Tíminn - 15.05.1993, Blaðsíða 9

Laugardagur 15. maí 1993
Tíminn 21
Árið 1992 áttu sér stað atburðir að vetrar-
lagi, sem orsökuðu mikinn óhug hjá íbú-
um hins friðsæla smábæjar, Basking
Ridge, og neyddu þá til að endurskoða til-
veru sína. Basking Ridge hafði fram að
þessu verið helsta athvarf þeirra sem enn
trúðu á ameríska drauminn: húsin voru
einbýlishús, eins og klippt út úr mynda-
bókum, garðarnir stórir og íbúarnir flestir
í mektarstöðum í þjóðfélaginu. Það var
einmitt ein af virtustu fjölskyldum hins
litla samfélags, sem eftirfarandi atburðir
snúast um.
Richard Heikkila og kona hans,
Dawn, voru lifandi samnefnarar alls
hins besta í Basket Ridge. Richard,
aðeins 48 ára að aldri, var kominn í
tölu frægustu og tekjuhæstu efna-
fræðinga í heiminum. Hann öðlað-
ist heimsfrægð fyrir rannsóknir sín-
ar á Parkinson-sjúkdómnum og
honum er þökkuð að stórum hluta
lyfjameðferðin sem hægir á sjúk-
dómnum, Eldeperyl-lyfið.
Konan hans, Dawn, 46 ára, var við-
skiptafræðingur að mennt og hafði
unnið sér góðan orðstír á sviði verð-
bréfaviðskipta.
Til að fullkomna ímyndina eignuð-
ust Heikkila-hjónin son, sem virtist
í engu ætla að bregðast vonum for-
eldra sinna: varð dúx f menntaskóla
og stefndi á að fylgja í fótspor föður
síns. Einnig áttu þau annan dreng,
stjúpson að nafni Matthew, sem
dvaldi heima um þær mundir sem
voveiflegir atburðir gerðust hjá
Heikkila-fjölskyldunni. Matthew var
búinn að ljúka menntaskólanámi,
en hafði ekki gert framtíðina upp við
sig og vann ýmis störf á meðan hann
hugsaði sinn gang. Enginn utan
heimilisins vissi að stundum áttu
sér stað átök og deilur innan veggja
Heikkila- heimilisins, þar sem Matt-
hew var ekki heill heilsu.
Grunur kviknar
30. janúar 1991 fóru vinnufélagar
Dawn að hafa á tilfinningunni að
eitthvað væri að. Dawn hafði, í fyrsta
skipti frá því að hún hóf störf hjá fyr-
irtækinu sínu, hunsað áríðandi fund
sem haldinn var í stjóm fyrirtækis-
ins og án þess að boða forföll fyrir-
fram. Þetta var einstætt tilfelli, þar
sem samviskusemi hennar var róm-
uð og því töldu samstarfsmenn
hennar að eitthvað væri ekki eins og
það ætti að vera. Loks hringdi
vinnufélagi hennar í bflasímann
hennar, en í stað þess að Dawn svar-
aði, kom fóstursonurinn Matthew í
símann. Hann sagði að foreldrar
hans hefðu þurft að fara til Hanover
í New Hampshire, þar sem bróðir
hans hefði lent í bflslysi.
Þeim sem hringdi var strax ljóst að
ekki var allt sem sýndist. í fyrsta lagi
mátti Matthew ekki snerta sportbfl
móður sinnar, það vissu samstarfs-
menn hennar, og í öðm lagi var það
nánast óhugsandi að Richard og
Dawn hefðu farið út úr bænum án
þess að láta vita af sér.
Vinkona hennar hjá fyrirtækinu
ákvað að hringja í son hennar, sem
var eins og áður segir við háskóla-
nám í Hanover. Þegar hann kom í sí-
mann og vissi ekkert hvað væri á
seyði, staðfestist grunur starfsfólks-
ins um að eitthvað mikið væri að.
Tveir vinnufélagar Dawn keyrðu að
Richard Heikkila, heimsfrægur iyfja-
fræðingur, var skotinn úr launsátri
ásamt konu sinni.
húsinu þeirra, en komu að luktum
dyrum. Á hurðinni var miði þar sem
á stóð að hjónin hefðu brugðið sér
til Hanover vegna neyðartilfellis.
Ógnvænleg þögn lá yfir húsinu og
ákveðið var að hafa samband við yf-
irvöld.
Klukkan 2.20 kom lögreglan á vett-
vang og braust inn í húsið.
Aðkoman var óhugnanleg. Á efri
hæð hússins lá Dawn Heikkila, full-
klædd, í blóði sínu. Það sem eftir var
af höfði hennar var þakið storknuðu
blóði og heilaslettum. Vonir stóðu
til að maðurinn hennar, Richard,
hefði sloppið við sömu örlög eftir að
búið var að leita á aðalhæð hússins
og efri hæðinni. En þegar leitað var
í kjallaranum komu lögreglumenn-
imir að líki hans, svipað útleiknu og
konunnar hans. Þeim hafði báðum
verið slátrað með afsagaðri hagla-
byssu og skotið hafði verið á þau af
stuttu færi.
