Tíminn - 28.11.1991, Qupperneq 16

AUGLYSINGASIMAR: 680001 & 686300
RÍKISSKIP
NÚTÍMA FLUTNINGAR
Halnarhusinu v TrYggvogotu
S 28822

Lausnin er: Enzymol
Nýtt í Evrópu
:r.
' WV
J
EUQO-HAIR
Islandi
■ Engin’ hárígræðsla
■ Engingerfihár
Engin lyfjameðferð
Einungis tímabundin notkun
Eigið hár með hjálp lífefna-orku
©91 -676331e.ki.t6.oo
Áskriftarsími
Tímans er
686300
Tíminn
FIMMTUDAGUR 28. NÓV. 1991
Viðskiptahalli og erlend skuldasöfnun helsti hagstjórnarvandi á næstunni:
SPÁÐ 1 I8I 1 L LJ A ÐA
VIÐSKIPTAHALLA í ÁR
Þjóðhagsstofnun vekur sérstaka athygli á tveim atriðum, minni
landsframleiðslu og auknum viðskiptahalla, í nýrri endurskoðun á
þjóðhagsspárinnar. Vegna meiri neyslu en áætlað var er talið að
landsframleiðsla verði nokkru meiri á þessu ári en reiknað var með.
Á hinn bóginn er nú, vegna frestun-
ar álvers og lakari viðskiptakjara, bú-
ist við að Iandsframleiðslan verði
3,6% minni og þjóðartekjumar 5,7%
minni árið 1992 en 1991, í stað 1,5%
og 3,1% samdráttar í fyrri spá. Þá
blasir nú við mun meiri viðskipta-
halli, eða rúmlega 18 milljarðar í stað
13,7 sem spáð var í október. Ástæðan
er meiri innflutningur og samdrátt-
ur í útflutningi. Viðskiptahalli og er-
lend skuldasöfriun eru því sögð
helstu vandamálin á sviði hagstjóm-
ar á næstunni.
Þjóðhagsstofnun rifjar upp að í inn-
gangi að þjóðhagsáætlun í október
hafi áhersla verið lögð á það að end-
urskoðun efnahagsáætlana ríkis-
stjómarinnar væri óhjákvæmileg ef
ekki yrði af byggingu álvers. Þessi
endurskoðaða þjóðhagsspá fyrir
næsta ár er samt sem áður byggð á
óbreyttri efnahagsstefnu. Niðurstöð-
ur hennar geti því breyst þegar
ákvarðanir hafi verið teknar varðandi
óhjákvæmilega endurskoðun efna-
hagsstefnunnar. Af þeim ástæðum
var Þórður Friðjónsson spurður
hvers vegna ekki hefði verið hinkrað
með endurskoðun spárinnar. Eða
gerir Þjóðhagsstofnun e.Lv. ekki ráð
fyrir að ríkistjómin grípi til neinna
aðgerða?
Nauðsynlcgt að hafa forsend-
umar á borðinu...
„Við töldum afar mikilvægt að þessi
spá kæmi fram nú, af tveim ástæð-
um. í fyrsta lagi er verið að taka mik-
ilvægar ákyarðanir í kringum ríkis-
fjármálin. í öðm lagi þá hafa breyt-
ingamar orðið óvenjulega miklar á
mjög skömmum tíma; með frestun
álversframkvæmdanna og einnig því
að horfur í alþjóðaefhahagsmálum
em einfaldlega verri en áður var
reiknað með og lægra verð m.a. á áli
og kísiljámi. Auk þess hefur sam-
dráttur í hvers konar útflutningsiðn-
aði orðið meiri heldur en reiknað var
með. Allar þessar forsendur er nauð-
synlegt að menn hafi á borðinu hjá
sér þegar þeir mynda sér skoðun á
því hvað og hvemig eigi að bregðast
við þessu“.
Fjárlagahallinn meiri en 4
milljaröar nema...
