Tíminn - 30.04.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 30. apríl 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYHPIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHVGGJU
Útgefandi: Tíminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300,
ritsflóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verð i lausasölu kr. 110,-
Gmnnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Erfiðleikamir kalla
á skjót viðbrögð
Það vakti athygli nú í vikunni að sjávarútvegsráðherra
gerði atrennu að því að fá stjórnarflokkana til þess að
samþykkja að leggja fram þrjú frumvörp um sjávarút-
vegsmál. Þetta var frumvarp um stjórn fiskveiða, sem
byggt var á tillögum „tvfhöfða" nefndarinnar, ásamt
frumvarpi um þróunarsjóð sjávarútvegsins og verðjöfn-
unarsjóð sjávarútvegsins. Skemmst er frá því að segja að
ekki tókst samkomulag um framlagningu þessara frum-
varpa og það kom einnig fram í útvarps- og sjónvarp-
sumræðu frá Alþingi um sjávarútvegsmál sfðastliðinn
miðvikudag að djúpstæður ágreiningur er í stjórnar-
flokkunum um þessi mál, svo mikill að sjávarútvegsráð-
herra treystist ekki til að leggja þau fram.
Þetta mál, ásamt fleiri stórmálum sem hrannast upp án
niðurstöðu þessa dagana, er mjög alvarlegt fyrir stjórn-
arflokkana. Mikill meirihluti í Alþingi, sem aðeins er
samansettur af tveimur flokkum, nægir ekki til þess að
taka með festu á stærstu málum þjóðarinnar. Slíkt hlýt-
ur að valda miklum áhyggjum, ekki síst þar sem engin
merki sjást um að ríkisstjórnin ætli að taka afleiðingum
þessa sundurlyndis og fara frá. Óttinn við kosningar er
öllu yfirsterkari.
Kjarasamningar eru í uppnámi, jafnvel þótt það liggi á
borðinu að meginhluti verkalýðshreyfingarinnar er til
viðræðu um samninga til 18 mánaða án beinna launa-
hækkana. Afkomumál sjávarútvegsfyrirtækja eru einnig
í uppnámi, þar sem rekstrargrundvöll vantar undir at-
vinnugreinina. Aðeins nokkrir dagar eru eftir af starfs-
tíma Alþingis samkvæmt starfsáætlun þess, og líkurnar
vaxa fyrir því að engar efnahagsráðstafanir eða kjara-
samningar verði fyrr en í haust. Vandamálin hlaðast upp
með hverjum mánuðinum sem líður. Þau verða ennþá
óviðráðanlegri í haust, en í vor.
Það er víst að afkoma sjávarútvegsins er þannig um
þessar mundir að gengisskráningin heldur ekki, nema
gripið sé til aðgerða til kostnaðarlækkunar og fjárhags-
legrar endurskipulagningar í greininni. Með nýrri lög-
gjöf um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins, sem sam-
þykkt var í maí 1990, var lagður grunnur að hagræð-
ingu í sjávarútvegi. Hagræðingarsjóðurinn var síðan la-
maður með breytingu á lögum um hann í janúar 1992
og hefur ekki borið sitt barr síðan. Allt rekur því á reið-
anum í málefnum sjávarútvegsins, sem stafar af sundur-
lyndi stjórnarflokkanna og einnig af sundurlyndi í Sjálf-
stæðisflokknum. Sjálfstæðisflokkurinn ræður ráðu-
neytum sjávarútvegs og efnahagsmála, sem og forsætis-
ráðuneytinu. Því er ábyrgð flokksins mikil, ekki síst
vegna þess að styrkustu stuðningsmenn flokksins í
gegnum tíðina eru þeir sem reka útgerð í landinu og
margir þeirra sem reka fiskvinnsluna. Hvernig skyldi
þessum ágætu mönnum lítast á framgöngu flokksins í
sjávarútvegsmálunum? Segja verður að miðað við að-
stæður hefur furðu lítið heyrst í þeim opinberlega, en
líklegt er að þeir ráðherrar, sem þeir hafa falið umboð,
fái orð í eyra fyrir aðgerðaleysi sitt þessa dagana.
Utanaðkomandi aðstæður eru mjög erfiðar í sjávarút-
vegi, og ráðherrum eða ríkisstjórn verður ekki með
sanngirni kennt um allt það, sem miður fer á þeim vett-
vangi minnkandi afla og lækkandi verðlags. Sök þeirra
liggur í því að láta dragast úr hömlu að bregðast við. Því
meiri erfiðleikar, því meiri ástæða til skjótra viðbragða.
Óeðli ekki dýravemd
setn setur réttíndi skya*
skepnur væru að hvfla sig á biyggj*
raskaróþeirra!
Ofbr en dnu smai komu þao rók
. . ,;Vl>»HtlllllM

eru settar á satna stafl og
Hmirmihau
áttað sig á því aö tfl væri fótk úti t
heimi sem telili sjómenn annars
htjóta það að vera vondir menn sem um umhverfismál, en hún er etíd síð-
kcppa við þessi dýr tim fisbinn t sjón- ur þarft innicgg t aimenna siðferði-
um. Enn og aftnr er ástæða til að sumræðu. Khtgan á Vesturiöndtim
íhuga oró bandaríska fiskimannsins, ætti að taka {tessa niynd upp ðg nota
Baggar og burðarjálkar
Bankakerfið er einn stærsti at-
vinnurekandi á Iandinu og er
dragbítur á atvinnulífið. Bankam-
ir verða að fara í innri skoðun,
endurhæfingu og temja sér sjálfs-
gagnrýni. Þeir verða að ná sér á
strik, ef þeir eiga að taljast sam-
keppnisfærir við erlenda banka.
