Tíminn - 30.05.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn,
Fimmtudagur 30. maí 1991
Tíminn MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og Framsóknarfélögin 1 Reykjavík Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm. Ingvar Gislason Aðstoðan-itstjóri: Oddur Ólafsson Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson Stefán Ásgrlmsson Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavik. Sími: 686300. Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300, ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf. Mánaðaráskrift kr. 1100,- , verö í lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri Póstfax: 68-76-91

Tímamót í EB-viðræðum
Nú er komið að þeim tímamótum í viðræðum
EFTA og EB um evrópska efnahagssvæðið (EES) að
íslenskum ráðamönnum er nauðsynlegt að meta
stöðu málsins, átta sig á hvernig miðað hefur, að því
er tekur til íslenskra hagsmuna.
Þessi tímamót krefjast þess raunar að þeirri spurn-
ingu verði svarað, hvort íslendingar eigi að halda
þessum viðræðum áfram á þeirri braut sem verið
hefur. Nauðsynlegt er að fara yfir samningaferlið frá
upphafi, hvernig það bar að að íslendingar lentu inn
á því spori sem þetta stóra mál hefur oltið áfram á og
hvort stefna þess leiði til réttrar áttar. í slíku mati og
uppgjöri á samningaferlinu felst það einnig að rifja
upp hvaða stefnu íslenskar ríkisstjórnir höfðu í Evr-
ópumálum áður en skipt var inn á EES sporið á
sinni tíð.
Sérstaklega verður að krefjast þess að ráðandi
menn í íslenskum stjórnmálum, hvort sem þeir eru
stuðningsmenn núverandi ríkisstjórnar eða í stjórn-
arandstöðu, meti stöðu þessara samningamála í ljósi
fyrirvaranna sem lágu til grundvallar því að utanrík-
isráðherra var heimilað að taka þátt í heildarviðræð-
um við Evrópubandalagið á vegum EFTA, þótt um-
boð það sem samningamenn EB höfðu að leiðarljósi
væri nægilega tortryggilegt til þess að það hefði átt
að fæla Islendinga frá að taka þátt í slíkum heildar-
viðræðum. Hins vegar var því treyst að íyrirvararnir
héldu, þ.e. að íslenskir samningamenn gengju ekki
lengra en fyrirvararnir leyfðu.
Því miður hefur fyrirvarastefnunni ekki verið hald-
ið nógu skelegglega fram á samningaferlinum.
Samningamenn Islands hafa upp á eigin spýtur ver-
ið að slaka á um fyrirvara gagnvart fjórfrelsinu, gef-
ið í skyn að ísland hafi aðeins fyrirvara í sjávarút-
vegsmálum, sem er rangt. Fyrirvararnir náðu til
allra þátta fjórfrelsisins.
Jacques Delors bauð tvo kosti í frægri ræðu sinni
17. janúar 1989 um samskipti EFTA og EB, annars
vegar það, að samskiptin yrðu á grundvelli fríversl-
unar eins og verið hafði frá 1972 og íslendingar
töldu sér hagkvæmt, hins vegar að búa til svokallað
evrópskt efnahagssvæði, eins konar vasaútgáfu af
gamla Efnahagsbandalaginu. Sú hugmynd skírskot-
aði til iðnríkjanna í EFTA og endaði með j)ví að látið
var undan krötum í fyrri ríkisstjórn að Islendingar
freistuðu þess að koma sér fyrir í slíkum samtökum
með hinum EFTA þjóðunum. Þessari undanlátssemi
við kratana fylgdu eigi að síður fyrirvarar um niður-
stöðuna. Eins og mál standa nú reynir á þessa fyrir-
vara. Nú eru tímamót í samningaviðræðunum.
Þeim verður lokið innan mánaðar. Frá íslensku
sjónarmiði hefur engu verið þokað í átt til þess sem
hagsmunir krefjast.
Hugmyndin um að fara nú að taka upp tvíhliða við-
ræður jafnhliða heildarviðræðum er fásinna. íslend-
ingar eiga að segja sig frá heildarviðræðunum og
taka upp tvíhliða viðræður um fríverslunarsamning I
I við EB, þ.e. skipta aftur inn á gamla sporið. Þannig
GARRI
er í stuö! í leiðara í
gær. Þar er endurskoðtm sjávarut-
vegsstefnunnar gerð að umtals-
efni og m.a. sd gagnrýni sem fraro
hefur komið á meðferð ríkis-
stjómarflokkanna á málinu. Það :
sem eínkum hefur þótt ámælis-
vert varðandi þá máismeðferð er
að stjómarflokkamir hyggjast
ckki hleypa ððmm inn í endur-
skoöunamefndina en sínum eigin
mönnum og Davíð Oddson for-
sætisráðherra hefur lýst því yfir
að jafnneði muni verða í oefnd-
inni milli stjómarflokkanna nema
hvað Þorsteinn Pálsson sjávarút-
vegsráðherra muni að sjálfsögðu
skipa í hana oddamann. Stjómar-
andstaðan og hagsmunaaðilar,
sem hingað til hafa verið hafðir
með í ráðum við endurskoðun og
mótun fiskveiðistjóraunarínnar,
mega hins vegar sitja á áhorfenda-
bekkjunum og bíða og sjá hvort
eða bvenær nefndarmenn telji
ástæðn til að leita hjá þeim ráða.