Þórður segir nú verið að taka mjög
mikilvægar ákvarðanir m.a. á sviði
ríkisfjármálanna, með afgreiðslu
ffumvarps til fjárlaga. Hvemig sú af-
greiðsla endanlega verður, geti haft
áhrif á niðurstöðu þessarar spár. Af
því sem gerst hefúr núna undanfam-
ar vikur og mánuði frá því að áætlan-
ir vom teknar saman fyrir fjárlaga-
ffumvarpið og þjóðhagsáætlun sé
augljósL að þær hafi m.a. breyst á
þann veg, að markmiðið um 4 millj-
arða halla á fjárlögum náist ekki mið-
að við áform í fjárlagafrumvarpi.
Meiri halli liggi að baki. Verði því að
grípa til ýmissa ráðstafana ætli menn
að ná þeim markmiðum sem þeir
settu sér í frumvarpinu.
Einkaneyslan eykst 5% í ár
í Ijósi upplýsinga um veltu og inn-
flutning neysluvara þykir Þjóðhags-
stofnun nú einsýnt að einkaneysla
muni aukast um 5%, eða tvöfalt
meira en reiknað var með í þjóð-
hagsáætlun, þrátt fyrir að ráðstöf-
unartekjur aukist ekki umfram fyrri
áætlun. „Aukning einkaneyslunnar
kemur því að mestu fram á kostnað
minnkandi spamaðar heimilanna",
segir Þjóðhagsstofnun. En þýðir
þetta ekki jafnframt að við erum
einfaldlega að stórauka innflutning
neysluvara sem við borgum fyrir
með erlendum lánum?
„Jú, það er ósköp einfalL Viðskipta-
halli er meiri en spáð var og við-
skiptahalla verður að fjármagna og
það verður ekki gert nema með ein-
hverskonar erlendri lántöku. Það er
beint samhengi þarna á milli“, svar-
aði Þórður. Til lengdar þá nemi er-
lendar lántökur einfaldlega mjög
svipaðri tölu og nemur viðskipta-
hallanum, þ.e. nýtt fjármagn sem
við þurfum til þess að fjármagna
neyslu okkar umfram þjóðartekjur.
Eftir þessa endurskoðun er hins
vegar reiknað með að fjárfestingar
aukist minna á þessu ári en áður var
spáð. En spá um samneyslu stendur
óbreytt.
Snöggur bati ekki t
augsýn...
Varðandi horfumar fyrir 1992 seg-
ir Þjóðhagsstofnun m.a. að frestun
álvers fylgi 1,3% minni landsfram-
leiðsla en ella. Þar við bætast verð-
lækkun á áli og kísiljámi ásamt
minni útflutningi iðnaðarvara og
eldisfisks, sem alls dregur lands-
framleiðsluna niður 2% meira en
reiknað var með, eða um 3,6% á
næsta ári, sem áður segir.
Vegna rýmunar viðskiptakjara
verður samdráttur þjóðarteknanna
síðan enn meiri, að um 5,7% á
næsta ári.
í endurskoðaðri spá er sömuleiðis
reiknað með verulegum samdrætti
þjóðarútgjalda (6%), einkum sök-
um 12% samdráttar í fjárfestingu
með frestun álversframlwæmda. Af
því leiðir einnig að innflutningur
minnkar rúmlega 6% umfram fyrri
spár, eða alls um 9,7% milli ára.
Viðskiptahalli er því talinn minnka
heldur, eða í 4,2% af landsfram-
leiðslu á næsta ári, í stað 4,9% halla
sem nú stefnir í á þessu ári.
Um 800 fleiri atvinnu-
lausir...
Mun dekkri horfur í atvinnumál-
um en áður var talið em óhjá-
kvæmileg afleiðing aukins sam-
dráttar, að sögn Þjóðhagsstofhunar.
