Tíminn - 18.09.1991, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 18. september 1991
Tíminn 7
VETTVANGUR
Ólafur Þ. Þórðarson alþingismaður:
Opið bréf til menntamálaráðherra
Mér hefur verið sent afrit af bréfi
frá menntamálaráðuneytinu til
Skólanefndar Héraðsskólans í
Reykjanesi, stflað á Ágúst Gísla-
son, formann nefndarinnar. Bréfið
er dagsett 29. ágúst 1991. Ákveðið
hafði verið að loka Héraðsskólan-
um á Reykjanesi. Stundum er eins
og það gleymist að skipting valds-
ins í löggjafarvald, framkvæmda-
vald og dómsvald er undirstaða
þess lýðræðis sem flestir íslend-
ingar æskja. Framkvæmdavaldinu,
en menntamálaráðherra er einn af
handhöfum þess, er ætlað að sjá til
þess að stjómkerfið framkvæmi
vilja þeirra laga sem löggjafarvald-
ið setur. Samkvæmt þeim fiárlög-
um sem í gildi em, samþykkt af Al-
þingi íslendinga, staðfest af fiár-
málaráðherra og forseta íslands,
em Héraðsskólanum í Reykjanesi
ætlaðir fiármunir sem eiga að
duga til óbreyttrar starfsemi skól-
ans út þetta ár. Fyrir liggur að
nemendafiöldi hefði verið hlið-
stæður og síðastliðinn vetur.
Sennilega hefðu orðið fleiri nem-
endur í vetur, sé horft til þess hve
seint nemendur hafa löngum
ákveðið hvort þeir færu í skólann.
Forsendur fyrir fiárveitingunni
voru því í fullu gildi. Ráðherra
menntamála hefur því með
ákvörðun sinni ógilt samþykkt
þingsins og gert að engu undir-
skrift fiármálaráðherrans og for-
seta landsins. „Miklir menn emm
við, Hrólfur minn.“
Þetta segir menntamálaráðherra
að sé löglegt. Samkvæmt hans
túlkun virðast fiárlögin fyrst og
fremst vera heimildarlög. Þau
heimila að gera eitt og annað, en
skylda ríkisvaldið ekki til útgjalda.
Mikið væri nú auðvelt að setja
saman fjárlög ef þetta væri rétt. Þá
væri allt í lagi þó þingið samþykkti
fiárlög sem rúmuðu allar óskir
stjórnarsinna. Ráðherramir
myndu sjá til þess að aðeins yrði
ráðstafað þeim hluta af hinum
samþykktu heimildum, sem æski-
legt væri talið af framkvæmdavald-
inu, þ.e. ráðhermnum.
Nú vill svo til að ríkisstjórnin hef-
ur verið að glíma við það verkefni
að semja fmmvarp til fiárlaga. Það
hefur hrikt í stoðum ríkisstjórnar-
innar. Stór orð hafa fallið. Öll þessi
Ólafur Þ. Þóröarson
átök væm óþörf ef skoðun
menntamálaráðherrans á eðli fiár-
laga væri réttur.
Því miður er það að gerast enn
einu sinni í þessu landi að fram-
kvæmdavaldið treður á löggjafar-
valdinu í trausti þess að meirihluti
þingmanna hafni því að á það verði
látið reyna fyrir Landsdómi hvort
ráðherra menntamála hafi brotið
lög.
Hitt atriði þessa máls er hvort
Héraðsskólinn í Reykjanesi hafi
verkefni að vinna á því sviði sem
hann hefur starfað að undanförnu.
í ræðu, sem Guðrún J. Halldórs-
dóttir flutti á liðnum vetri sem
inngang að fyrirspum til mennta-
málaráðherra, segir hún m.a.: ,Á
undanförnum ámm sýna skýrslur
Hagstofunnar að 150-235 nem-
endur á skólaskyldualdri hafa horf-
ið úr skýrslunum án þess að vitað
sé hvert þeir fóru. Flest þessi tilvik
munu vera með eðlilegum skýr-
ingum, en langt er frá að svo sé um
öll.“ Hér er verið að víkja að þeim
nemendum sem hverfa úr skóla.
Fyrirspumin var svohljóðandi:
„1. Hvaða ráðstafanir hafa yfirvöld
menntamála gert til að aðstoða þá
nemendur á skólaskyldualdri sem
flosnað hafa upp úr skólakerfinu?
2. Em uppi áætlanir um frekari
ráðstafanir? Ef svo er, þá hverjar?"
