Tíminn - 11.04.1991, Blaðsíða 7

Fimmtudagur H.apríl 1991
Tín nn 7
VETTVANGUR
Bjami Hannesson:
„Pólitískur veiðiskapur“
Fremur finnst manni nú kosningabaráttan byrja dauflega, enda
kannski ekki nema von þegar stærsti flokkur landsins, Sjálfstæð-
isflokkurinn, byijar með kosningastefnuskrá sem helst mætti
líkja við eftirgreint, á hæfílega kurteislegu lfldngamáli, að kosn-
ingaplaggið sé eins og „fjöldi brimrotaðra marhnúta sem rotast
hafa á ströndum staðreyndanna og vindþomað í næðingi sögu-
legrar þróunar og reynslu, og jafnvel glorstoltin fjörutófa gæti
vart nýtt sér til nytja“.
Leikfléttur
Jörundar II ?
Hinn „óvænti" ákafi Davíðs Odds-
sonar (hér eftir nefndur D.O.) í það
að ná æðstu völdum hér á íslandi
mætti helst líkja við flumbrugang
Jörundar sáluga hundadagakóngs
eða ef til vill R. Reagans fyrrv.
Bandaríkjaforseta. Það mun fram-
tíðin skera úr um, en greinarritari
hefur lítinn áhuga á slíkum per-
sónuleikum og fór því strax af stað á
fyrsta fund D.O. á Akureyri og lagði
þar fram fyrirspum sem ef svarað
yrði skynsamlega, myndi leiða í ljós
hvort D.O. gæti nýst til nýtilegra
verka. En D.O. kaus að svara fyrir-
spurninni með marklausu fimbulf-
ambi og varð greinarritari að fara á
annan fund D.O. á Akranesi og ít-
reka fyrirspurnina og bætti við ann-
arri sem er líka mikilvæg. Kemur
hún orðrétt síðar í greininni. Á
fundinum féllu mörg orð hjá D.O.
og á meðal annars þessi, orðrétt til-
vitnun:
„Það er líka nefnt að Reykjavík vaði
í peningum og að bersýnilega sé
ekki um jafn auðugan garð að gresja
hjá ríkisvaldinu. Og það er líka
minnst á það að við sjálfstæðismenn
í Reykjavík höfum líka byggt marg-
vísleg mannvirki, sumir kalla mont-
hús, gæluverkefni. Menn nefna ráð-
hús, menn nefha Kringluna, Perl-
una, sumir kalla hana Skoppara-
kringlu. Menn geta nefnt
Borgarleikhús, menn geta nefnt 6
milljarða Nesjavallavirkjun, menn
geta nefht húsdýragarð, skautasvell,
gervigrasvöll og hvaðeina sem
menn gætu nefnt. En hvenær fóru
Sjálfstæðismenn út í það að byggja
slíka hluti, byrjuðum við á því þegar
við tókum við 1982?
Nei, það gerðum við ekki. Við byrj-
uðum á því að stoppa af skatta-
hækkunarskriðu vinstrimanna, síð-
an fórum við að greiða niður skuld-
ir, bæði borgarsjóðs og allra fyrir-
tækja borgarinnar sem voru mjög
skuldsett og eru skuldlaus núna. Við
seldum Bæjarútgerðina og hættum
að borga hundruð milljóna króna
með henni, fengum í staðinn pen-
inga fyrir Bæjarútgerðina. Ef við
tökum á 7 árum sem við fengum
fyrir Bæjarútgerðina og það sem við
hefðum greitt með henni, miðað við
30 ár þar á undan, þá er þar kominn
kostnaðurinn við ráðhús (Hér kem-
ur inn stuttur Jörundar-brandari,
en svo er haldið áfram) og við hætt-
um ekki við að byggja aðra hluti
sem voru mikilvægir líka. Við höf-
um á sama tíma byggt 20 bama-
heimili, við höfum byggt skóla út
um alla borg, byggt við skóla, og
byggt 7 nýja skóla, byggt fjöldann
allan af heimilum fyrir aldraða með
þjónustumiðstöðvum, nokkrar
heilsugæslustöðvar og svo mætti
áfram telja. Þannig við löguðum
fyrst, rétt eins og við gerum heima
hjá okkur, við löguðum til fjárhags-
legan grundvöll sem heimilin — í
þessu tilviki Reykjavíkurborg - -
byggði á, áður en við fórum að gera
... (Hættir í miðri setningu, hefur
líklega skynjað að þetta var orðinn
nokkuð stór skammtur af lofi um
velgengni Reykjavíkurborgar, og
séð að það var farin að þyngjast
brúnin á fundargestum, það var fólk
utan höfuðborgarsvæðisins sem er
svipt arðinum af vinnu sinni af þess-
ummarglofuðu höfuðborgarbúum.
