Tíminn - 18.09.1991, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 18. september 1991
Carl Bildt hefur verið falið að kanna möguleika á myndun borgaralegrar stjórnar í Svíþjóð:
Tveggja flokka stjórn
þykir líklegur kostur
Carl Bildt, formanni Hófsama sameiningarflokksins, var í gær fal-
ið að kanna möguleika á myndun borgaralegrar stjórnar í Svíþjóð.
Tveggja flokka stjórn er talin líklegasti kosturinn í stöðunni, og þá
helst stjórn Hófsamra og Frjálslyndra. Eftir kosningarnar á sunnu-
daginn sagðist Bildt vera tiibúinn til að veita minnihlutastjórn for-
ystu.
í gærmorgun var Bildt kallaður á fúnd
forseta þingsins í Svíþjóð og honum fal-
ið að kanna möguleika á myndun borg-
aralegrar stjómar.
í gærdag hitti hann svo leiðtoga hinna
borgaraflokkanna svo og Ingvar Carls-
son, fráfarandi forsætisráðherra og for-
mann Jafnaðarmannaflokksins. I dag
mun hann hitta forystumann Nýs lýð-
ræðis. Þegar Carl Bildt hefur talað við
forystumenn allra flokkanna mun hann
gefa forseta þingsins skýrslu og eftir það
verður ákveðið hvort honum verði falið
að hefja formlegar stjómarmyndunar-
viðræður.
Ekki er talið líklegt að ný stjóm verði
tekin við völdum fyrr en eftir næstu
mánaðamót og ef til vill síðar.
Borgaraflokkamir þurftu aðeins 4 þing-
sæti í viðbót til að ná meirihluta.
Ef Bildt tekst að mynda stjóm með
Fijálslyndum er líklegt að hinir borgara-
Landsbergis gagnrýnir Walesa:
Segir ummæli hans
ekki hæfa forseta
flokkamir styddu þá stjóm. Þá hefur for-
maður Nýs lýðræðis sagt að flokkur sinn
myndi styðja þá stjóm svo lengi sem hún
stjómaði ekki eins og Jafnaðarmenn.
Nýr vettvangur er í oddastöðu, en flokk-
urinn fékk 25 menn kjöma á þing sem
verður að teljast umtalsverður árangur,
því ekki er nema rúmlega ár síðan flokk-
urinn var stofnaður. Það, sem gerir sam-
starf við Nýtt lýðræði erfitt, er að forystu-
menn borgaraflokkanna sögðu fyrir
kosningar að þeir höfnuðu alfarið sam-
starfi við Nýtt lýðræði.
Reuter-SIS
Verður Carl Bildt næsti forsæt-
isráðherra Svíþjóðar?
Vytautas Landsbergis, forseti Lithá-
en, hefur gagnrýnt Lech Walesa, for-
seta Póllands, og sagt að yfirlýsingar
hans um réttindi pólska minnihlut-
ans í Litháen sæmi ekki forseta.
Walesa sagði Landsbergis í bréfi á
sunnudaginn að hann hafi áhyggjur
af réttindum þeirra 280.000 Pólverja
sem búa í Litháen, og sagði að þau
ættu að vera hliðstæð alþjóðlegum
viðmiðunum.
„Ég er hissa á ýmsum ummælum í
bréfinu," sagði Landsbergis í viðtali
við dagblaðið Rzeczpospolita, sem
gefið er út í Varsjá.
Pólverjar hafa krafist þess að Lithá-
Breska pressan bætir sig í kjölfar
kvartana ríkisstjórnarinnar:
MEIRI KRÖFUR
TIL BLAÐANNA
„Bresk æsifregnablöð, sem þekkt
eru fyrir krassandi kynlífssögur og
hneyksli, eru byrjuð að hreinsa upp
eftir sig óþverrann." Þetta er haft
eftir formanni blaðaeftirlitsins í
Bretlandi.
Fjölmiðlar á Bretlandi settu blaða-
eftirlitið á stofn í janúar á þessu ári.
Tilgangurinn er að fylgjast betur
með því, sem blöðin láta frá sér, og
jafnframt gera meiri kröfur til þess
sem blaðamennirnir láta frá sér.
„Ég tel að viðhorfið sé að breytast,"
segir McGregor, formaður blaðaeft-
irlitsins.