Þetta er dómur formanns banka-
ráðs Seðlabankans yfir bankakerf-
inu og byggir m.a. á skýrslu, sem
Hagfræðistofnun Háskólans gerði
um lánastofnanir.
Forráðamenn bankanna þreytast
seint á að segja okkur að þeir séu
stoð og stytta atvinnulífsins og
telji skyldu sína og hlutverk að
halda því gangandi.
Ágúst Einarsson bankaráðsmað-
ur rökstyður ekki í stuttu frétta-
viðtali með hvaða hætti bankamir
em baggi á atvinnufyrirtækjun-
um, en há þjónustugjöld og mikill
vaxtamunur hljóta að vera þung á
metunum í þeim harða dómi sem
hann kveður upp yfir bankakerf-
inu.
Hins vegar er sleginn falskur
tónn í gagnrýni formannsins, að
Seðlabankinn skuli vera undan-
skilinn þegar verið er að vega og
meta þá níðþungu bagga sem at-
vinnuvegir og þar með þjóðfélagið
allt er að sligast undan.
Sjálfsrýnin mætti að ósekju einn-
ig ná til yfirbankans.
Hneykslisbanki
Bankakerfið er alltaf að draga sig
saman og hagræða, með þeim frá-
bæra árangri að reksturskostnað-
urinn eykst með aukinni tækni-
væðingu og uppsögnum starfs-
fólks. Afskriftir vegna tapaðra út-
lána sýna verksvit stjómendanna
og þeirra sem þeim stjóma.
Eitthvert húllumhæ er úti í
heimi, þar sem stjórnendur Evr-
ópubankans, sem á að styrkja at-
vinnulífið austur í Evrópu, eyða
meiru í sjálfa sig og rekstur glæsi-
bankans en þeir lána til þeirra
verkefna, sem bankinn er beinlínis
starfræktur til að sinna. Kaup-
greiðslur og fríðindi til handa yfir-
mönnunum nær út yfir allan
þjófabálk og flottræfilshátturinn í
húsakynnum og mublímenti gerir
svaka lukku í tímaritum arkítekta,
en vekur fyrirlitningu og viðbjóð
meðal allra þeirra sem ekki kunna
að meta svona smekk.
íslendingar eiga hlut í Evrópu-
bankanum, en fé til hans kemur
allt úr ríkissjóðum þeirra landa
sem að honum standa.
Vitlogbreitt
Jón okkar bankamálaráðherra
skrapp til London t vikunni að vera
viðstaddur aðalfund hneykslis-
bankans. Þar ávarpaði hann 3000
fundarmenn og sagði að bankinn
ætti að spara til að raka af sér
óorðið.
Spamaðurinn af okkar hálfu kom
fram í því að hafa aðeins þrjá full-
trúa á ftindinum. Einn hefur þann
starfa að sitja f stjórn bankans og
ætti nú eitthvert glanstímaritið að
heimsækja hann og sýna okkur
myndir af honum í skrifstofunni í
höfuðstöðvunum og skýra frá
hvernig hann býr í heimsborginni.
Frá íslandi fór ásamt Jóni ráðu-
neytisstjórinn í bankaráðuneytinu
og efast enginn um að hann hafi
líka átt brýnt erindi á fundinn,
þótt ekki væri nema til að hlusta á
ráðherra sinn brýna fyrir 3000
fulltrúum að bankastjómin ætti
að láta minna bera á ofboðseyðslu
sinni.
Og af því að maður er smámuna-
samur, er ekki úr vegi að hnýsast í
hvort bankaráðherrann okkar og
ráðuneytisstjórinn hafi fengið af-
not af einkaíbúð Seðlabankans í
Lundúnaborg þann tíma sem þeir
sinntu erindum í hneykslisbank-
anum, eða hvort þeir hafi gist á
hóteli.
Fyrst maður er farinn að vera
svona tíkarlega smámunasamur á
annað borð, er líka fýsilegt að vita
hvort Evrópubankinn borgaði
ferðir og uppihald ráðherra og
ráðuneytisstjóra, eða hvort ráðu-
neyti þeirra gerði það.
Einn er sá fasti punktur, sem ekki
þarf að spyrja um.
Að sjálfsögðu fengu embættis-
mennimir ferðahvetjandi dagpen-
inga beint úr íslenska ríkissjóðn-
um.
Spumingin
endalausa
Ekki er ástæða til að draga þá
fullyrðingu bankaráðsformanns-
ins í efa, að bankakerfið sé baggi á
atvinnulífinu. En í framhaldi af því
mætti spyrja hvort bankakerfið
þarf ekki að burðast með yfirbygg-
ingu sem er baggi á því.
Matargjafir og veiðitúrar eru lík-
ast til smámunir miðað við sitt-
hvað annað, sem bankastarfsemin
þarf að dröslast með og talið er til
nauðsyniegra útgjalda.
En þegar allt er komið í kring
stendur sú spuming eftir hver sé
bagginn og hver burðarjálkurinn,
og er svara ekki óskað.
OÓ