Grípur D.O. þá til þess að segja all-
langan Jörundarbrandara. Þá kom
eftirgreint frammíkall frá greinar-
ritara):
B.H.: Dettur þér í hug að allra
peninganna sem í þetta fóru sé afl-
að á Reykjavíkursvæöinu? Hvaðan
heldurðu að auramir komi?
D.O.: Hvað sagðirðu?
B.H.: Dettur þér í hug að því fjár-
magni sem þessar framkvæmdir
kostuðu, sé aflað innan Reykjavík-
ursvæðisins?
D.O.: Það eina sem ég veit er að
þegar ég tók við fyrir 9 árum, þá
voru þessir peningar ekki til. Það
þurfti að hækka skatta ár frá ári, ár
eftir ár, samt var skuldastaðan mik-
il. Ég tel að Reykjavík hafl verið
staðsett á sama punkti á íslandi,
undir stjóm vinstri manna og und-
ir minni stjóm.“
Krókur á móti bragði
Fyrirspum til hr. Davíðs Oddsson-
ar frá Bjarna Hannessyni með fyrir-
fram þökk fyrir svörin.
1. Kannast Davíð Oddsson við
reiknilíkan sem gengur undir heit-
inu Vísitala samkeppnisstöðu, unn-
ið af Seðlabanka íslands með
grunnviðmið árið 1979 sem 100?
2. Hvaða mat leggur Davíð Odds-
son á mismun reiknilíkana sem eru
með og án fjármagnskostnaðar,
miðað við þróun undanfarandi ára
og þeirra niðurstaðna sem reiknilík-
anið bendir til, bæði í liðinni tíð og
árið 1990?
Athugist að samanburður er milli
fylgiskjala 2. og 3.
Athugist að einfaldur samanburð-
ur er á fylgiskjali no. 5.
3. Hvaða álit hefur Davíð Oddsson
á reiknilíkani no. 4, þar sem viðmið
er það að gengi sé stjómtæki til að
ná að meðaltali jákvæðum við-
skiptajöfnuði við útlönd?
4. Telur Davíð Oddsson að fram-
fylgt hafi verið því, sem kallað er há-
gengisstefna á hagfræðimáli, hér á
Islandi á undanförnum árum? Ef
ekki, hvernig á þá að útskýra sífellt
óhagstæðan viðskiptajöfnuð við út-
lönd og hvaða ráðum telur þú að
þurfi að beita svo hann verði viðun-
andi, þ.e. að meðaltali jákvæður?
5. Hvaða álit hefur Davíð Oddsson
á hagfræðilegri „þekkingu" sem
fram kemur í opinbemm gögnum
Seðlabanka íslands?
6. Telur Davíð Oddsson að hag-
fræðileg vinna sem opinberlega er
birt sem gögn frá Seðlabanka ís-
lands séu viðunandi að „gæðum"?
7. Hvaða álit hefur Davíð Oddsson
á því ef af byggingu orkuvera og svo-
kallaðrar Atlantal-álbræðslu verð-
ur?
A. Þróun á gengisstefnu meðan á
framkvæmdum stendur?
B. Hver skuli vera viðbrögð við
verðbólguhættu?
C. Hvaða ráðum telur Davíð Odds-
son að beita beri í hagstjóm til þess
að samsvarandi ástand skapist ekki
og varð í efnahagsmálum árin 1986-
1988 í hagstjóm hér á íslandi?
Meðfylgjandi fylgiskjöl.
