Fréttablaðið - 02.03.2009, Blaðsíða 10

10 2. mars 2009 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
... í nýjum umbúðum
Sama góða CONDIS bragðið ...
UMRÆÐAN
Árni Páll Árnason skrifar um skulda-
niðurfellingu
Við þurfum í kjölfar efnahagshruns að laga skuldabyrði heimila og fyrirtækja
að greiðslugetu þeirra og þeirri verðmæta-
sköpun sem líkleg er til að standa undir
endurgreiðslu skulda til lengri tíma litið.
Vegna almennrar eignabólu í landinu á und-
anförnum árum er ljóst að verulegar skuld-
ir þarf að afskrifa. Spurning er hvernig það verði
best gert.
Hugmyndir um almenna skuldaniðurfellingu eru
óskynsamlegar og hættulegar efnahagslegum stöð-
ugleika. Slíkar hugmyndir gagnast best þeim sem
mest skulda og verðlauna þannig með óeðlilegum
hætti óábyrga skuldasöfnun. Þær fela í sér miklar
eignatilfærslur, því almenna skuldaniðurfell-
ingu þarf óhjákvæmilega að fjármagna með ríkis-
framlögum og þannig með sköttum. Það er ekki svo
að peningar sem hægt er að nýta í þetta verkefni
hafi orðið til úr engu með afslætti frá kröfuhöfum
í gömlu bankana við tilfærslu eigna úr gömlum
bönkum í nýja. Sá afsláttur er ætlaður til að mæta
raunverulegu útlánatapi en ekki til að gera
Framsóknarmönnum kleift að gera sumum
greiða á kostnað annarra. Ef sá háttur verð-
ur hafður á munu erlendir kröfuhafa auðvit-
að með réttu kalla eftir riftun þeirra skulda-
skila sem þeim yrði gert að sæta að þessu
leyti.
Þá er líka ósvarað spurningunni hvers
vegna maður sem skuldar 150 milljónir eigi
að fá 30 milljónir af almannafé í meðgjöf,
en maður sem skuldar 25 milljónir í hóflegri
íbúð að fá 5 milljónir af almannafé? Leið
þessi leysir heldur ekki úr vanda þess sem fyrr var
nefndur og tryggir ekki úrlausn vanda fólks sem
ekki getur greitt af hóflegri íbúð vegna atvinnu-
missis annarrar eða beggja fyrirvinna. Eftir sem
áður getur sá hópur staðið frammi fyrir fjöldagjald-
þroti. Þess vegna þarf raunverulegt úrræði á borð
við greiðsluaðlögun, til að auðvelda sem flestum að
standa við skuldbindingar sínar.
Eftirgjafarleiðin er því villuleið. Hún kann að
henta sendisveinum stóreignahópa í Framsókn og
Sjálfstæðisflokki, en hún gagnast ekki venjulegu
fólki.
Höfundur er alþingismaður
Samfylkingarinnar í Suðvesturkjördæmi.
Er 20% skuldaniðurfelling lausnin?
ÁRNI PÁLL
ÁRNASON
Ógleymanleg verður manni myndin af Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur þar sem hún er studd
út af heimili Geirs Haarde af Öss-
uri Skarphéðinssyni, sínum nán-
asta samverkamanni – og hafði
risið af sjúkrabeði sínum til að
bregðast við kröfu kjósenda um
nýja ríkisstjórn, nýja forystu í
landsmálum, ný úrræði. Að fara
nú að gera eitthvað og hætta þessu
ráðleysi.
Þetta er ein af myndum hruns-
ins. Þetta er eitt af augnablikun-
um. Eftir á er eins og ráðherrarn-
ir hafi verið í miðju taugaáfalli
– ekki síst Geir Haarde sem öllum
spurningum svaraði með: „nei nei,
alls ekki, auðvitað ekki, nei nei,
við viljum bara fá vinnufrið.“
Þetta er sterk mynd: Gangan
langa. Maður sér hana fyrir sér
þar sem hún gekk hægt og hetju-
lega skref fyrir skref út úr þess-
ari ríkisstjórn á vit óvissunnar og
studdist við styrkan arm Össurar
og eigin vilja og ekki fór á milli
mála hversu brothætt hún var og
sterk – útkeyrð og einbeitt.