Ráðherra segir m.a. í svari sínu:
„Það er auðvitað ljóst að margvís-
legar ráðstafanir hafa verið gerðar
fyrir þá nemendur sem flosna upp
úr skólakerfinu. Það á við um þá
starfsemi sem þegar er rekin á veg-
um Unglingaheimilis ríkisins af
ýmsu tagi þar sem er meðferðar-
heimili, skóli og fleiri þættir sem
em á vegum Unglingaheimilisins.
í öðm lagi er það ljóst að ráðgjaf-
ar- og sálfræðiþjónusta gmnnskól-
ans á að sinna þessum verkefnum.
Fræðsluskrifstofurnar eiga að
sinna þessum verkefnum. Skóla-
stjómm er skylt að hafa eftirlit
með þvf að þau börn, sem skólana
eiga að sækja, skili sér þangað. Ef
þau gera það ekki, þá leiti skóla-
stjóramir upplýsinga um af hverju
það stafar.“
Margt fleira kemur fram í svar-
inu.
Samkvæmt gmnnskólalögum er
skólaskylda á íslandi. Nemendur
eiga ekki að flosna upp úr skóla.
Menntamálaráðuneytið er ábyrgt
fyrir framkvæmd laganna. í bréf-
inu, sem ég fékk afrit af, er m.a.
vikið að þróun skólamála. Þar seg-
irsvo:
„Það er öllum ljóst, sem til
þekkja, að tilvist Héraðsskólans í
Reykjanesi byggist á nemendum
utan byggðarlagsins. Minnkandi
aðsókn að héraðsskólum almennt
hefur leitt til þess að þeir hafa ver-
ið lagðir niður eða önnur starfsemi
en grunnskólakennsla sett á fót.
Þessi þróun hefúr m.a. leitt til þess
að stærra hlutfall nemenda hér-
aðsskóla en áður hefur átt við ein-
hverskonar erfiðleika að etja. Á
þetta m.a. við um Héraðsskólann í
Reykjanesi. Ekki skal dregið úr því
Héraðsskólinn í Reykjanesi.
Ólafur G. Efnarsson mennta-
málaráðherra.
að þessir nemendur hafi fengið
góða umönnun í skólanum, en
bent á að það er andstætt gmnn-
skólalögum og stefnu ráðuneytis-
ins að safna nemendum, sem eiga í
tímabundnum eða langvarandi
erfiðleikum, saman í tiltekna
skóla."
Héraðsskólinn í Reykjanesi hefur
vissulega tekið við mörgum nem-
endum sem flosnað hafa upp í öðr-
um skólum. Sumir flosna upp
vegna þess að þeir verða fyrir ein-
elti, þ.e. andlegu eða líkamlegu of-
beldi í þeim skólum sem þeir áttu
að vera í. Telur menntamálaráðu-
neytið of gott fyrir þessa nemend-
ur að eiga möguleika á skólavist f
Reykjanesi? Það er ekki andstætt
grunnskólalögum að nemandinn
fari í skóla. Farísearnir gengu ríkt
eftir að menn héldu hvfldardaginn
heilagan og vitnuðu í boðorðin.
Kristi varð það á, eins og allir vita,
að lækna sjúka á hvfldardegi.
Ef ráðuneytið tekur það sem ófrá-
víkjanlega steftiu að leysa þessi
mál í hverjum skóla fyrir sig, er
fráleitt að hluti af vandanum, að-
eins lítið brot, sé leystur í Reykja-
nesi. Þá má óska faríseum til ham-
ingju.
Eg hef komið þeirri skoðun á
framfæri við ráðherra að Héraðs-
skólinn í Reykjanesi hafi átt og geti
átt mikið hlutverk í mennta- og
uppeldismálum. Ég tel einnig að
hann spari íslenskri þjóð stórfé.
Fyrirbyggjandi starf í uppeldismál-
um er ekki einskis virði.
Ég hef ekki rætt þessi mál út frá
byggðasjónarmiði. Mér er Ijós
stefna ríkisstjómarinnar í byggða-
málum.
Virðingarfyllst,
Ólafur Þ. Þórðarson,
2. þingmaður
Vestfiarðakjördæmis
Ráöstjórnarríkjunum heitið tækni-
legri aðstoð og efnahagslegri ráðgjöf
Á fundi leiðtoga sjö helstu iðnríkja í London, sem Gorbachev sat, var
Ráðstjórnarríkjunum 17. júlí 1991 heitið tæknilegri aðstoð og efna-
hagslegri ráðgjöf að Associated Press hermdi „(i) Með því að afla Ráð-
stjómarríkjunum „sérlegra tengsla" við Alþjóðíega gjaldeyrissjóðinn
og systurstofnun hans, Alþjóðlega bankann, en jafnvel þótt Ráðstjóm-
arríkjunum bjóðist ekki lán úr þeim, geta þau neytt „dýrmætrar reynslu
þeirra“ við eigin ráðagerðir um efnahagslegar umbætur.
