Tíminn - 31.10.1991, Page 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 31. október 1991
wmm AÐ UTAN
Margir misskilja líkamsmálið, segja bandarískir sálfræðingar:
Það sem álútt höfuð kemur upp um
Samræður. Sessunauturinn hlustar
með vingjamlegt bros á vör og horfir
heint framan í viðmælanda sinn
lútandi höfði. Álitið er að hann sé
áhugasamur og hjartahlýr.
Sá sem ræðir við sinn sessunaut
með handapati og hristandi höfuð er
aftur á móti álitinn stjómsamur.
Rannsóknir bandarískra sálfræðinga
hafa leitt í ljós að hvomg kenningin
er sannieikanum samkvæmt.
Líkamsmál mannsins gefur heil-
mikiö til kynna um sálarlíf hans.
En fæstir skilja þessar ómeðvituðu
merkjasendingar. Það hafa rann-
sóknir bandarískra sálfræðingar
leitt í ljós.
Trú manna á eigin getu til að lesa
skapgerðareinkenni annarra úr lík-
amsmáli viðkomandi, er yfirleitt
miklu meiri en raunveruleg þekk-
ing gefur tilefni til. Rannsókn
bandarískra sálfræðinga sem ný-
lega hefur verið birt leiddi í ljós að
það eru ekki nema fáir sem geta
lesið út úr úr ótöluðum (líkamleg-
um) táknum, sem koma upp um
t.d. hvort einhver segir ósatt.
Auðvelt að villa um
fyrir fólki með fölsk-
um merkjasendingum
„Það er auðvelt að villa um fyrir
okkur allflestum," segir einn höf-
undur skýrslunnar, dr. Paul Ekman
frá Kaliforníuháskóla í San Franc-
isco.
„Flest fólk veit einfaldlega ekki
hvaða Iíkamleg merki gefa t.d.
ákveðið til kynna að verið sé að
ljúga. Vandamálið er það að fólk er
alltof öruggt með sig og tilbúið að
samþykkja viðteknar hugmyndir.
Það gæti líka lært að átta sig á fín-
gerðari skapgerðareiginleikum
annarra. í rauninni er mat fólks oft
á villigötum. Besta aðferðin til að
komast að því hvort einhver er að
segja ósatt, felst í að taka eftir
hvort ósamræmi er í hegðun hans,
t.d. milli handahreyfinga og radd-
ar,“ segir Ekman.
Bandaríski sálfræðingurinn Ro-
bert Gifford stjórnaði rannsókn þar
sem 18 reyndum viðtalstakendum,
flestir þeirra voru starfsmanna-
stjórar, voru sýnd myndbönd með
upptökum af umsækjendum um
starf. Áður en spurningar fyrir við-
tölin voru undirbúnar höfðu um-
sækjendurnir gengið undir alls
kyns prófanir þar sem fyrst og
fremst var verið að komast að því
hvað það væri aðallega sem hvetti
þá til að sækja um þessa vinnu.
í þessum prófunum voru m.a.
spurningar um hversu reiðubúnir
umsækjendur væru að vinna á
óvenjulegum tímum.
Reyndur umsækjandi
getur platað
viðtalstakanda
Líkamleg viðbrögð umsækjend-
anna sem viðtalstakendurnir 18
leituðu eftir og flokkuðu sem mjög
ákafa til vinnu, voru bros, handa-
hreyfingar og lengra tal en aðrir
umsækjendur. í reynd er þó ekkert
Fólk er yfirleitt ákaflega sann-
fært um að það skiiji rétt lík-
amsmál viðmælanda síns. En
er það rétt? Bandarískar rann-
sóknir leiða annað í Ijós.
af þessu ótalaða hegðunarmynstri
raunveruleg vísbending um sterka
vinnuhvöt einstaks manns.
„Umgengnishegðun er talsvert
augsýnilegri en vinnuviljinn. Þeg-
ar einhver kemur vel fyrir innan
ramma umsóknarviðtals, þýðir það
ekki sjálfkrafa að viðkomandi ráði
yfir skapgerðareiginleikum sem
eru mikilvægir til að skila af sér
góðri vinnu dagsdaglega," var nið-
urstaða Giffords.
Þannig getur reyndur umsækj-
andi brosað mikið, patað mikið
með höndunum og talað meðan á
viðtalinu stendur. Hins vegar ætti
starfsmannastjóri ekki að leggja
alltof mikla merkingu í þessa sýn-
ingu á því hve viðkomandi er
hreinskilinn.
