Tíminn - 22.02.1992, Qupperneq 5

Laugardagur 22. febrúar 1992
Tíminn 5
Gengiö hefur á meö ódæma öldugangi síöan Viöeyjarför hin síöari var farin.
Með brauki og bramli
Jón Helgason skrifar
Víkur hann sér í Viðeyjarklaustur,
víða trúi ég hann svamli, hinn gamli.
Við danska er hann djarfur og hraustur,
dreifði hann þeim d flæðarflaustur
með brauki og bramli.
Þannig var kveðið um Viðeyjarför fyrir
um 450 árum.
Djarfir og hraustir viku formenn núver-
andi stjórnarflokka sér á rústir Viðeyjar-
klausturs á sl. vori og sannarlega hefur
gengið á með brauki og bramli hjá þeim
síðan. Þeir fóstbræður hafa á þessum
mánuðum svamlað um íslenskt þjóðfélag
og með aðstoð sálufélaga sinna látið gus-
urnar ganga í allar áttir og lítt skeytt um
hverjir fyrir þeim hafa orðið eða hver
áhrif gusugangsins yrðu.
Það munu fáir núorðið efast um að með
þessu atferli séu núverandi stjórnarflokk-
ar að gjörbreyta íslensku samfélagi. Verið
er að hrinda í framkvæmd kenningum
um blessun markaðslögmáls fjármagns-
ins, sem hingað til hefur verið trúaratriði
fámenns sértrúarhóps. Þeir virðast hafa
fengið byr í seglin við skipbrot hins sósí-
alíska stjórnkerfis í Austur-Evrópu, þegar
þeir, sem tekið hafa þar við völdum, hafa
séð þá leið eina að kúvenda algerlega yfir
í óhefta frjálshyggju. Ýmislegt bendir þó
til að það haldreipi, sem þessar þjóðir
telja sig hafa fundið og gripið dauðahaldi
í, reynist hálmstrá eitt. Óhætt er a.m.k.
að fullyrða að meginþorri íslensku þjóð-
arinnar sé sammála um að aðgerðir ríkis-
stjórnar Davíðs Oddssonar við að fram-
kvæma þessar hugsjónir Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins hafi valdið
hér þungum áföllum. Svo þungum brot-
sjóum hefur stjórnarflokkunum tekist að
koma af stað með gusugangi sínum að
enn er ekki séð fyrir hve mikið þeir kaf-
færa af þeim verðmætum, sem þjóðin
hefur unnið hörðum höndum við að
skapa á liðnum áratugum.
Þung alda
Þung er aldan sem fallið hefur á íslenskt
atvinnulíf og hófst með vaxtasprengju
ríkisstjórnarinnar þegar í maímánuði, en
hefur síðan haldið áfram að rísa, síðast
með lagasetningu stjórnarflokkanna á Al-
þingi eftir áramótin um auðlindaskatt á
sjávarútveginn og greiðslu frá fyrirtækj-
um, sem reyna að halda áfram rekstri, á
vinnulaunum vegna gjaldþrota annarra.
Þar bætir einnig í vindinn viðhorf
stjórnarflokkanna að atvinnulífið eigi að
sigla án alls stuðnings ríkisvaldsins um
þennan ólgusjó stjórnarstefnunnar,
hversu úfinn sem hann verður af hennar
völdum. Það á ekki að valda ríkisstjórn
áhyggjum þótt allt reki á reiðanum í at-
vinnulífinu. Það er einnig í samræmi við
skoðun stjórnarflokkanna að erfiðleikum
í efnahagsmálum skuli mæta með sam-'
drætti á öllum sviðum þjóðfélagsins.
Greitt fyrir iðjuleysi
Sem dæmi má nefna að Alþingi fjallar
nú um breytingu á vegaáætlun í sam-
ræmi við niðurskurð fjárlaga, þar sem al-
mennar framkvæmdir Vegagerðar ríkis-
ins eru dregnar
saman um 20%.
Áður hefur ver-
ið dregið úr
slíkum fram-
kvæmdum þeg-
ar þensla hefur
verið of mikil í
efnahagslífi og
eftirspurn eftir
vinnuafli. Þarna
er um að ræða
framkvæmdir
sem eru margar mjög arðbærar með full-
um framkvæmdakostnaði. Nú standa
vinnuvélar ónotaðar og fjöldi atvinnu-
lausra vex, svo að viðbótarkostnaður við
að nýta slíkt ástand til aðkallandi fram-
kvæmda er lítill. En ríkisstjórnin sér það
eitt ráð að greiða mönnum fyrir að halda
að sér höndum.
Ört versnandi hagur
Sjávarútvegsráðherra tekur að vísu dýf-
ur öðru hverju og skýrir frá ört versnandi
hag sjávarútvegsins, en forsætisráðherra
bregst hart við þegar minnst er á hags-
muni atvinnulífsins og segir að það liggi
ekki mikið á fyrir ríkisstjórnina að huga
að slíku, enda orðinn svo hrifinn af for-
tíðarrannsóknum sínum að hann telur
þarfara að nota tímann til að láta ljós sitt
skína á því sviði vítt um heim. Og sjávar-
útvegsráðherra finnur þá ráðið snjalla að
láta atvinnuvegina lifa á umræðum í
framtíðarvandanefnd sem hann hefur
skipað. Þar með virðist hann telja að vel
sé fyrir öllu séð.