í greinargerð, sem breska ríkis-
stjórnin gaf út í fyrra, voru blöðun-
um gefnir 18 mánuðir til að koma
þessum málum í lag og hótað að lög
um fjölmiðlun verði hert ef ekki yrði
tekið til hendinni.
Patsy Chapman, ritstjóri vinsælasta
æsifregnablaðsins í Bretlandi, The
News of the World, segir að tilkoma
blaðaeftirlitsins hafi helst haft áhrif
á stjórn blaðanna. „Ég veit að mitt
blað og fleiri blöð hafa ákveðið að
birta ekki greinar sem hefðu án um-
hugsunar verið birtar fyrir eins og
einu ári síðan,“ segir Chapman. „Þá
hefur viðhorfið breyst til batnaðar."
í bráðabirgðaskýrslu, sem blaðaeft-
irlitiö hefur gert, kemur fram að
fyrstu sex mánuði eftir tilskipun rík-
isstjórnarinnar hefðu 714 kvartanir
borist vegna greina í blöðum. Þar af
komu 18 kvartanir frá blaðaeftirlit-
inu sjálfu. Reuter-SIS
en endurreisi tvö héraðsráð, sem eru
á svæðum sem áður tilheyrðu Pól-
landi, en þau voru lögð niður fyrir
tveimur vikum vegna ásakana um að
hafa stutt valdaránið í Sovétríkjun-
um.
Landsbergis sagði að Walesa hefði
eftir ásakanir sem einkenndu pólsku
pressuna. Hann sagði að upplausn
þessara héraðsráða ætti ekkert skylt
við aðgerðir á móti þjóðemisminni-
hlutum eða stjórnmálaminnihlut-
um. Héraðsráðunum hefði verið
stjómað af kommúnistum sem
styddu Moskvu í baráttu Litháen fyr-
ir sjálfstæði.
Hann viðurkenndi að sum lög í Lit-
háen samrýmdust ekki alþjóðlegum
lögum og sagði að ráðgert væri að
breyta því.
í síðustu viku slitnaði upp úr við-
ræðum um samstarfssamning á milli
landanna, vegna ágreinings um rétt-
indi pólska minnihlutans í Litháen,
en um 7% litháísku þjóðarinnar em
af pólsku bergi brotin.
Reuter-SIS
Evrópubandalagið gengst fyrir enn einu vopnahléi í Júgóslavíu:
V( >pn lal ilé tól k
1 gi ■ / 11 í gæi r
Forsetar Serbíu og Króatíu og júgó-
slavneski herinn undirrituðu í gær
vopnahléssamning að tilhlutan
Carringtons lávarðar, sáttasemjara
Evrópubandalagsins, til að reyna að
binda endi á styijaldarástand það
sem ríkt hefur í Króatíu undan-
fama þrjá mánuði. Vopnahlé tók
gildi samstundis og áttu menn
strax að leggja niður vopn.
Franjo Tudjman forseti Króatíu,
Slobodan Milosevic forseti Serbíu,
og Veljko Kadifevic yfirmaður júgó-
slavneska hersins samþykktu vopna-
hléssamning eftir fjögurra klukku-
tíma fund með Carrington lávarði í
I könnun sem BBC gekkst fyrir í Bretlandi:
Karlmenn sýni
herramennsku
Enski herramaðurinn lifir enn, er
við góða heilsu og á miklum vin-
sældum að fagna hjá hinu kyninu.
Þetta er a.m.k. niðurstaða könnunar
sem gerð var í Bretlandi á dögun-
um. Þar kemur m.a. fram að flestum
Bretum finnst sjálfsagt að menn
opni dyr fyrir konum. Ekki er það
látið nægja, heldur telja flestir að
karlmaðurinn eigi að bjóða konunni
út að borða og borga fyrir bæði á
fyrsta stefnumótinu.
í könnun, sem BBC gekkst fyrir og
verður útvarpað á morgun, kemur
einnig fram að mjög stór hluti Breta
telur kynlíf á fyrsta stefnumótinu
ótækt. Aðeins 4% karlmanna og 2%
kvenna töldu það réttlætanlegt í nú-
tímasamfélagi.
