Tíminn - 15.05.1993, Síða 11

Laugardagur 15. maí 1993
Tíminn 23
Flótti frá vanmeta-
kennd
Síðan þá hafa fjölmargir banda-
rískir blökkumenn snúist til íslams
og bendir ýmislegt til að áhrifa það-
an gæti meðal blökkumanna langt
út fyrir trúflokkinn. Malcolm X,
sem er einn þeirra manna sem
bandarískir blökkumenn hafa í
mestum hávegum, á efalítið tals-
verðan þátt í því. T.d. eru íslömsk
nöfn orðin allalgeng meðal blökku-
manna þarlendis. Tálsmenn banda-
rískra múslíma fullyrða að mikill
meirihluti þeirra svörtu Banda-
ríkjamanna, sem aðhyllast íslam,
vísi nú kynþáttaandúð Black Mus-
lims eindregið á bug. Viss ástæða
kynni að vera til að taka þeirri full-
yrðingu með einhverjum fyrirvara,
miðað við það hve kynþáttaandúð á
báða bóga og ýmiskonar flækjur út
frá henni eru snar þáttur í sam-
skiptum hvítra og svartra Banda-
ríkjamanna. Andúðar á gyðingum
samviskubit út af því. Þrælaflutn-
ingamir til Vestur-Indía og Norður-
Ameríku byggðust íyrst og fremst á
kaupskap milli Evrópu og Ameríku
annarsvegar og Vestur-Afríku hins-
vegar. í þeim viðskiptum vom Afr-
íkumenn seljendur og ekki síður
fúsir til þeirra en hvítu kaupend-
umir. Arabar rændu hinsvegar fólki
til þrældóms í Afríku austanverðri
og herjuðu löndin þar jafnframt
grimmilega. Fmmkvæði um afnám
þrælaverslunar og þrælahalds
höfðu einkum breskir og banda-
rískir aðilar. Arabar og aðrir músl-
ímar afnámu hinsvegar ekki þræla-
hald fyrr en breska heimsveldið
neyddi þá til þess með fallbyssubát-
um m.a., og er raunar umdeilt
hvort það hafi að fúllu verið afnum-
ið hjá þeim enn.
Annað, sem leiddi til mikils vaxtar
íslams í Bandaríkjunum frá því á
sjöunda áratugnum, vom ný lög
um innflutning fólks, sem þá tóku
gildi. Með eldri lögum um það hafði
sýnir á ffamtíð sína þar. „Banda-
rískir múslímar hafa möguleika á
að verða áhrifamestu múslímar í
heimi,“ segir einn talsmanna
þeirra, eftiaverkfræðingur ættaður
frá írak.
Sambönd við íslams-
hcim
í viðtölum við fjölmiðla leggja tals-
menn bandarískra múslíma áherslu
á að þeir vilji í senn aðlagast banda-
ríska samfélaginu og viðhalda sér
sem sérstakri heild innan þess. Þeir
em stundum með íslamskar hvirfil-
húfur og í bedúínaskikkjum, en
klæðast einnig eins og hverjir aðrir
og borða sömu hamborgarana
o.s.ffv. og aðrir, segja fjölmiðla-
menn. Bandaríkjamúslímar syngja
sömu dægurlögin og aðrir, stund-
um þó með breytingum, setja Ld.
„konan mín“ í staðinn fyrir „stúlk-
an mín“. Tálsmenn þeirra segja þá
hefur þannig gætt nokkuð meðal
íslamskra blökkumanna í Banda-
ríkjunum, þar á meðal af hálfu
manna sem ta’isvert kvað að meðal
stuðningsmanna Jesse Jacksons.
