ráðherra þarf að taka ákvarðanir um er honum nauðsynlegt að vita um venjur og bakgrunn, hvort sem hann ætlar að fara nýjar leiðir eða fylgja sömu stefnu og áður, svo að hann lendi ekki í þeim ógöngum að taka ákvörðun án þess að vita um atriði sem kunna að vera mikilvæg og koma sér illa fyrir hann. Vald ráðuneytisstjóra Margir halda að ráðuneytisstjórar hafi einhver ógnarvöld. Völd þeirra, eða réttara sagt áhrif, fara eftir því hvort eða hve vel þeir eru starfi sínu vaxnir og hvort þeir afla sér trausts yfirmanns síns. Éf þeir njóta trausts þá afgreiða þeir fjölda mála á eigin hönd, vitandi um stefnu og vilja ráð- herra síns. En ráðuneytisstjóri og aðrir fastir starfsmenn ráðuneyta vita að þeir verða að starfa sem algerlega hlut- lausir og ópólitískir embættismenn, því að stjórnarskipti verða alltaf við og við og þeir verða að vera reiðu- búnir að starfa fyrir ráðherra af hvaða stjórnmálaflokki sem er. Þetta er mikið og eðlilegt aðhald. Það eru ýmis rök með og á móti æviráðningu embættismanna. Það sem ég óttast við skammtímaráðn- ingu t.d. ráðuneytisstjóra, er að menn færu óðara að svipast um eftir Á viöhorfi til stjórnarráðshússins viö Lækjartorg hefur oröiö meginbreyting. Fyrrum þurfti aö dæma menn til vistar í húsinu, en nú berjast menn um á hæl og hnakka til þess aö komast þangaö. öðru starfi og litu á starfið í Stjórn- arráðinu sem hreint bráðabirgða- starf, gagnstætt viðhorfi manna sem hugsa sér að verja starfsævi sinni í þjónustu Stjórnarráðsins. Aftur á móti má benda á að það sé hart að geta ekki auðveldlega losnað við lítt hæfa starfsmenn, en til þess verða menn bara að hafa kjark, og þó um- fram allt að ráða ekki slíka menn til starfa. Ég óttast að öll festa færi úr starfi Stjórnarráðsins við skamm- tímaráðningu starfsmanna og að ríkjandi yrði hentistefna og glundroði í afgreiðslu mála frá einu ráðherratímabili til annars. Ég hef oft verið spurður að því hvemig sé að umgangast og vinna fyrir menn eins og ráðherra sem standa oftast í stórdeilum á Alþingi og á mannfundum og sem menn halda að séu í sífelldum styrjaldarham. Sannleikurinn er sá að til ráðherra- starfa veljast yfirleitt hæfileika- menn, sem njóta trausts fjölda manns, eru þaulvanir að fást við margháttuð vandamál og hafa gefið sig að opinberum málum til þess að koma einhverju ákveðnu til leiðar, þótt það fari svo eftir ýmsu hvernig til tekst. Með sautján ráðhemim Það hefur verið mjög áhugavert og lærdómsríkt að kynnast þeim sautj- án ráðherrum sem ég hef starfað fyrir og vinnubrögðum þeirra. Þeir voru afar ólíkir og mismunandi sem húsbændur. En ráðherrar vilja vanda verk sín. Þeir eiga jafnan von á harðri gagnrýni á Alþingi, í fjöl- miðlum, frá kjósendum og flokks- mönnum. Ef til vill er erfiðast að eiga við eigin flokksmenn. Það er einkar fróðlegt að ræða við ráðherra fyrsta og síðasta dag ráð- herraferilsins. Fyrsti dagurinn er dagur sigurs og upphaf nýrrar ís- landssögu ef ekki veraldarsögu. En verkalokin speglast kannski vel í vísu sem Hermann Jónasson haföi yfir þegar við höfðum lokið við að hreinsa skrifborðið hans síðasta dag langs valdaferils um það bil sem húm vornæturinnar færðist yfir: Ættjörð mín kæra, þér ann ég og oddviti þinn hef ég kallast, en fljótt ýta böm þín, það fann ég, og fast d þann vagninn sem hallast. Eftirlitsmenn heimsækja fyrirtæki og verslanir. Undanfama mánuði hafa fjármálaráðuneytið og embætti ríkisskattstjóra beitt sér fyrir kynningarátaki til að bæta úr vanköntum á söluskráningu í verslun og þjónustu. Nú er hafinn lokaþáttur átaksins til að koma þessum málum í fullkomið lag. Næstu sex mánuði heimsækja eftirlitsmenn skatt- rannsóknarstjóra verslunar- og þjónustufyrir- tæki um allt land til að kanna ástand og notk- un sjóðvéla og sölureikninga. Ef í ljós kem- ur að söluskráningu er verulega áfátt hefur viðkomandi fyrirtæki 45 daga til að kippa sínum málum í liðinn. Að öðrum kosti verð- ur því lokað í samræmi við lög sem nýlega voru samþykkt á alþingi. Mikilvægi löglegra sjóðvéla og fullkom- inna sölureikninga er augljóst: Þetta er vís- bending um full og heiðarleg skattskil og neytandinn nýtur sjálfsagðs réttar og öryggis í viðskiptum sínum. Ef allir skila sínu í sam- eiginlegan sjóð landsmanna verður byrðin léttari á hverjum og einum. Full skattskil samkvæmt settum reglum eru grundvallar- forsendur heilbrigðs viðskiptalífs þar sem fyrirtækin standa jafnfætis á samkeppnis- grundvelli. Forsvarsmenn í verslun og viðskiptum! Takið vel á móti starfsmönnum skattrannsóknarstjóra - með ykkar mál á hreinu. FfARMALARAÐUNEYTIÐ

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.