Þessa daga var djarft teflt og
vel. Og Ingibjörgu Sólrúnu og
samverkafólki hennar tókst að
skapa nýja stjórn og leiða til önd-
vegis Jóhönnu Sigurðardóttur,
sem á það öðrum fremur skilið
að verða fyrsta konan til að sitja í
stóli forsætisráðherra og blómstr-
ar í starfinu – og virkja til starfa
Vinstri græn, spriklandi af fjöri
og athafnaþrá.
Sagt er að Ingibjörg Sólrún
hafi ekki axlað sína ábyrgð. Jafn-
vel heyrast raddir – til dæmis frá
síðbúnum Samfylkingarmönnum
– sem tala eins og hún hafi fyr-
irgert kjörgengi sínu, megi ekki
bjóða sig fram í annað sæti á lista
Samfylkingar eða til formanns.
Ég veit það ekki.
Brást hún? Henni voru vissu-
lega mislagðar hendur í utanrík-
isráðherratíð sinni; gerði að sinni
vonlausa oflátungsbaráttu Hall-
dórs Ásgrímssonar fyrir sæti í
Öryggisráðinu, gekk of langt í að
leggja nafn sitt og þjóðarinnar
við athafnir íslenskra fjárglæfra-
manna þegar hún sat með þeim á
örvæntingarfullum blaðamanna-
fundi í Danmörku. Og átti víst
fundi með Davíð Oddssyni og Geir
Haarde í aðdraganda hrunsins
þar sem Davíð virðist nánast hafa
verið í hlutverki Kassöndru úr
grísku goðafræðinni, en sú bölvun
hvíldi á Kassöndru að hún sá allt
fyrir en enginn trúði spádómum
hennar (sem sýnir aftur hversu
rangur maður Davíð var sem
Seðlabankastjóri).
En Ingibjörg Sólrún gerði líka
ýmislegt vel í ráðherratíð sinni,
stöðvaði smánarlegan stuðning
Íslendinga við Íraksstríð Bush-
stjórnarinnar, fordæmdi fram-
ferði Ísraelsmanna, beindi utan-
ríkisstefnu landsins frá áralangri
fylgispekt við Bandaríkjamenn og
leitaði samhljóms við frændþjóðir.
(Reyndar er það ráðgáta hvers
vegna svo mikil fremd þykir að
vera utanríkisráðherra – er það
ekki leif frá þeirri tíð þegar stór-
kostleg upphefð þótti að geta
farið til útlanda og fengið bjór og
Toblerone?)
Brást Ingibjörg Sólrún? Hefur
hún fyrirgert foringjahlutverki
sínu? Sjálfum finnst mér full
snemmt að skera úr um um það.
Fyrri ríkisstjórn var ekki
snjallræði þó að svo kunni að hafa
virst að hún væri sú eina sem
staðan bauð upp á eftir óljós úrslit
síðustu kosninga, og flestum hafi
virst þá sem þau Geir Haarde og
ISG sýndu þroska og stjórnvisku
að gera hið besta úr snúinni stöðu.
En þetta var pattstjórn. Ákvörð-
unum var slegið á frest í uppgerð-
arsamlæti afla sem eiga að tak-
ast á og vera okkur kjósendum
andstæðir valkostir. Hafi stjórn-
in haft eitt sögulegt hlutverk var
það að koma Íslandi í ESB og leiða
okkur frá Laissez-faire-stefnu
Davíðstímans – frjáls-æðinu – en
það var greinilega til of mik-
ils mælst. Sjálfstæðismenn voru
ekki tilbúnir. Ekki heldur að halda
áfram á Davíðsbraut. Það var eins
og þeir segðu í sífellu: Æ getum
við ekki talað um þetta á morg-
un …
Einna jákvæðast við næstu
kosningar er að flokkarnir kom-
ast ekki lengur upp með þann
dónaskap við okkur kjósendur að
„ganga óbundnir til kosninga“.