Boríð saman
hegðunarmynstur á
myndböndum og mat
á eiginleikum
Innan ramma þessarar tilraunar
lét Gifford 60 þeirra sem þátt tóku
í könnuninni meta fjöldann allan
af eigin eiginleikum. Spurt var
m.a. hvort viðkomandi væri til-
finningakaldur eða hjartahlýr,
hvort hann verkaði hrokafullur,
auðmjúkur, stjórnsamur eða lítil-
látur.
Með aðstoð myndbandanna voru
handahreyfingar og líkamshreyf-
ingar þess sem prófaður var skil-
greindar, en þar ræddust alltaf við
tveir og tveir.
Þessar skilgreiningar gáfu af sér
fjöldann allan af föstum reglum,
sem voru tengdar ákveðnum per-
sónuleikaeiginleikum, eins og t.d.
hvaða eiginleika slappur líkams-
burður eða stelling fótleggja undir
stólnum gæfí til kynna.
Þá var einn hópurinn enn, með 21
þátttakanda, beðinn að Ieggja mat
á böndin án þess að hljóðið heyrð-
ist, og 60-menningarnir að flokka
skapgerðareiginleika þeirra. Út-
koman var ekki merkileg.
Takið eftir hvort fólk
fiktar við hluti meðan
það talar!
„Fólk sem patar mikið með hönd-
unum og horfir í augu þess sem
það ræðir við er t.d. álitið stjórn-
samt,“ segir Gifford. „Það er hins
vegar ekki tilfellið. Yfirleitt fer
mikilvægari vísbending fram hjá
TÓNLIST
SinfOníuhuómsveit Ís-
lands hóf reglulegt tón-
leikahald vetrarins 17.
október á og á sjö mánaða
tímabili fram til lokatónleikanna 14.
maf verða þeir 20 alls, eða um þrír
konsertar á mánuði að meðaltali.
Tónleikar þessir skiptast í þrjá
flokka, sem einkenndir eru með lit-
um: í gulri tónleikaröð eru stór
hljómsveitarverk, í rauðri röð eru
einleiksverk, en í grænni röð „tón-
verk sem njóta mikilla vinsælda og
höfða því tií breiðs áheyrendahóps,"
eins og segir í kynningu. Auk þess
sem menn geta að sjálfsögðu keypt
miða á einstaka tónleika er boðið
upp á áskrift að einstökum röðum:
aðsóknum að íyrstu tvennum tón-
leikunum bendir til þess að rauðir
tónleikar séu eftirsóttari en guiir.
Tónleikarnir 17. október voru í
gulu röðinni: Petri Sakari stjórnaði
38. sinfóníu Mozarts (Prag-sinfón-
íunni K 504); Fine eftir Jón Leifs og
Konsert fyrir hljómsveit eftir Béla
Bartok. Mozart er það tónskáld sem
Sinfóníuhljómsveit íslands hefúr yf-
irleitt gengið hvað verst með, þótt
nefna megi margar undantekningar,
ekki síst frá því forum daga undir
stjórn Jean-Pierra Jacquillat. Skýr-
ing ábyrgra fræðimanna á því var sú
að rómanskir eldhugar eins og
Jacquillat komi honum síkvika og
geisiandi Mozart betur til skila en
þunglamalegir Germanir — Beet-
hoven ættí að vera þeirra maður, svo
og Jón Leifs. Sem enda kom á dag-
inn nú. Það er hins vegar ekki auð-
skilgreint tæknilega hvað fólgið var
í þeim herslumun sem á vantaði i
Prag-sinfóníunni þetta kvöld,
kannski einhvern léttleika, kannski
bara ögn bjartari tón f strengina.