Leff hefst
Moore, yfirmaður morðdeildarinn-
ar, stjórnaði rannsókninni. Honum
var tjáð af fagmönnum að u.þ.b. 20
klukkustundir hefðu liðið frá morð-
unum, sennilega hefðu þau verið
myrt skömmu eftir að þau komu úr
vinnunni daginn áður. í ljósi þess,
sem á undan var gengið, var Matt-
hew Heikkila grunaður um morðin.
Það sem benti til þess, voru nokkur
lykilatriði:
a: Síðast hafði sést til hjónanna á
skrifstofum þeirra daginn áður.
b: Bæði vou fullklædd þegar morð-
in áttu sér stað.
c: Enginn hafði séð til Matthew
Heikkila eftir þann tíma sem talið
var að þau hefðu verið myrt, og ekk-
ert hafði sést til Audibflsins sem vit-
að var að Matthew hafði stolið.
d: Matthew Heikkila hafði vísvitandi
logið sögunni um bróður sinn í
Hanover.
Þá kom það í ljós við nánari eftir-
grennslan, að Matthew hafði átt erf-
itt andlega síðustu misserin. Eftir að
hann útskrifaðist úr menntaskólan-
um hafði hann verið tekinn við
neyslu fíkniefna, hann hafði verið
ákærður um þjófnað á skartgripum
að virði 250 þúsunda íslenskra
króna og auk þess var hann grunað-
ur um að hafa stolið 60 þúsund doll-
urum úr hóteli sem hann hafði
starfað hjá.
Vinur bróður hans sagði að Matt-
hew annars vegar og hinn hluti fjöl-
skyldunnar hins vegar, hefðu verið
eins og svart og hvítt Hann hefði
ekki átt neitt sameiginlegt með
þeim.
Moore fékk leyfi æðstu yfirvalda til
að lýsa eftir Matthew. Ríkissaksókn-
ari gaf, f Ijósi sönnunargagna, út
morðákæru á hendur honum og FBI
var kallað til aðstoðar við að hafa
upp á hinum grunaða. Trilið var að
Matthew hefði hugsanlega framið
glæpina í einhvers konar afbrýði-
semiskasti. Að sögn kunningja hans
fannst honum hann vera afskiptur á
heimilinu, þar sem hann var ekki af
holdi og blóði foreldra sinna og því
var öðrum skyldmennum hans
hugsanlega hætta búin.
Afmælisgjöfin
Á sama tíma og leitin hófst, kom
ung stúlka, kærasta Matthews, og
gaf sig fram við lögregluna. Hún
sagði að kvöldið áður hefði Matthew
boðið sér út að borða í tilefni þess að
hún átti afmæli. Þegar kvöldverðin-
um Iauk hafði hann beðið hana að
koma heim með sér, því þar biði
hennar afmælisgjöf. Þegar hún steig
inn í forstofuna hafði Matthew ráð-
ist á hana, keflað hana og sagt henni
að afmælisgjöfin væri sú að hún
myndi deyja í kvöld. Hann hafði hins
vegar hætt við að myrða hana, en
neytt hana til að horfa á líkið af
móður hans í staðinn. Hann neyddi
hana til að dvelja, bundna og kefl-
aða, rilia nóttina í húsi dauða og
hryllings, og morguninn eftir sagði
hann að þau myndu bæði fara til
Karabíska hafsins með flugvél síðar
um daginn. Hún vissi að ekkert
myndi þýða að mótmæla honum, en
sagði að fyrst þyrfti hún að fara heim
til að ná í vegabréf. Hann leyfði
henni það, en svo vel vildi til að
móðir hennar var heima og í sam-
einingu tókst þeim að fá Matthew til
að skilja að hún vildi ekki koma
með. Hann hafði því ekið á brott
einsamall.
Audi-bfll móður hans fannst
skömmu eftir frásögn stúlkunnar á
flugvellinum í Newark.
„Alvarlega
veikur“
Þegar sálfræðileg hlið Matthews
var skoðuð kom í Ijós að hann hafði
ítrekað hótað sjálfsmorði og einu
sinni hafði hann hótað pabba sínum
lífláti og gengið svo langt að taka
haglabyssuna og skjóta nokkrum
skotum í bflinn hans. Hann hafði
verið í meðferð hjá geðlækni, en
hún hafði engan árangur borið. Rót-
Hinn friösæli smábær, Basking Ridge (ðrin bendir áhann). Amerfski draumurinn
hefur sýnt á sér dekkri hliðar.
in að vandamálinu virtist liggja í
minnimáttarkennd sem Matthew
hafði yfir því að vera gauksunginn í
fjölskyldunni og afskiptaleysi for-
eldra hans gagnvart honum átti ef-
Iaust einhvern þátt í því að svo fór
sem fór. Faðir hans hafði neitað að
horfast í augu við vandamálið og
reynt að gera sem minnst úr málun-
um þegar meðferðaraðilar ræddu
vandamál Matthews við hann. Sam-
kvæmt skýrslu geðlæknis, sem
Matthew hafði að eigin frumkvæði
farið til í júlí 1990, var Matthew tal-
inn „alvarlega veikur á geði, með of-
sóknaræði og sjúklega höfnunar-
kennd".