Vanmetakennd er ríkur þáttur í af-
stöðu bandarískra blökkumanna til
umhverfis síns, og vissar líkur eru á
að þar sé að leita skýringa á því hve
margir þeirra hafa upp á síðkastið
snúist til íslams. Stolt af eigin sögu
langt aftur í tímann á jafnan drjúg-
an þátt í sjálfstrausti þjóða og þjóð-
arbrota, og meðal bandarískra
blökkumanna mun sú tilfinning
nokkuð almenn að fremur lítið fari
fyrir þeim í sögu Bandaríkjanna,
miðað við aðra landsmenn. Það hef-
ur ýtt undir þá tilhneigingu hjá
þeim að gera sér hugmyndir um
glæsta fortíð, sem hvítir menn hafi
hulið fyrir þeim. Út frá því er að lík-
indum að einhverju leyti sprottin
viðleitni sumra blökkumanna,
bandarískra og annarra, að tengjast
íslam og sögu þess. Þar með finnst
mörgum þeirra sennilega að þeir
komist jaftifætis hvítum mönnum
hvað fortíð snertir og sögu. Affískir
blökkumenn, sem sá er þetta ritar
hefúr haft tal af, virtust þeirrar
skoðunar að líta bæri á Afríku og
Arabíu sem eitt og sama menning-
arsvæðið og íslam út frá því sem
affísk trúarbrögð.
Ný innflytjendalög
En einmitt með hliðsjón af sög-
unni kann þessi hrifning blökku-
manna af íslam að vísu að teljast
undarleg. Séð út frá sögunni virðist
mega ætla að íslam og arabar hafi
leikið blökkumenn ívið harðar en
Evrópumenn og amerískir afkom-
endur þeirra gerðu og haft minna
Múslfmar á Manhattan eftir bænahald
ílok föstumánaöar.
verið reynt að tryggja að flestir inn-
flytjenda væru ffá Evrópu, en nýju
lögin tryggðu fólki úr öllum heims-
hlutum aðgang jafnL Síðan hefur
streymt til Bandaríkjanna fjöldi
innflytjenda frá íslamslöndum, lög-
lega og raunar líka ólöglega.
Flestir eru bandarískir múslímar í
stærstu borgunum, einkum New
York, Chicago, Detroit, Los Angeles
og San Francisco. Samkvæmt nið-
urstöðum einnar athugunar eru
moskur í landinu nú um 1100, en
að vísu misjaftiar að stærð, sumar
varla nema herbergi einhversstaðar
í íbúðarblokk. Varla nokkurí af
fylkjum Bandaríkjanna er nú án
mosku og talið er að um átta af
hverjum tíu þeirra hafi verið stofti-
aðar síðan um 1980. Múslímar í
Bandaríkjunum hafa eigin tímarit,
stúdentafélög, þrýstihópa, skóla,
klúbba, hjúskaparmiðlanir og
bókabúðir. Meðal þeirra er sem sé
talsvert skipulag og viðleitni til að
viðhalda íslam og efla það sem sér-
staka menningarheild innan
Bandaríkjanna. Þeir virðast bjart-
Dagur
Þorleifsson
skrifar
vera „ffjálslynda í stjómmálum en
íhaldssama í félagsmálum". „Við
au niuu t;g! 20 tljaipa ÍUIIU
... við erum á móti fóstureyðingum,
klámi, kynlífi utan hjónabands og
metum fiölskylduna mikils,“ segir
egypskur hjartasérfræðingur, sem
er formaður íslamskrar menning-
arstofnunar fyrir Suður- Kalifom-
íu.
Meðal bandarískra blökkumanna
eru fiölskylduupplausn, frjálsar ást-
ir og fæðingar bama utan hjóna-
bands með mesta móti. Ekki er
ósennilegt að viðbrögð gegn því
ástandi eigi sinn þátt í því hve
margir svartir Bandaríkjamenn
hafa snúist til íslams.
Þar sem múslímar í Bandaríkjun-
um, sem annarsstaðar, halda vel ut-
an að sínu fólki og hafa með sér
talsvert skipulag, hefur það ásamt
með fiölda þeirra leitt til þess að
þeir eru þegar orðnir pólítískt afl,
sem telja má líklegt að stjómmála-
menn þar séu þegar famir að reikna
með. Ekki fer leynt að múslímar í
Bandaríkjunum em Araba megin í
deilum þeirra við ísrael og Pakist-
ansmegin í Kasmírdeilunni. Og við-
víkjandi því sem á gengur í Bosníu,
er samúð bandarískra múslíma
sögð vera með Bosníumúslímum.