Skýrir valkostir eru nú í fyrsta
sinn síðan 1956: Annaðhvort
vinstri stjórn Samfylkingar og
VG eða hægri stjórn Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks.
Þegar Höskuldur hugðist sýna
Sigmundi Davíð hver væri sterki
maðurinn í litla hægriflokknum
var útkoman að sjálfsögðu sú að
Framsókn verður ekki treyst til
annars en gamalkunnra refja.
Brást Ingibjörg Sólrún? Hún
brást að minnsta kosti við. Hún
sagði af sér ráðherradómi og
skapaði nýja stjórn áður en hún
fór heim að sofa. Hún reyndi að
starfa af heilindum í vonlausri
ríkisstjórn en tók af skarið um
síðir og sýndi hvers konar leiðtogi
hún er: leiðtogi sem hlustar – og
bregst við.
Slíkur leiðtogi á að minnsta
kosti rétt á því að bera það undir
kjósendur hvort þeir vilja veita
henni brautargengi.
Gangan langa
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Ingibjörg Sólrún
S
koðanakannanir þær sem birtust fyrir helgi um stöðu
flokkanna segja meira til um það hversu ánægt fólk er
með stjórnmálaflokkana í stjórn eða stjórnarandstöðu
nú en hvað skuli kjósa eftir tæpa tvo mánuði. Kjósendur
hafa enn sem komið er fáar forsendur til að meta hvaða
stjórnmálaafl verður best að kjósa, því stefnur eða kosningalof-
orð eru ekki komin fram.
Eftir velmegunarskeið þarf kosningabaráttan nú að taka allt
aðra stefnu en áður. Áherslan getur ekki verið á í hvað skuli eyða,
heldur verður hún að vera á hvar skuli spara. Loforðaflaumur um
að gera allt rímar ekki við veruleikann og sem aldrei fyrr þurfa
fjölmiðlar að vera á tánum og spyrja: Hvað kostar það og hvar
skal skera niður til að mæta þeim kostnaði?
Það er vitað, að samkvæmt samningi við Alþjóðagjaldeyrissjóð-
inn, þarf að leggja fram áætlun um rammafjárlög til næstu ára.
Einnig þarf þessi ríkisstjórn sem nú situr að leggja fyrir sendi-
nefnd sjóðsins áætlun um hvernig skuli ná stöðugleika í ríkis-
fjármálum á næstu árum. Fjárlög næsta árs verða mun minni í
sniðum en gildandi fjárlög. Til að „loka gatinu“ þarf væntanlega
bæði að skera niður í útgjöldunum sem og hækka skatta.
Áður en kjósendur geta, með upplýstum hætti, valið milli
stjórnmálaflokkanna verður að vera komin fram stefna þeirra
varðandi næstu fjárlög. Þessi kosningabarátta mun því ekki snú-
ast um ný verkefni, heldur áherslur í niðurskurði.
Það verður ekki nóg að lofa niðurskurði í utanríkisráðuneytinu,
sem er það ráðuneyti sem óvinsælast virðist að eyða fjármunum
í. Þeir flokkar sem tala bara um slíkan niðurskurð en ekkert um
hvernig skuli bregðast við í heilbrigðismálum eða velferðarmálum
geta ekki talist ábyrgir í ríkisfjármálum. Í niðurskurðinum þarf
að líta í öll horn og ekkert ráðuneyti verður þar undanskilið.