Nú er talið að atvinnuleysi gæti orð-
ið um 2,6% af mannafla á næsta ári
í stað 2% sem talið var áður. Sá mis-
munur svarar til 750-800 færri árs-
verka. Tekið er fram að þessi spá sé
þó mikilli óvissu háð. En varðandi
breytingar frá fyrra ári skipti mun
minni umsvif í byggingarstarfsem-
inni mestu máli. - HEI
Uppnám á Alþingi vegna ummæla um kaup á nýrri björgunarþyrlu:
DAVIÐ FORDÆMIR INGA BJORN
„Ég vil taka það fram að mér
þótti og þykir enn að framkoma
þingmannsins við umræður hér
um þyrlumálið á mánudaginn var,
hafi verið þingmanninum til
vansa og að ég hafi síst tekið of
sterict til orða í þeim efnum,"
sagði Davíð Oddsson, forsætis-
ráðherra, á þingi í gær og vísaði
þar til ummæla sem hann lét falia
í flölmiðium í fyrradag um að
ræða sem Ingi Bjöm Albertsson
fiutti á AÍþingi um þyrlukaup
hefðu verið ódrengileg og
ósmekkieg. Það er vægt til orða
tekið þó sagt sé að uppnám hafi
verið á þingi vegna þessa máls.
Ingí BjÖm gagnrýndi haricaiega
ríkisstjórnina á mánudaginn fyrir
framgöngu í hinu svokallaða
þyriukaupamáii. í fyrradag sagði
Davrð í samtaii við fjölmiðla að
þessi ummæli Inga Bjöms hefðu
verið ósmekkleg og óviðeigandi á
þessari sorgarstundu. Þetta varð
til þess að Ingi Björa krafðlst ut-
an dagskrár umræðu á þingi i gær.
Forseti þings íélist á að leyfa um-
neðuna og tók að sér að ræða við
forsætisráðherra um málið. Venja
er aö þingmenn ræði sjálfir við
ráðherra um slíkar beiðnir, en
Ingi BjÖra mun ekki hafa treyst
sér að ræða við Davíð vegna þessa
máls. Davíð neitaði hms vegar að
ræða málið á þingi og ákvað for-
seti þings þá að leyfa ekki umræð-
una.
Við upphaf þingfundar í gær sté
Ingi Björn í pontu og sagði að for-
seti gætí ektó meinað sér að nýta
rétt sinn til að ræða mál utan dag-
skrár. Undir þetta tóku fleiri þing-
menn og bentu á að samkvæmt
þingsköpum hefðu þingmenn
ótvíræðan rétt til að tjá sig utan
dagskrár. Þingmenn sögðust ekki
geta sætt sig við að fordæml væri
skapað fyrir því að þessi réttur
væri tetónn af þeim. Ingi Björa
spurði; „Hver stjóraar eiginiega
þinginu?" og gaf þar með í skyn
að það væri forsætisráöherra en
etód forseti þingsins.
Á endanum var gert þinghlé í
háiftfma og í því féllst forseti á að
Ingi Björn fengi að ræða málið ut-
an dagskrár. Það gerði hann síðan
og krafðist afsökunar firá forsæt-
isráðherra. Hana fékk hann ektó,
heldur herti ráðherrann frekar á
fordæmingu sinni á ummælum
Þoir vönduðu ekki hvorum öðrum kveðjumar flokksbrasðurnir Ingi Bjöm Albertsson og Davíð
Oddsson á Alþingí f gær. Timamynd: Aml Bjama.
Inga Björas. björgunarmái fyrir ísiendinga og armið rítósstjómarinnar í þessu
Ingi Björn óskaði ennfremur rétt væri að fresta þyrlukaupum. máli í umræðum sem fóru fram
skýringa frá forsætisráðherra á Davíð svaraði þessu ektó beint en um það á Aiþingi síðastllðinn
ummæium hans um að hugsan- sagði að dómsmáiaráðherra og mánudag. -EÓ
lega gæti varaariiðið tekið að sér iðnaðarráðherra hefði túlkað sjón-