Innbyrðis samstaða múslíma yfir
landamæri kemur og fram í þvf að
bandarískir múslímar em í tals-
verðum samböndum við íslamska
aðila erlendis. Sumar helstu mosk-
ur Bandaríkjanna hafa þannig verið
byggðar fyrir peninga frá Saúdi- Ar-
abíu. íslamskir bókstafssinnar eiga
sér einnig núorðið hauka í homi í
Bandaríkjunum og kynni að vera að
sprengingin í World Tfade Center
sé vísbending um hvers af þeim
megi vænta.
K®n fí, \ Wj
Með sínu nefl
í þættinum í dag verða gefnir hljómar við lag við ljóð Davíðs Stefáns-
sonar um „Konuna sem kyndir ofninn minn“. Lagið er eftir Sverri
Helgason og er nokkuð vinsælt sönglag. Seinna lagið er svo Iokasöng-
urinn úr Ofvitanum eftir Þórberg Þórðarson við lag Atla Heimis
Sveinssonar, ,Afmælisdiktur“. En áður en lengra er haldið, er rétt að
leiðrétta villur sem slæddust í síðasta þátt í lagið „Fylgd“, eftir Sigurð
Rúnar Jónsson við ljóð Guðmundar Böðvarssonar. Þar hafði Cmaj7-
hljómurinn í vinnslu færst fram í fyrstu ljóðlínunni og kom því fyrr en
hann átti að gera. Hið rétta er að þessi hljómur kemur þegar orðið
„ljúfur" er sungið í lok línunnar. Og úr því byrjað er að leiðrétta þetta
lag, má geta þess að kaflinn, sem endurtekinn er í laginu endar á C eins
og gefið var upp, en milli endurtekninga er við hæfi að bæta við C7-
hljóminum.
KONAN SEM KYNDIR
OFNINN MINN
c
Ég finn það gegnum svefninn,
Em
að einhver læðist inn
F G
með eldhúslampann sinn,
C
og veit að það er konan,
F G C
sem kyndir ofninn minn,
G
sem út með ösku fer
C
og eld að spónum ber
G G7
og yljar upp hjá mér,
C
læðist út úr stofunni
F G C
og Iokar á eftir sár.
( > 1
< >
f > 4 >

X 3 4 2 I I
2 1 0 0 0 3
3 2 0 0 0 1
Am
Ég veit að hún á sorgir,
en segir aldrei neitt,
þó sé hún dauðaþreytt,
hendur hennar sótugar
og hárið illa greitt.
Hún fer að engu óð
er öllum mönnum góð
og vinnur verk sín hljóð. -
Sumir skrifa í öskuna
öll sín bestu ljóð.
Ég veit að þessi kona
er vinafá og snauð
af veraldlegum auð,
að launin sem hún fær,
eru last og daglegt brauð.
En oftast er það sá,
sem allir kvelja og smá,
sem mesta mildi á. —
Fáir njóta eldanna,
sem fyrstir kveikja þá.
f >
< > ( >

X 0 2 3 1 0
c
X 3 2 0 I 0
D
AFMÆLISDIKTUR
X 0 0 I 3 2
Am Dm
í Skólavörðuholtið hátt
E7 Am
hugurinn skoppar núna.
Am D
Þar var áður kveðið kátt
E7 Am
og kalsað margt um trúna.
G7 C
Þar var Herdís, þar var smúkt.
G7 C E7
Þar skein sól í heiði.
Am D
Þar var ekki á hækjum húkt
E7 Am
né hitt gerí undir leiði.
Ef þú ferð á undan mér
yfrí sælli veröld,
taktu þá á móti mér
með þín sálarkeröld.
En ef ég fer á undan þér
yfrí sælustraffið,
mun ég taka á móti þér.
Manga gefur kaffið.
E7