Reuter-SIS
Fréttayfirlit
BRUSSEL • Leit er að hefjast
aö tveimur sovéskum sjónvarps-
mönnum sem hurfu I Júgóslavlu
fyrir tveimur vikum. Viktor Nogin
fréttamaður og Gennady Kurr-
enoi upptökumaður sáust síðast
3. september sl. nálægt bænum
Vukovar í Norður-Króatíu. Þeir
voru I bll og er talið að þelr haft
verið á lelð til Belgrad-Zagreb
hraöbrautarinnar.
BEIJING - Kínverjar ætla að
bæta njósnanet sitt til mikilla
muna til að koma i veg fyrir að
valdarán verði framið þar eins
og gert var (Sovétríkjunum og til
að fylgjast betur með Bandaríkj-
unum.
HANOI - Arsa Sarasin, utanrik-
isráðherra Tælands, kom til Ví-
etnam í gær.
TBLISI, Georgíu - Þrír leið-
togar mótmælenda voru hand-
teknir i gær eftir mestu mótmæli
í landinu I iangan tíma.
BAGDAD - Saddam Hussein,
forseti íraks, segir að það sé
ekkert pláss fyrir lýðræði að
vestrænum hætti í sínu landi.
WASHINGTON - Alberto Fuji-
mori, forseti Perú, kom ( þriggja
daga heimsókn til Bandaríkj-
anna i gær þar sem hann mun
eiga fund með Bush Bandaríkja-
forseta.
BRUSSEL - 24 iðnríki og Al-
bania komu til fúndar í gær til að
ræða aðgerðir til hjálpar Alban-
fu. Fundurinn mun standa til 18.
september.
LUNDÚNIR - Töfrahringurinn,
alþjóðasamtök töframanna,
brutu ævagamla hefð í gær þeg-
ar ákveðið var að veita konum
inngöngu í samtökin. 469 töfra-
menn grelddu atkvæði með Inn-
göngu kvenna i samtökin, en
129 voru á móti. Þrfr af hverjum
fjórum meðlimum verða að sam-
þykkja allar lagabreytingar.
Töfrahringurinn var stofnaður
árið 1905 og eru töframennimir í
samtökunum orðnir 1.400 tals-
ins og eru hvaðanæva úr heim-
Inum.
smábænum Igalo í gær.
Þetta er síðasta vopnahléð sem tek-
ur gildi í Júgóslavíu, en hingað til
hafa vopnahlé þar engan árangur
borið. Rúmlega 500 manns hafa týnt
lífi í átökum Serba og Króata síðan
Króatía lýsti yfir sjálfstæði sínu
þann 25. júní sl.
Fyrr í gær lokaði júgóslavneski sjó-
herinn sjö höfnum í Króatíu. Átök
áttu sér stað á milli hersins og kró-
atískra hersveita.
Carrington lávarður sagði í gær að
landið rambaði á barmi borgara-
styrjaldar. „Um það held ég að sé
ekki hægt að deila,“ sagði hann.
Leiðtogarnir sögðu ekki hvort
ákeðið væri að senda friðargæslu-
sveitir til helstu átakasvæðanna.
ítalir sögðust í gær vera tilbúnir að
senda sveitir til þátttöku f ffiðar-
gæslu.
Vopnahléssamningurinn, sem var
undirritaður í Igalo, er svipaður
þeim sem Evrópubandalagið hefur
staðið að áður. Allir aðilar sam-
þykktu að hersveitir skyldu kallaðar
frá átakasvæðunum. Þá var ákveðið
að júgóslavneski herinn skyldi kall-
aður til sinna búða. Júgóslavneski
herinn hefur lengi legið undir ásök-
unum um að vera hallur undir
Serba.
Tudjman, Milosevic og Kadijevic
voru allir sammála um að þessi
fundur með Carrington lávarði væri
síðasti möguleiki til að ná friði í
landinu. í tilkynningu, sem send var
út eftir fundinn, segir: „Það er djúp-
stæður ágreiningur um hver sé
ábyrgur fyrir þeim atburðum sem
hafa gerst í Júgóslavíu. Við erum
jafnframt mjög meðvitaðir um
ábyrgð okkar á þessari sögulegu
stundu."
Þeir sögðust vera sammála um að
lausn deilna í landinu fengist ekki
með ofbeldi og morðum. Þá sögðust
þeir búast við að halda áfram við-
ræðum um framtíðarlausn á vanda-
máli Króata og Serba. Reuter-SIS