(ii) Með því að hvetja öll alþjóðleg
samtök til „að samhæfa og styrkja"
viðleitni til að veita Ráðstjórnar-
ríkjunum „praktíska ráðgjöf' og
„starfsfærni" til að hjálpa þeim til
að koma á markaðsbúskap og til að
laða til sín útlenda fiárfestingu.
(iii) Með því að bjóða sérlega
„tæknilega aðstoð“ til að hjálpa
Ráðstjórnarríkjunum til að nýta
orkulindir, að setja hergagnaiðnað
til friðsamlegra nota, að bæta
dreifingu matvæla, að auka öryggi
í kjarnorkuverum og að efla sam-
göngur. (iv) Með því að hjálpa Ráð-
stjórnarríkjunum til að auka við-
skipti, ekki aðeins við Vesturlönd,
heldur líka við fyrri viðskiptalönd
sín í Austur-Evrópu. (v) Með því að
gestgjafi fundar leiðtoganna (sem
á að skiptast að halda fundi þeirra),
hafi „náin samskipti" við Mikhail
S. Gorbachev forseta. (vi) Með því
að hvetja fiármálaráðherra sem og
forráðamenn lítilla íyrirtækja að
gera sér ferð til Moskvu til fundar
við stallbræður sína.“
Þrengir að Austur-
Evrópu
Iðnframleiðsla í Austur-Evrópu
varð 13% minni á fyrsta ársfiórð-
ungi 1991 en 1990. Efnahagslega
samanburðarstofnunin í Vín, sem
lylgist með austur-evrópskum
efnahagsmálum, kveður tvo þætti
einkum valda samdrættinum:
strangar ráðstafanir til að viðhalda
stöðugleika í atvinnumálum og
bakfall í viðskiptum á milli austur-
evrópskra landa. Af þeim keyptu
Ráðstjórnarríkin 58% minna en
áður og seldu til þeirra 41%
minna. Og til Vesturlanda seldu öll
þeirra minna, nema Pólland og
Ungverjaland. Úr fjárfestingu dró,
um 20% á svæðinu öllu, en í
Tékkóslóvakíu þó um 25-35%.
Þótt á eftirspurn slaknaði, fór
verðlag hækkandi, aðallega sakir
afnáms tilskipaðs hámarksverðs í
Tékkóslóvakíu, Búlgaríu og að
nokkru í Rúmeníu, en einnig sakir
halla á fiárlögum og aukins magns
peninga í umferð og launahækk-
ana. En raunveruleg laun í Austur-
Evrópu á fyrsta ársfiórðungi 1991
urðu 15% minni en 1990.
Frá stöðu Sviss í samningum EFTA og EBE um EES sagði Financial
Timcs svo 1. ágúst 1991: „Af löndunum sex í EFTA .„ hefur Sviss
ákafast sóst eftir undanþágum, — og af giidum ástæðum. Efnahags-
icga er Sviss þegar kyrfilega rcyrt við EBE*. Til þess fara 57% útflutn-
ings landsins og þaðan koma 71% af innflutningi þcss. — Framvinda
í átt tll pólitískrar samfellingar í EBE fellur ekki að hinu opna lýöræðl
Sviss. Þar verður öllum ákvörðunum áfrýjað til þjóðaratkvæðagreiðslu,
í þeim þarf meirihluta í öllum 23 kantónum landsins auk meirihluta
atkvæða til samþykkis. Sú ákvörðun sambandsráðsins að undirrita
samning um EES krefðist þjóðaratkvæðagreiðslu. Mjög ólíklegt er, að
ákvörðunin hlyti samþykki í hinum fiölmennu þýsku kantónum, eins
og mál standa. Þrákelkni svissneskra kjósenda kom berlega í fiós 1986,
er þeir höfnuðu aðUd að Sameinuðu þjóðunum... Að auld þurfa Sviss-
iendingar að ráða fram úr (ágreiningi) við sfiómvöld í Brussel, sem ber
afturtU 1291, þegar bændur f Uri, Schwys og Nidwalden tóku höndum
saman tíl að ráða ferðum um skarð í Ölpum og mynduðu sambandsrík-
ið. Nú hafa þær sömu kantónur forystu fyrir andstÖðu við kröfu EBE
um ferðir 40 tonna vörubfla um veginn um St. Gotthardskarð.“