1. Fylgiskjal no. 1. Reiknilíkan yfir
Vísitölu samkeppnisstöðu, dagsettu
7. des. 1988.
2. Fylgiskjal no. 2. Reiknilíkan yfir
Vísitölu samkeppnisstöðu, dagsettu
28. feb. 1991.
3. Fylgiskjal no. 3. Reiknilíkan yfir
Vísitölu samkeppnisstöðu, dagsettu
28. feb. 1991 að viðbættum fjár-
magnskostnaði, unniö af Bjarna
Hannessyni að teknu tilliti til talna
og aðferða Seðlabankans í reiknilík-
ani no. 2., sem er vísitala án fjár-
magnskostnaðar.
4. Fylgiskjal no. 4. Reiknilíkan yfir
Vísitölu samkeppnisstöðu, dagsettu
28. feb. 1991 að viðbættum fjár-
magnskostnaði og því markmiði að
gengi sé stjórntæki til að ná jákvæð-
um viðskiptajöfnuði, unnið af
Bjarna Hannessyni að teknu tilliti
til talna og aðferða Seðlabankans í
reiknilíkani no. 2. dags. 28/2 1991.
5. Fylgiskjal no. 5. Samanburður á
Vísitölu samkeppnisstöðu með og
án fjármagnskostnaðar.
6. Fylgiskjal no. 6. Samanburður á
Vísitölu samkeppnisstöðu með fjár-
magnskostnaði og reiknilíkani
byggðu á sömu forsendum og fyrri
útreikningar, en með því viðmiði að
gengi sé notað sem stjórntæki til að
ná jákvæðum viðskiptajöfnuði tii
lengri tíma litið.
Hver veiðir hvem 1?
í lok svara við almennum fyrir-
spurnum virtist D.O. ætla að yfir-
gefa ræðupúlt og þar með „gleyma"
að svara tveim skriflegum fyrir-
spurnum frá Bjarna Hannessyni.
Fyrirspyrjandi Bjami Hannesson
kallar þá til D.O.:
B.H.: Þú átt nú eftir að svara frá
mér heilmiklu skjali, meira að segja
tveim.
D.O.:Ja-á.
B.H.: Ég reikna nú með að þú þurf-
ir að hafa nokkrar mínútur til að
fara yfir það, að minnsta kosti ef
svörin eiga að vera gáfúleg.
(Nokkur tími líður meðan D.O. er
að átta sig á efni fyrirspumanna og
segir síðan:)
D.O.: Ég held að við Bjami Hann-
esson þyrftum sérstakan fund okkar
á milli ef ég ætti að svara þessu öllu
saman.
B.H.: Já, ég reikna nú með því, en
eitthvað þarf nú að svara þessu
samt.
D.O.: Bjarni, eigum við ekki að
hittast eftir kosningar?
B.H.: Ég hef ekki nokkum áhuga á
því. Það er fyrir kosningar eða ekki.
D.O.: Þú setur mig nú algerlega á
gat.
B.H.: Ég veit það og vissi það.
(Hér ákveður D.O. vegna mikils, en
tvíræðs, hláturs í salnum að reyna
að gera brandara úr öllu saman og
fer inn í 3. lið fyrirspumar.)
D.O.: Til að mynda þessi spuming:
Hvaða álit hefur Davíð Oddsson á
reiknilíkani no. 4.
B.H.: Já.
D.O.: Er einhver sem getur svarað
því hér í kvöld?
B.H.: Ég sagði fundarstjóra það hér
í upphafi að þú myndir þurfa svolít-
inn tíma til að átta þig á þessu. Svo
að þú kemur þar ekkert af fjöllum
eða ættir ekki að gera það, eða þá að
fundarstjóri hefir ekki skilað því til
þín, með mínum orðum.
(D.O. áttar sig á því að B.H. guggn-
ar ekki og tekur málefnalega af-
stöðu, byrjar á réttum lið íyrir-
spurnar sem er þessi:)
Kannast Davíð Oddsson við reikni-
líkan sem gengur undir heitinu
Vísitala samkeppnisstöðu, unnið af
Seðlabanka íslands með grunnvið-
mið árið 1979 sem 100.