Það var þetta sem Halldór Ás-
grímsson gagnrýndi á Alþingi í
vikunni og það var þetta sem for-
menn Sjómannasambands ís-
lands og Landsambands útgerðar-
manna töldu aðflnnsiuvert þegar
þeir voru spurðir áiits i frétt í
Tímanum f vikunni.
Leiðarahöfundur Alþýðublaðs-
ins, málgagns Alþýðuflokksins,
telur hins vegar ekkert athugavert
við þessa málsmeðferð og skrifar
raunar pistíl sinn undir yfiricrift-
inni „Hagsmunaidíkur á áhorf-
cndabekkinau. Eftir að hafa lýst
yflrágæti þess að „hagsmunakÚk-
umar“ (þ.e. samtök útgerðar-
manna, sjómanna flskvinnslu- og
flskverkafólks) fáí að verma
áhorfendahekkina af og tíl segir
talsmaður Alþýðuflokksins þetta:
„Sjávamtvegsmálin og þar með
talin stjóm flskveiða hefur vaflst
fyrír stjómmálaflokkuninn. Þeir
hafa átt erfitt með að móta heilst-
æða stefnu á því sviði sem taki
mið af þeirri staðreynd að físki-
miðin eru sameign þjóðarínnar.
Fréttastiór Jrtn B Margeirss°n
AU9lyDtrnSitLHie^GÚnnaÓÍH^0r_______
Hagsmtt»akl*J5 J
Það er í senn hjákátlegt og aumk-
unarvert þegar stjómarandstaðan
og bagsmunapotarar kvótakóng-
anna fyliast heilagri vandiætingu
og hneyksian vegna þess að
nokkrír aðilar frá stjómarflokkun-
um ætli að setjast niður og ræða
þessi mál í von um að komast aö
niöurstööu."
Þaö er í raun fróðlegt að sjá
hvcmig iUþýðuflokkurinn reynir
aö gera lítið úr þeim ógöngum
sem hann er kominn í varðandi
sjávarútvegsstefnu sína, sem var
ju eitt af aðalmáium flokksins fyr-
ir kosningar. Kratar fengu sem
kunnugt er ekki sjávarútvegsráðu-
neytið eins og þeir höfðu vonaö í
stjómannyndunarviðræðunum og
öllum þeirra hugmyndum í þeim
málaflokki hefur verið ýtt til hlið-
ar. Jón Baldvin hefur þó neitað að
viðurkenna þetta hingað tíl og tal-
að um stórmerkilegan áfanga þar
sem endurskoðuramefndm s4
annars vegar og að auki hafl það
verið frágengið að kratar fengju
formanninn t endurskoðunar-
nefndinni. Engin staðfesting hef-
ur að að vísu fengist á því aö krat-
ar fái formann í þessari nefnd,
enda heiðursmannasamkomulög
úr Viðey orðin landskunn íyrir að
halda ektó. Hitt er sýnu athygfis-
verðara að kratar treýsta sér ektó
tíl að hleypa utanaðkomandi aöil-
um inn í þessa tímamótaendur-
skoðunaraefnd, sem formaðurinn
kallar svo. Garri telur ástæðura
nokkuð augljósa ef mið er tekið af
því hvemig íhaldið hefur svín-
beygt kratana í hveijum mála-
flokknum á fætur öðrum. Hug-
myndin er að reyna að fela eftír
því sem hægi er þá niðurlægirtgu
sem fyrirsjáanlegt er að Aiþýðu-
flokkurinn verður fyrir í sjávarút-
vegsmálum. Ef víðtækt samráð
ólíkra afla í þjóðfelaginu á að hafa
um þessa endurskoðun er ijóst að
hugmyndir Alþýðuflokksins verða
jarðaðar með viðhöfn. Sitji stjóm-
arflokkarair tveir að tafli erþóvon
tíl að útförin fari framí kyrrþey.
Það er þvf rangt hjá Alþýðublað-
inu að það $é „í senn hjákátlegt og
aumkunarvert“ að sljómarand-
staðan og hagsmunaaðilar séu að
gagnrýna málsmeðferð rikls-
stjómarinnar á endurskoðun fisk-
veiðistefnunnar. Hrokafullt yfír-
klór Aiþýðublaðsins vegna gjaid-
þrots flokks síns í sjávarútvegs-
máium er hins vegar hjákátiegt og
aumkunarvert.
€arri

VÍTT OG BREITT éérn^mmmrn^mmmmm^mm^mmmmámMMm^éM^mimmmmm^m^m
Lögbrot og þekkingarleysi
Með lögum skal land byggja, stend-
ur á einkennismerki löggæslustofn-
ana og lögregluþjóna. Máltækið er
fornt og er ekki síður danskt og
norskt en íslenskt.