Matthew vakti fyrst grunsemdir, þegar
hann svaraði f bllasfma mömmu sinnar.
Sögulegir blaöa-
mannafundir
Moore var þess fullviss að Matthew
hefði gert alvöru úr fyrirætlunum
sínum og því beindu rannsóknar-
menn sjónum sínum einkanlega að
sólareyjum í Karabíska hafinu.
Einkanlega var leitað á Jamaica, þar
sem Matthew hafði oft talað um
þann stað við kunningja sfna áður
en hann myrti foreldra sfna.
Mánudaginn 4. febrúar 1991 fór
leitarflokkur FBI til Negril á Jama-
ica eftir ábendingu um að þar hefði
sést til ferða Matthews. Hann fannst
á litlu gistiheimili og gafst upp án
nokkurs mótþróa.
Eftir að Matthew var fangelsaður
og beið réttarhaldanna í máli sínu,
tók hann upp á því að halda sögu-
lega blaðamannafundi. Þar kom í
ljós hversu sjúkur hann var. í fyrstu
sagði hann að hann hefði ætlað að
hringja í mömmu sína og segja
henni að búið væri að handtaka sig
fyrir eitthvað sem hann hefði ekki
gert, en þá hefði hann munað að
mamma hans var dáin. Honum þótti
það mjög miður og vissi ekki hvern-
ig það hefði gerst. Reyndar fannst
honum stundum sem hann myndi
hvað gerst hefði, en hann vildi ekki
trúa því að hann hefði ffamið slíkan
glæp. Hann brast í grát hvað eftir
annað fyrir framan fjölmiðlafólk og
engum duldist að þetta var ekki
hægt að setja á svið.
Nokkrum dögum seinna skýrðist
minni hans og þá hafði hann eftir-
farandi sögu að segja: Hann hafði
vegið báða foreldra sína úr launsátri.
Mamma hans hafði fyrst komið
heim og hann skaut hana á efri hæð-
inni skömmu eftir að hún kom inn
úr dyrunum. Hann beið eftir pabba
sínum og þegar hann renndi upp að
húsinu fór hann niður í kjallara og
kallaði á hann þaðan og bað hann að
aðstoða sig. Faðir hans hafði engan
pata af örlögum konu sinnar og fór
grunlaus niður í kjallarann þar sem
við honum blasti afsagað hagla-
byssuhlaup.
„Pabbi, þetta er handa þér," hafði
Matthew sagt áður en hann tók í
gikkinn. Hann tók síðan veski
beggja foreldra sinna og hafði lifað
síðan á umtalsverðu reiðufé sem
þau höfðu af tilviljun borið á sér. Áð-
ur en Matthew yfirgaf húsið skildi
hann eftir „hunda- og kattamat, svo
heimilisdýrin yrðu ekki svöngl" og
bauð síðan vinkonu sinni út að
borða. Eftirmálar þess hafa áður
komið fram.
Reyndar hafði hann stungið upp á
að hann og Ruth fremdu tvöfalt
sjálfsmorð, en „einhverra hluta
vegna vildi hún það ekki,“ sagði
Matthew. „Það eina, sem ég sé eftir,
er að hafa ekki drepið hana líka.“
Fordæmisgildi
Það var ekki létt mál fyrir dómstóla
að ákvarða refsinguna. Við geðrann-
sókn kom það reyndar í Ijós að Matt-
hew taldist sakhæfúr, en ekki var
gott að meta þátt foreldra hans í því
að hann framdi morðin. Orðstír
Heikkila-fjölskyldunnar hafði verið
öllum vandamálum mikilvægari og
svo virtist sem foreldrar hans hefðu
auðveldlega getað komið í veg fyrir
þennan harmleik, ef þau hefðu sinnt
veikindum sonar síns sem skyldi og
ekki helgað allan tfma sinn frama-
ferlinum, sem virtist skipta þau höf-
uðmáli. Á hinn bóginn var glæpur-
inn einn sá hroðalegasti í sögu
Bandaríkjanna og þar sem blessun-
arlega koma fá slflc fjölskyldusaka-
mál til sögunnar, var talið að dóm-
urinn hefði nokkurt fordæmisgildi
fyrir þá fjölmörgu firrtu unglinga,
sem missa skilninginn á réttu og
röngu nú á síðustu tímum.
Um hríð leit það svo út sem Matt-
hew hlyti dauðarefsingu, en eftir að
málið var komið í gegnum hinsta
dómstig var niðurstaðan sú að Matt-
hew var dæmdur til 30 ára fanga-
vistar.