Tíminn - 05.09.1992, Qupperneq 10

lOTíminn
Laugardagur 5. september 1992
Þeir Þorvaldur víð-
förli og Friðrekur
biskup komu til ís-
lands að reka trú-
boð fyrir 1011 ár-
um. Þeim varð lítið
ágengt í kristni-
boðinu — en unnu
þó á heiðinni
verndarvætt föður
Þorvalds og segir
hér af þeim við-
skiptum
Skammt frá bænum á Stóru-Gi
já í Húnavatnssýslu, stendur
steinn einn mikill og einstakur fyrir ofan þjóöveginn og munu
allir hafa veitt honum eftirtekt, þeir sem um þjóðveginn hafa
farið. Eru þarna umhverfis melöldur sléttar og hvergi grjót.
Mun steinn þessi hafa borist þangað á ísöld ofan úr fjöllum.
Fornmönnum mun hafa þótt steinn þessi einkennilegur og
ekki skilið hvernig stóð á því að hann var þar niður kominn.
Töldu þeir líklegast að þar ætti einhver vættur sér byggð.
Skapaðist því átrúnaður á steininn og var steinbúinn blótaður.
Og einmitt vegna þess varð þarna fyrsti áreksturinn milli
hinna gömlu trúarbragða og hins nýja siðar. Segir frá því í Ól-
afs sögu Tryggvasonar og Kristnisögu.
Þórdís á Spákonufelli
Þegar saga þessi hefst bjó að Giljá
Koðrán Eilífsson landnámsmanns í
Laxárdal. Við Eilíf var kennt hæsta
fjall á Reykjarströnd í Skagafirði og
kallað Eilífsfell, en heitir nú Tinda-
stóll. Koðrán var talinn ríkur maður
og ágætur. — Hann átti tvo sonu,
Orm og Þorvald. Unni hann mikið
Ormi, en Þorvaldi lítt eða ekki. Var
honum haldið til vinnu undir eins
og hann hafði þroska til, en var lítt
haldinn að klæðum og f öllu gerður
hornungur bróður síns.
Að Spákonufelli á Skagaströnd bjó
þá Þórdís hin vitra, sem kölluð var
spákona og er hennar víða getið í
sögum. Var vinátta með þeim Koð-
ráni á Giljá og eitthvert sinn þáði
Þórdís heimboð að Giljá. Sá hún þá
hver munur var ger þeirra bræðra
og hafði orð á því við Koðrán, að
hann ætti að sýna Þorvaldi meiri
sóma, þvf að sér litist vel á hann.
Lagði hún það til að hann fengi Þor-
valdi fóstur- og farareyri, svo að
hann gæti farið utan þegar er hann
hefði aldur til.
Koðrán tók vel máli hennar. Lét
hann þá fram sjóð einn og sýndi
henni. Þórdís leit á silfrið og mælti:
„Ekki skal hann hafa þetta fé, því
að það hefur þú tekið með afli og of-
ríki af mönnum í sakeyri."
Hann bar þá fram annan sjóð og
bað hana á líta. Hún gerði svo og
mælti síðan:
„Ekki tek ég þetta fé fyrir hans
hönd.“
Koðrán spyr: „Hvað finnur þú að
þessu silfri?"
Þórdís svarar: „Þessa peninga hefur
þú saman dregið fyrir ágirndar sakir
í landsskuldum og fjárleigum meir-
um en réttilegt er.“
Síðan sýndi Koðrán henni digran
fésjóð og var fullur af silfri. Vó Þór-
dís þar af þrjár merkur til handa
Þorvaldi, en fékk Koðráni aftur það,
er meira var. Þá mælti Koðrán:
„Fyrir hví vildir þú taka heldur af
þessum peningum fyrir hönd sonar
míns, en af hinum, sem ég færði þér
fyrr?“
Hún svarar: „Því að þú hefur að
þessum vel komist, er þú hefur tek-
ið í arf eftir föður þinn.“
Eftir það fór Þórdís heim og hafði
Þorvald með sér. Ólst hann upp hjá
henni og var þar vel haldinn og
þroskaðist mikið. Síðan fór hann ut-
an með ráði Þórdísar og fyrst til
Danmerkur. Þar gekk hann í lið
Sveins tjúguskeggs, er taldi sig son
Haralds konungs Gormssonar. Kon-
ungur vildi ekki kannast við hann
og lá Sveinn í víking og var kallaður
konungur af sínum mönnum. Var
Þorvaldur lengi með honum vel
virtur og herjuðu þeir í Vesturveg.
Steinninn, sem vætturin bjó í, er enn á sínum staö aö Stóru-
Giljá og heitir nú Gullsteinn.
VILTQ PANSA?
Kennslustabir: Auöbrekka 17 og
"Lundur" Auðbrekku 25 Kópavogi.