B.H.: Já, það er stórt atriði hvort þú
kannastvið þettaeðaekki.
D.O.: Hvaða mat leggur Davíð
Oddsson á mismun reiknilíkana?
Svo kemur hér reiknilíkan no. 4.
(Þarna tekur D.O. aftur þá afstöðu
að reyna að snúa fyrirspumina af sér
með útúrsnúningi. B.H. áttar sig á
því og klippir frekjulega á útúr-
snúninginn með frammíkalli:)
B.H.: Ég skal sleppa þér við að
svara meginatriðunum í þessu
þangað til á næsta fundi. En svaraðu
spurningunum um Seðlabankann.
D.O.: Hvað segiröu?
B.H. Svaraðu þá spumingunum
um Seðlabankann, ég skal sleppa
þér við hinar. Þú ættir að vera mað-
ur til þess að svara þeim héma.
D.O.: Það ætti að vera líklegt. (Les
upp fyrirspumina) Hvaða álit hefur
Davíð Oddsson á hagfræðilegri
þekkingu sem fram kemur í opin-
bemm gögnum Seðlabanka ís-
lands? (Bætir við:) Hvað, frá upp-
hafi?
B.H.: Ég vildi gjaman vita það.
Spumingin er ef þú vilt fá viðauka
eða skýríngu á þessarí spumingu,
þá er hún þessi: Þú keppir til þess
markmiðs að verða með æðstu
valdamönnum þjóðarinnar og því
ættirðu að vera búinn að kynna þér
ýmis gögn er varða hag þjóðarinnar
og þar með það, að það þarf oft að
athuga gögn með því viðhorfi, hvert
er baksvið gagnanna og hversu vel
þau em unnin og skýrð af þeim
sem lögðu þau fram og þetta er
spuming um hvort þú ert farinn að
kynna þér þetta eða átt það eftir.
D.O.: Hefúr þú komið í bókasafn
Seðlabankans?
B.H.: Ég hef komið í það.
(D.O. reynir enn einu sinni að slá
þessu upp í brandara og segir:)
D.O.: Bókasafriið er 3 hæðir, ég hef
nú ekki kynnt mér nema hluta þess.
B.H.: Þó ekki væri, þó ekki væri
nema Hagtölur mánaðarins. Hef-
urðu lesið þær?
D.O.: Við athugum þetta eftir kosn-
ingar.
B.H.: Ég hef ekki áhuga á að sleppa
þér svo lengi.
D.O.: Hvenær hitti ég þig næst?
B.H.: Sennilega á næsta fúndi og
ég vonast til þess að þú svarir þá.
D.O.: Ætlar þú að bæta við fyrir-
spumirnar?
B.H.: Ég reikna nú með að þetta
verði nú alveg nóg, þetta sem fram
er komið.
(Tálsverður hlátur varð nú í saln-
um út af orðaskaki þessu og óvíst að
hvorum var hlegið, en alltént þótti
þetta góð tilbreytni á lítt skemmti-
legum fundi.)
Veiðimaðurinn?
Davíð Oddsson lýsti því yfir þegar
hann opinberlega fór að vinna að
falli Þorsteins Pálssonar um stöðu
flokksins, sem þá var um 56% í
skoðanakönnunum, að það væri
ekki nóg og má með sanni segja að
hann álítur sjálfan sig vera góðan
„pólitískan veiðimann" að bjóða þá
„stefnuskrá" sem helst má líkja við
„brimrotaða marhnúta" og það
mega vissulega vera ærið „pólitískt
soltnar fjörutófur“ sem vilja verð-
launa slíkt með atkvæði sínu á kjör-
dag.
Það má vel vera að sumum þyki
helst til mikið upp í sig tekið með
þessu orðalagi, en kosningabarátta
x D -manna hefur gengið út á það
eitt að rægja núverandi ríkisstjóm,
sem hefur náð augljóslega og auðs-
annanlega betri árangri í lands-
stjórn en nokkur ríkistjórn x D -
manna frá upphafi þess flokks og ég
tel því þessa samlíkingu við hæfi
baráttuaðferða þeirra núna.
Varist x D á kjördag.
Ritað 7/4 1991,
‘ ’ Bjami Uannesson