Tíminn - 29.06.1991, Blaðsíða 7

Tíminn - 29.06.1991, Blaðsíða 7
 Gróðursetning um við ekki þjóð, sem býr við fólkseklu á hverjum bæ, þar sem önnur hver jörð er aðeins hálf- nýtt, þar sem fleira og fleira fólk á ári segir moldinni upp holl- ustu og kýs að selja vinnuafl sitt eingöngu fýrir gull, - selja allt fyrir gull? - Ef til vill. En við skulum líta til baka og athuga söguna. Stórar og voldugar þjóðir, sem sóttu eftir gulli og áttu ærinn auð, hafa liðið undir lok vegna þess, að dætur þeirra og synir sögðu moldinni upp trú og hollustu. Hugsum við ekki of lítið um mold - of mikið um gull? Við skulum athuga, hvar við erum á vegi stödd. Það er tal- að um að færa byggðina saman. Ég er þessu ekki mótfallinn að vissu marki, ef hér er ekki um að ræða fyrsta flóttaspor lingerðrar kynslóðar frá héruðum, þar sem feður okkar og mæður hafa byggt og háð lífsbaráttu sína öld fram af öld. Og þó ræður sú kyn- slóð, sem nú byggir landið, yfir mikilli tækni, næstum tak- markalausri þekkingu til að brúa fjarlægðir, til nýtingar moldarinnar, - sem forfeður okkar óraði ekki fyrir. En ef við snúum á flótta úr vissum héruð- um landsins, þá er ósýnt hvar staðnæmst verður. Það er erfitt að vinna aftur tapað land, og enn örðugra að vinna aftur það þrek og þann manndóm, sem glatast á flóttanum. Við eigum ekki að selja hin strjálbýlli land- svæði á vald miskunnarlausra atvika. Við skulum líta á þau eins og fremstu varðstöð í stríði. Það þykir mikilsvert að hafa sem fullkomnast samband við slíkar framstöðvar og láta þær ekki falla, hvað sem það kostar. Ef það tekst verða samgönguleiðir framstöðvanna síðar samgöngu- leiðir fyrir heilan her. Líka verð- ur að ganga út frá því, að vegirn- ir og rafmagnsþræðirnir, sem við leggjum út um strjálbýlið, verði síðar til afnota fyrir miklu fleira fólk en þar er nú. Þá er engu til lítils eytt, en jafnframt miklu bjargað, kannske meiru en nokkurn órar fyrir. Gróðurmenning Ég ræði um að byggja landið. Ég veit, að í víðtækri merkingu tákn- ar það fleira en trúnaðinn við moldina. En ég ræði hér einkum um trúnaðinn við moldina vegna þess, að svo mikið hvílir á hon- um. Ef við bregðumst þessum trúnaði, munum við bíða ósigur. Komið á heimili, þar sem trjá- garður umlykur húsið, þar sem matjurtagarðar eru vel hirtir og túnið í góðri rækt. Enginn, sem þannig býr, mun vera andlega snauður. Þjóð, sem byggir land sitt á þennan hátt, hún geymir einnig tungu sína, bókmenntir og önnur verðmæti ættstofnsins. Sú þjóð, sem trúir á landið og gæði þess, ber virðingu fyrir and- legum verðmætum sínum og verndar þau. Það er fyrst þegar við förum að rækta landið, fórn- um einhverju fyrir það, að okkur lærist að elska það. Ég álít, að landsmönnum sé al- veg ljós nauðsyn þess, að nytja fiskimiðin. Þær þjóðartekjur, er þaðan renna, eru vissulega fjár- hagslegur grundvöllur hinna stóru framkvæmda. En minnumst þess, að þegar kemur þrjár mflur frá ströndum þessa lands deilum við auði hafs- ins með öðrum þjóðum. Hafið er alþjóðaeign. Minnumst þess og, að auðsætt er, að nágrannar okkar munu notfæra sér þennan auð meir en áður hefír þekkst í sögu þessarar þjóðar. Minnumst þess og, að bestu sér- fræðingar okkar hér og erlendis hafa sannað, að veiðar með ný- tísku veiðitækjum er rányrkja, sem rýrir og jafnvel tæmir auðæfi hafsins á skemmri tíma, en Ieik- menn hafa viljað trúa. - Sjórinn hefir verið stórgjöfull undanfarin ár, enda erum við ís- lendingar næstum einir á fiski- slóðum við strendur landsins. Verð afurða sjávarins hefir og ver- ið alveg óvenjulegt. En minnumst þess og, að Ægir getur oft verið naumur á gjafir. Svo var það í mörg ár fyrir stríðið. Þá var afkoma sjávarútvegsins bæði hér og víða erlendis mjög þröng. Þannig tímar koma æði oft, saga okkar er sannfróð um það. - Við skulum því meta auðæfi hafsins mikils - Við skulum meta þau að verðleikum, en ekki svo, að þau slái þeirri ofbirtu í augu okkar, að moldin hverfi sjónum. - Maður og mold Það lætur illa í eyrum mínum, þegar það er prédikað, að aðalat- vinnuvegur þjóðarinnar sé aðeins einn - sjávarútvegurinn. En sam- tímis er talað og ritað um land- búnaðinn með lítilsvirðingu. - Það, sem landbúnaðurinn leggur í þjóðarbúið eru mikil verðmæti - og sum þeirra verða ekki til íjár metin. - Þjóðin þarf að hafa greypt óaf- máanlega í vitund sína, að van- ræki hún moldina mun hún glata sjálfri sér. Sagan um Hrafna- Flóka mun halda áfram að endur- taka sig frá þeim fyrsta manni, sem hér dvaldi til þess síðasta manns, sem hér kann að hafa landvist. Sagan um Hrafna- Flóka mundi verða saga þjóðarinnar, ef hún tekur að hugsa eins og hann og haga sér svo sem hann gerði. - Það er þetta, sem ég óttast að nútíma íslendingur skilji ekki. Þverrandi trú á moldina væri okkar váboði. Það liggur ósýnilegur - og mönnum að miklu leyti óskiljan- legur - strengur milli manns og moldar. - Ef hér kemur veila í þann streng, sem milli manns og moldar er, - ef sá strengur brest- ur, þá mun landið bresta úr hönd- um okkar. - Eða eins og betur hefir verið sagt og við ættum að muna sem þjóð: Ef endistu að plægja þú akurland fær, ef uppgefst þú, naMausa gröf. Þannig mun það verða um þessa þjóð. Örlögum hennar mun það ráða, hvort hún sýnir mold sinni trúnað. - Hugsjón lýðveldisins Með þessum orðum lýkur hug- leiðingu Hermanns Jónassonar sem birt var á ári lýðveldisstofn- unar 1944. Sá meginboðskapur, sem fram kemur í þessum orð- um, á enn fullt erindi við ís- lenska þjóð og forystu- og áhrifamenn hennar á ýmsum sviðum athafna og menningar, ekki síst stjórnmálaforingja þjóðarinnar, þegar reynt er að halda að henni viðhorfum í efnahagsmálum, utanríkismál- um og almennum stjórnmálum, sem fara þvert á þann þjóðrækn- isboðskap sem ber uppi lýðveld- ishugsjónina.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.