Hins vegar þyrftu aðstandendur sin-
fóníunnar að gera átak í því að loka
salnum meðan verið er að spila; nú
vom menn aö tínast inn löngu eftir
að Mozart byrjaði, eigrandi um sal-
inn í leit að sæturn sínum. Verði á
þessu framhald mætti ailt eins opna
bar öðru hvorum megin í salnum
Sinfóníuhljómsveitin efndi til hátíð- sveitin sé orðin svo góð að ekkert sé lenskir stjórnmála- og athafnamenn rísa á í Vatnsmýrinni. Framkvæmdir einleikari í píanókonsertinum var 17
artónleika27.okt.tilstyrktarbygg- til að „krítisera" og við þvf var ekkert vilja ganga með inngöngu í EES og við þjóðarbókhlöðuna hafa dregist á ára kanadfsk stúlka, Connie Shih, af
ingu tónlistarhúss í Reykjavík. Því gert á þessum tónleikum. sfðarEB. langinn, m.a. vegna þess að enginn kínversku foreldri. Hún spilaði kons-
miðurvaraðsókninekki nemaí Og hvernig fara menn að því að Sveinn Einarsson skrifar hugvekju stjórnmálamaðuratvænstþessaðfá ertinn af dæmalausum fimleik og
hálfen sal eða svo, sem bendir til koma upp góðri Sinfónfuhljómsveit? um .Jdenningarborgina Reykjavík“ í hana sem fjöður f hattinn, til þess er léttleik, rétt og á að spila Mozart-
þessaðendaþóttefhisskráinværitil Við þvf er þekkt svar: að ráða stjóm- tónleikaskrána þar sem hann segir byggingartíminn of langur. Þessu er konserta, og með óvenjulega falleg-
vinsælda fallin og tilgangurinn andasemekki sættirsigvið neitt að sú borgarmenning sem hér hefur ólíktfariðmeðbyggingarávegum um áslætti. Að sönnu virtist hljóm-
háleitur, sé marlaðurinn í Reykjavík nemaþaðbestaogveithvaðhann verið að vaxa hafi krafist þess að við borgarinnar, eins og ráðhúsið og sveitin drekkja henni með köflum,
fyrirsinfónískatónlistmettaður—- vill og spilara sem geta lagt fram það reistum nýjar byggingar til að sinna Perluna, meirihluti borgarstjórnar en við því er ekki gott að gera -
nú um stundir eru reglulegir sinfón- besta, „án tillits til þjóðemis, kyn- sjálfeögðum þörfum samfélags nú- var nógu tryggur til að engin hætta kannskihúnhefðimáttspilasterk-
íutónleikar vikulega. Hins vegar var þáttar, trúarskoðana eða kynferðis". tímans. „Þannig eigum við nú þing- væri á öðru en að þessar fram- ara og kannski hljómsveitin veikara
sjálfsagt úr vöndu að ráða, þegar Svoskemmtiiegavillþótilaðmeðal hús, kirkjur, leikhús, listasöfn, kvæmdir tengdust nafni Davfðs og kannski hljómburður mætti vera
Sinfóníuhljómsveitin, stjómandinn íslenskra hljóðfæraleikara eru mjög minjasöfn, háskóla, gistihús og OddssonarogSjálfetæðisflokknum betriásumumstöðumíHáskóla-
og einleikarinn buðust til að gefa margir sem standast samkeppnina, bráðum þjóðarbókhlöðu. En eitt hús um áratugi og sjóðir borgar og Hita- bíói. En þar fyrri var þetta afar
vinnu sína í þágu málefnisins, því þó f strengjunum séu núna tæplega vantar," segir Sveinn — tónlistar- veitu voru nógu gildir — eða svo skemmtilegur Mozart
tæplegavarhaegtaðsnúasvogóðu tuttugu með útlendum nöfnum —• hús. töldu menn — til að hraða mætti Hljómsveitarstjóri var Peter Sakari,
boði upp á andskotann með „Vínar- 16 á þessum tónleikum. Þetta var sú Sjálfur er ég ekki sériega bjartsýnn framkvæmdum eftir þörfum. hinn ágæti aðalsfjómandi Sinfómu-
tónleikum“eðaannarriléttklassík, leið sem Helgi Tómasson fór til að um að ráöamenn þekki sinn vitjun- Áefhis$kránni27.oktvoruþijú hljómsveitar íslands. En meðal
sem þó er sennilegt að hefði dregið lyfta ballettinum í San Francisco úr artfma f þessu efni — nú þegar eru verk, Slavneskir dansar op. 46, nr. 1, áheyrenda var forseti lýðveldisins,
að ferskan áheyrendahóp. En hvað fýrri niðurlægingu í fremstu röð tvö langtímaverkefni í deiglunni, 7 og 8 eftir Dvorák, píanókonsert í Vigdís Finnbogadóttir, en ráða-
sem þvf líður, voru þetta afbragðs meðal bandarískra ballettflokka — þjóðarbókhlaða sem búin er að A-dúr K 488 eftir Mozart og ballet- manna þeirra er ég þekkti. Kannski
tónleikar, skemmtileg efnisskrá og hann rak alla gömlu feitu dansarana. standa mör ár hálfköruð suður á svftan Rómeó og Júlía eftir hinir ætli að styrkja byggingu tón-
góður flutningur. Ég hef kvartað Ogþettavirðistverasú leið til pólit- Melum, þingmönnum og ráðherrum Prokofjeff. Hljómsveitin spilaði af Ustarhúss með öðrum hætti.
undan þvf áður að Sinfóníuhljóm- ísks ogviðskiptalegsharakiri sem ís- til háðungar, og Náttúruhús sem krafti og fjöri þar sem við átti, en Sig.St