Harkalegar breytingar
Þau eru líka að verða þung áföllin sem
menntakerfið fær á sig, þar sem stjórnar-
flokkarnir segjast vera að búa í haginn
fyrir framtíðina með því að minnka
kennslu á öllum stigum skólakerfisins.
Þar er farin þveröfug leið við þá sem farin
var á fyrri hluta þessarar aldar, þegar
þjóðin var að berjast úr fátækt til bjarg-
álna. Sú leið hefur skilað þjóðinni jafnari
og betri lífskjörum en í flestum öðrum
löndum allt fram á síðasta ár. Nú skal
hins vegar horfið frá þessari árangursríku
þróun, þó að allir hérlendis og flestir er-
lendis, aðrir en Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn á íslandi, eru sammála
um að góð menntun sé mikilvægari for-
senda en nokkru sinni fyrr fyrir góðum
lífskjörum. Það verða því kaldar kveðjur
sem þeir nem-
endur fá á
k o m a n d i
hausti, sem nú
er sagt að vofi
yfir að komi að
lokuðum skóla-
dyrum og verði
vísað í hóp von-
svikinna at-
vinnuleysingja.
Dirfska og
hreysti stjórn-
arflokkanna gagnvart nemendum kemur
Iíka fram í harkalegum breytingum þeirra
á lánasjóði námsmanna.
Uggur og kvíði
Mest hefur braukið og bramlið þó tví-
mælalaust verið í heilbrigðismálum þar
sem svo langt hefur gengið að ugg og
kvíða hefur valdið hjá sjúkum og öldruð-
um. Svo mikill hefur atgangurinn verið
að sumir þeirra fá þá tilfinningu að vera
orðnir of þung byrði fyrir þjóðfélagið og
hafi af því sektarkennd, þó að þetta sé
fólkið sem hefur unnið höröum höndum
að því að leggja grundvöllinn að velferð-
arkerfinu.
Að sjálfsögðu þarf að vinna að sem bestu
skipulagi í heilbrigðisþjónustu. Að því
vann Guðmundur Bjarnason, fyrrverandi
heilbrigðisráðherra, á síðasta kjörtíma-
bili. Við athugun, sem hann lét gera, kom
fram að ná mætti miklum sparnaði með
nánu samstarfi eða sameiginlegri stjórn
Landspítala og Borgarspítala, en Sjálf-
stæðisflokkurinn var andvígur þeim
sparnaði. Núverandi heilbrigðisráðherra
segir að pólitískan vilja skorti fyrir þess-
ari leið og þá er valtað yfir aldraöar nunn-
ur og samningur við þær að engu hafður,
þó að engin vissa sé fyrir að það hafi
neinn sparnað í för með sér.
Skýjaborgir
En í öllum þessum bægslagangi við að
loka og skera niður virðist tilgangurinn
með heilbrigðisþjónustunni allt í einu
hverfa í skuggann. Við höfum unnið að
því að koma upp góðu og réttlátu heil-
brigðiskerfi til að þjóðin geti notið þess
besta sem völ er á. Og það fækkar ekki
strax sjúkum og öldruðum, þó að sjúkra-
húsdeildum sé lokað. Það eykur ekki
heldur þjóðartekjur, þó að biðlistar vegna
aðgerða lengist og fólk verði á meðan að
bíða lítt vinnufært og þjáð, ef afleiðing-
arnar verða ekki enn alvarlegri.
Það blæs ekki byrlega með þessari stefnu
að við getum boðið útlendingum að nota
framúrskarandi þekkingu íslenskra
lækna á ýmsum sviðum til lækninga og
heilsubótar, m.a. með nýtingu jarðvarma.
Ríkisstjórnin hefur líka fyrst og fremst
lagt kapp á að byggja skýjaborgir um gull
og græna skóga með samningum við er-
lendar þjóðir og fýrirtæki í stað þess að
hlúa að íslensku framtaki. Þvert á móti
hamra ráðherrar á þeirri blessun að draga
sem mest úr innlendri framleiðslu sem
tengist landbúnaði, svo að hægt sé að
auka innflutning á vörum sem framleidd-
ar eru af erlendu vinnuafli. Það verður
fljótlegt á þann hátt að fjölga þeim sem
fara erindisleysu til atvinnurekenda í leit
að vinnu. Flestum öðrum finnst að sá
hópur fari nú þegar allt of ört stækkandi,
þó ekki sé bætt gráu ofan á svart með
slíkri efnahagsstefnu.
Óveðursský hrannast upp
Það er því ekki of djúpt í árina tekið að
segja að óveðursskýin hrannast upp á
siglingu þjóðarinnar á því flæðarflaustri
(lekabyttu) sem stefna ríkisstjórnarinnar
reynist. Hver vikan, sem þeirri glæfra-
siglingu verður haldið áfram, reynist
þjóðinni dýr. Og verði það gert of lengi,
bendir allt til að sú sigling verði að feigð-
arflani fyrir afkomu margra einstaklinga
og þjóðarbúsins í heild.
Það er því ótrúlegt að sá stóri hluti þjóð-
arinnar, sem af misskilningi studdi nú-
verandi stjórnarflokka til þessarar stjórn-
arstefnu, haldi því áfram fram í rauðan
dauðann.
m