Önnur spurning sem flokkarnir verða að geta svarað mjög
fljótlega er varla hvort, heldur hversu mikið þeir telja að skattar
eigi að hækka og þá hvaða skattar. Ef stefnan verður að taka
upp hátekjuskatta, hvaða tekjur munu teljast til hátekna? Einnig
verður spurt hvað tekjur ríkisins munu aukast mikið með skatta-
hækkuninni.
Hvernig stjórnmálaflokkarnir svara þessum spurningum verð-
ur lýsandi fyrir framtíðarsýn þeirra á íslenskt samfélag. Enn sem
komið er vitum við meira um hvernig þeir sáu fyrir sér þróun
„gamla Íslands“. En hvernig á þjóðin að ná sér upp úr kreppunni
og hvernig á hún að stefna aftur að opnu hagkerfi og aukinni vel-
megun? Þessu hafa flokkarnir í raun ekki svarað. Framtíðarsýnin
er ekki komin. Þegar kosið er til fjögurra ára þurfa lausnirnar að
ná lengra fram í tímann en þegar rætt er um bráðavanda dagsins
í dag.
Þegar svör við þessu eru komin, er loks hægt að taka upplýsta
afstöðu til stjórnmálaflokkanna og velja þá framtíðarstefnu sem
hverjum og einum hugnast best. Þegar þau svör eru komin er
hægt að líta svo á að niðurstöður skoðanakannana hafi eitthvert
forspárgildi fyrir komandi kosningar.
Nýtt ástand í kosningabaráttu:
Krafa um ábyrg
kosningaloforð
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
Hrægammakapítalismi
Tillaga Framsóknarflokksins um
niðurfellingu fimmtungs allra
skulda í landinu leggst misjafnlega
í menn. Á meðan þeir uppskera
klapp á bakið frá líklegum verðandi
formanni Sjálfstæðisflokksins, Bjarna
Benediktssyni, skjóta meðlimir
ríkisstjórnarinnar sem Framsókn ver
falli hugmyndina í bólakaf. Og svo
virðist sem flokksmenn sjálfir séu
síður en svo einhuga um áherslurn-
ar. Þannig upplýsir
Pétur Gunnarsson,
blaðamaður og
innsti koppur í
Framsóknarbúr-
inu um árabil, um
það á Facebook að
hann hafi sagt sig
úr flokknum daginn
sem tillögurnar voru kynntar. „[Þ]etta
er fráránlegt hjá framsókn, gjörsam-
lega ömurlegt, hrægammakapítalismi
dauðans og ekki til í þessu félags-
hyggja,“ er hin nöturlega einkunn
sem Pétur gefur stefnu fyrrum félaga
sinna.
Lúðvík ekki í varaformann
Önnur tilkynning sem barst á
Facebook í gær var frá Degi B.
Eggertssyni, sem loksins ljóstraði því
upp sem flestir bjuggust við: Að
hann ætlaði að sækjast eftir
varaformennsku í Samfylk-
ingunni. Hann mun þar kljást
við Árna Pál Árnason, en mun
njóta meiri stuðnings meðal
flokksforystunnar. Nafn
Lúðvíks Geirssonar,
bæjarstjóra í Hafn-
arfirði og prófkjörsframbjóðanda,
hafði einnig heyrst í þessu samhengi.
Hann staðfesti við Fréttablaðið í gær
að hafa velt varaformannsframboði
fyrir sér en ákveðið að fara ekki fram
að þessu sinni.
Skýrar blokkir?
Dagur lýsti því yfir í fjölmiðlum í gær
að hann styddi Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur til áframhaldandi for-
mennsku og gagnrýndi Jón Baldvin
Hannibalsson fyrir yfirlýsingar hans
í garð flokksforystunnar. Jón Bald-
vin hefur áður hampað Árna Páli
Árnasyni fyrir hans skeleggni og
styður hann líklega til varafor-
mennsku gegn nánum ráðgjafa
Ingibjargar. En skyldi Árni
Páll styðja Jón Baldvin?
stigur@frettabladid.is