Ekki fer á milli mála að ísland er
byggt með lögum og stæra hérlend-
ir sig af elsta löggjafarþingi í heimi.
Og alltaf er verið að setja lög og er
flest eitt sem bardúsað er með
bundið einhvers konar lagabókstaf,
hvort sem það er eignaumsýsla,
hvað gert er við kvefi eða hvemig
ganga á yfir götu. Nokkurs konar
undirdeild lagabálkanna miklu og
mörgu eru reglugerðarákvæði þar
sem nánar er kveðið á um lagafram-
kvæmd og ná þau til hinna smæstu
atriða mannlífsins og reyndar nátt-
úru og náttúruafla líka. Þar ofan í
kaupið koma samþykktir sveitar-
stjórna, svo sem Iögreglusamþykkt-
ir og leiðbeiningar um hvemig girð-
ingar eiga aö vera eða vera ekki.
Svo eru öll óskráðu lögin.
Meira og minna opinberir lög-
menn og dómstólar skera úr um
kórrétta lagaframkvæmd.
Hávaðamál
En þrátt fyrir alla þá vönduðu um-
gerð sem lagasmíð og framkvænmd
laga er umvafin gengur illa að skilja
hver eru lög í landi og hver ekki.
Umferöarlögin eru þverbrotin oft á
dag af öðrum hverjúm þjóðfélags-
þegni. Ökumenn, lög:
farendur þekkja þau i
mmi iitr u ******r*
pa
***********
egla og veg-
kki og þykir
lög sem eng-
inn kærir sig hvort sem er um að
vita að eru til.
Mörg önnur lög eru þannig vaxin
að illmögulegt virðist að skera úr
hvort farið er að lögum eða þau
brotin og verða oft hin andstyggi-
legustu hávaðamál úr þannig
óskapnaði.
Það virðist til dæmis þvælast heil-
mikið fyrir mörgum opinberum
embættismönnum hver er löglegur
þjóðleikhússtjóri. En nú eru þeir
tveir, fráfarandi og tilvonandi. Ann-
ar segir upp fjölda starfsfólks og fjöl-
miðlar fyllast vikum saman af mót-
mælum með og móti uppsögnum.
Einn menntamálaráðherra segir
uppsagnirnar ókei og annar ógildir
þær. Eftir jaml og meira jaml virðist
svo sem það sé ólöglegur þjóðleik-
hússtjóri sem stóð að löglegum
uppsögnum, en á ólöglegum tíma.
Hann má ekki segja upp fyrr en í
september.
I Hveragerði er líka verið að segja
upp starfsmönnum og er allt komið
upp í loft um hvort rekstur stærsta
heilsuhælis þjóðarinnar sé löglegur
eða ekki og hvort uppsagnimar em
löglegar og hvort ráðningar á nýju
starfsfólki séu löglegar.
Ríkið kostar reksturinn með dag-
peningagreiðslum en heilsuhælið
er sjálfseignarstofnun í eigu félags
sem oft er erfitt að koma sér saman
um hverjir stjóma. Stofnunin tekur
enn gjald af sjúklingum ofan á dag-
gjöldin og er deilt um hvort það er
ekn;
eknismeðfi
h' MA' fc'ilf fcfcfctíl
lega á hælinu en hjúkrunarfræðing-
ar segja hana í fínu lagi. Ríkisendur-
skoðun telur starfsemina tæpast
löglega.
Lög og ólög
Svona ganga málin fýrir sig þrátt
fyrir alla vönduðu lagagerðina, eða
kannski vegna hennar. Vegfarendur
leggja sig í Iíma við að brjóta öll um-
ferðarlög sem þeir komst yfir á ferð-
um sínum. Stjórnendur mikilla
stofnana hafa ekki hugmynd um
hvort þeir hafa lagalegt umboð til að
stjórna og sjálfseignarstofnanir eru
reknar á kostnað ríkisins og sjúk-
linga á þann veg að mjög er umdeil-
anlegt hvort reksturinn stenst lög
eða ekki.
Hávaðadeilur um hvort tilteknar
stofnanir em reknar með löglegum
hætti eða geðþóttaákvörðunum
ólöglegra stjómenda skaða stofnan-
irnar og starfsemi þeirra meira en
flest annað. Það ætti því að vera
ófrávíkjanleg krafa til stjómenda að
þeir þekki þær starfsreglur og laga-
greinar sem þeim ber að fara eftir og
ráðfæra sig við lögfróða menn áður
en farið er að ráðskast með málefni
á þann hátt sem dæmi em um.
En auðvitað er það eins vonlaust
eins og að ætlast til þess að öku-
menn kunni undirstöðuatriði um- I
ferðarlaga. Og áfram verður haldið |
að setja enn fleiri lög og reglugerðir i
um framkvæmd þeirra svo hægt |
verði að halda áfram að brjóta enn e
fleiri klásúlur. OÓ |
IfiTfifl.fir M V V.f r 1