Kennum alla samkvæmisdansa:
Suöurameríska, standard og gömlu
dansana. Einnig barnadansa fyrir
yngstu kynslóöina.
Einkatímar eftir samkomulagi.
Innritun og upplýsingar dagana
31. ágúst - 9. sept.
kl. 10-19 í síma: 64 11 11
Kennsla hefst fimmtudaginn
10. september. Kennsluönn er
15 vikur og lýkur með jólaballi.
Ath. fjölskyldu- og systkinaafsláttur
mhbbh ngí '1
VISA mmstm .JLJ
’Sfa
FÍD Betri kennsla - betri árangur * O/l **.
Supadance skór á dömur og herra. 1
gorðar
Mannkostir Þorvalds
Þorvaldur var mikill ráðagjörðar-
maður, öllum auðsær að dyggð og
skynsemd, styrkur að afli og hugað-
ur vel, vígkænn og snarpur í orust-
um, mildur og örlyndur af pening-
um. Hlutskipti það er hann fékk,
lagði hann til útlausnar herteknum
mönnum, og ef honum hlotnuðust
herteknir menn, sendi hann þá aft-
ur til feðra sinna og frænda. Af slíku
varð hann víðfrægur og vinsæll.
Einhverju sinni er Sveinn konung-
ur herjaði á Bretland og var kominn
langt inn í land, kom á móti honum
svo fjölmennt riddaralið að hann
fékk ekki rönd við reist. Var kon-
ungur þá handtekinn og kastað í
myrkvastofu ásamt mörgum öðrum,
þar á meðal Þorvaldi Koðránssyni.
Daginn eftir kom ríkur hertogi með
fjölda manns að myrkvastofunni og
ætlaði að frelsa Þorvald, vegna þess
að Þorvaldur hafði áður gefið tveim-
ur sonum hans frelsi og sent þá
heim.
Þorvaldur kvaðst ekki út ganga
nema Sveini konungi og öllum
þeim er þar voru, væri gefið frelsi.
Hertoginn gerði þá þetta að bæn
hans.
Löngu síðar var það er Sveinn kon-
ungur hafði tekið ríki og sat eitt
sinn að veislu ásamt tveimur öðrum
konungum, og var þá mælt, að aldr-
ei mundi borð svo veglega skipað
sem þá, er þrír svo voldugir kon-
ungar snæddu af einum diski. Þá
svarar Sveinn konungur:
„Finna mun ég þann útlendan
bóndason, að einn hefur með sér, ef
rétt virðing er á höfð, í engan stað
minna göfugleik og sómasemd en
vér allir þrír konungar." Sagði hann
síðan af Þorvaldi þennan atburð er
hann bjargaði konungi og mönnum
hans fyrir vinsældir sínar „og fyrir
marga ágæta hluti og lofsamlega".
Þorvaldur víöförli bar nafn
meö réttu. Hann hélt suður til
Miktagarös og andaöist á
heimleið í Garöaríki, ekki
fjarri borginni Kiev. Myndin
sýnir býsanskan hermann um
árið 1000, en állka búnir
menn hafa sjálfsagt oröiö á
leiö Þorvaldar.
Þorvaldur skildist nú við Svein
konung og fór víða um lönd. Og er
hann kom í Saxland kynntist hann
biskupi þeim er Friðrik hét. Tók
Þorvaldur þá kristna trú og lét skír-
ast af biskupi og var með honum um
hríð.
Síðan vakti hann máls á því við
biskup, að hann kæmi með sér til ís-
lands og leitaðist við að snúa for-
eldrum sínum og ættmennum til
kristni. Tók biskup því vel og sigldu
þeir til íslands sumarið 981. Greidd-
ist vel þeirra ferð og komu þeir til
Giljár. Tók Koðrán þá vel við syni
sínum, og voru þeir með honum
hinn fyrsta vctur við þrettánda
mann. Þorvaldur bað föður sinn
skírast, en hann tók því seinlega. En
Þorvaldur varð að hafa orð fyrir
þeim, því að biskup kunni ekki ís-
lensku.
Nú var það á einhverri hátíð að
biskup og klerkar hans héldu tíða-
gjörð með mikilli viðhöfn. Var Koð-
rán þar nær staddur fyrir forvitni
sakir og fannst honum allmikið til
um. Eftir það kom hann að máli við
Þorvald son sinn og sagði:
„Ef svo er sem ég ætla, þá er þessi
maður, er þú kallar biskup, spámað-
ur þinn. En ég á mér annan spá-
mann, þann er mér veitir mikla nyt-
semd. Hann varðveitir kvikfé mitt,
og minnir mig á hvað ég skal fram
fara, eða hvað ég á að varast, og fyr-
ir því á ég mikið traust undir hon-
um, og hef ég hann dýrkað langa
ævi. En misþokkast þú honum mjög